در مورد مدلینگ و مدل ها!

 یکی از 8 سوپر مدل بازداشت شده الهام عرب بود که پیش از این و به طور رسمی به برنامه ماه عسل (ویژه ماه رمضان) دعوت شد و شغل خود را "پزر عروس" معرفی کرد. 

اما نزدیک به یک سال بعد دادستانی تهران مدلینگ های معروف را بازداشت کرد و الهام عرب که سابقه قرار گرفتن در جعبه جادویی را داشت بار دیگر جلوی دوربین قرار گرفت. این بار با رنگ و بوی اعتراف و عذرخواهی! الهام عرب ضمن ابراز پشیمانی از مدل بودنش گفته است که "به این جلسه آمدم تا تجربیات خودم را به دیگران انتقال دهم تا دیگران دچار اشتباهی که من شدم نشوند". من فکر می کنم همه انسان ها عاشق زیبایی و شهرت هستند و دوست دارند دیده شوند؛ اما مهم این است که به چه قیمت می خواهند دیده شوند و در مقابل دیده شدن چه چیزهایی را از دست می دهند. بازیگران سینما نیز دیده می شوند اما چیزی را از دست نمی دهند و حتی بسیاری از ارزش هایشان را هم حفظ می کنند اما یک مدل به تناسب این کار حجابش را از دست می دهد و شناخت و مشهور بودنش در ازای از دست دادن آبرویش است. اینها بخشی از اظهارات و به عبارتی اعترافات الهام عرب مدل فعال در شبکه اینستاگرام بود.

 

جرقه مد در ایران

 

برای اولین بار همسر اول فتحعلی شاه قاجار با یک مهمانی جرقه مد در ایران را زد. سال 1827 بود که «الیزابت مک نیل»، همسر «جان مک نیل» وزیر مختار وقت انگلیس به این مهمانی دعوت شد. الیزابت برای این ضیافت لباس ساتن سفید تزئین شده با چین های توری و همچنین ردای قرمز ابریشمی بر تن کرد. او با این انتخاب نوعی تضاد و چالش را در رقابت با لباس های زنان درباری آن روز ایجاد کرد. تا آن روز زنان حرمسرا از جواهرات و لباس های پر زرق و برق استفاده می کردند اما لباس ساده و همسر وزیر مختار توجه بانوی اول دربار قاجار به خود جلب کرد. شاید این همان اولین قدم برای تغییر سبک پوشش زنان در دربار قاجار بود.

این روند ادامه داشت تا اینکه در اواخر دوره قاجار مد روز اروپا کاملا در دربار استفاده می شد. موضوع مد روز اروپایی با تلاش های تاج السلطنه دختر ناصرالدین شاه که هم صاحب نفوذ بود و هم تحصیل کرده تسهیل شد.

در تاریخ آمده که به واسطه تلاش های دختر ناصر الدین شاه می توان "تاج السلطنه " را اولین طراح مد لباس های ایرانی- اروپایی دانست. او در خاطراتش از لباس هایی سخن به میان آورد که در سبک و رنگ های روشن تجلی اروپایی ها بود. او در سال 1900 با لباسی به سبک و سیاق اروپایی مدل نقاشی شد.

 

 

پروژه مدلینگ بعد انقلاب از کی آغاز شد؟

مدلینگ که استارت آن در ایران از دوران قاجار زده شد و در سالهای قبل از انقلاب اسلامی تحت عنوان دختران شایسته سال پا بر عرصه گذاشته بود پس از انقلاب به فراموشی سپرده شد. اما با روی کار آمدن دولت محمود احمدی نژاد این موضوع در دستور کار قرار گرفت.

به منظور حفظ و تقویت فرهنگ و هویت ایرانی اسلامی، ارج نهادن، تبیین و ترویج الگوهای بومی و ملی، هدایت بازار تولید و عرضه البسه و پوشاک بر اساس طرح ها و الگوهای داخلی و نیز در جهت ترغیب عموم مردم به استفاده از طرح ها و آثار مبتنی با فرهنگ و هویت ایرانی و بر اساس قانون مصوب سال 1385 مجلس شورای اسلامی کارگروه ساماندهی مد و لباس زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تشکیل شد.

بعد تر در خرداد 1387 آیین نامه اجرایی قانون ساماندهی مد و لباس بعد از بررسی های لازم در مجلس به تصویب رسید و برای اجرا به دستگاه های زیربط ابلاغ شد. برگزاری چندین نمایشگاه مد و لباس در مناطق مختلف کشور و در نهایت تولد جشنواره مد و" لباس فجر" نتیجه  تلاش‌های دولت محمود احمدی نژاد برای آغاز مدلینگ در ایران بود و نخستین جشنواره مد و "لباس فجر" اسفند ماه سال 90 به پیشنهاد وزیر فرهنگ و ارشاد وقت به مجموعه جشنواره‌های فجری کشور اضافه شد. برای افتتاحیه این جشنواره هم جمعی از مسوولان وزارت ارشاد، نمایندگان مجلس  و فعالان عرصه مد و طراحی لباس حضور داشتند. البته در این جشنواره طراحی مانتو و چادر برتر مورد توجه قرار گرفت و حدود   270 طرح مانتو و چادر شایسته به رقابت پرداختند.

در دولت احمدی نژاد اولین جرقه های مد و مدلینگ در ایران زده شد و اولین جشنواره مد ایرانی به همراه نمایش زنده لباس با مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد برگزار شد. نمایشی که با حضور مدل ها برپا شد و این اولین رونمایی رسمی از پروژه مدلینگ در کشور بعد از پیروزی انقلاب بود. بعدها هم این نوع جشنواره ها در گوشه و کنار ایران برگزار شد و هرکس از این متاع استفاده ای برد. از سی دی های نحوه بستن روسری تا جشنواره های چادر ملی همه و همه آمدند و رفتند اما همچنان در تدوین و طراحی برندی بومی عقب هستیم.

هر چند که بحث مد به خودی خود بد نیست  اما آنچه اهمیت دارد چارچوب های مناسب برای آن است. البته موضوع دیگری که در این بین مورد بی توجهی قرار گرفته، طراحی مد و برند برای آقایان در ایران است. شاید طی این سالها طراحان لباس برای خانم ها بیشتر فعال بودند تا طراحی برای آقایان.

 آیا مدلینگ در کشورهای اسلامی پذیرفته شده است؟

در پاسخ به این سوال نگاهی به استفتایی که از مقام معظم رهبری شده است می تواند راهگشا باشد که متن این پرسش و پاسخ به شرح زیر است:

سؤال: آیا فعالیت کاری آقایان و بانوانی که در راستای ترویج پوشش‌های مناسب و مورد تأیید اسلامی فعالیت تبلیغاتی انجام می‌دهند یعنی عکس و تصویر ایشان در جراید یا رسانه‌های مورد تأیید منتشر می‌گردد و یا دیگران لباس پوشیده شده توسط ایشان را می‌بینند، از لحاظ شرعی ایراد دارد؟

پاسخ: با حفظ پوشش کامل و حریم ضوابط شرعی و مقررات اسلامی، مانعی ندارد.

شماره استفتاء: 412818

بنابراپن آنچه مسلم است اینکه موضوع مدلینگ در کشورمان همچون برخی از کشورهای اسلامی مانند مالزی پذیرفته است ، اما به نظر می رسد باید چارچوبی مشخص با نگاهی بومی داشته باشد.

هرساله علاوه بر جشنواره مد و لباس اسلامی تهران و مالزی مدتی است امارات هم در این زمینه فعال شده و همزمان با این دو کشور جشنواره‌ای مشابه در دبی برگزار می‌کند تا خود را به عنوان مرکز این فعالیت‌ها معرفی کند. کشورهای رقیب مثل مالزی با برگزاری جشنواره های متعدد مدل و لباس اسلامی با حضور بیش از 40 کشور فعالیت هایی را در دست اجرا دارند تا از قافله مد عقب نمانند. مالزی تلاش دارد خود را به عنوان کانونی برای طراحی لباس های اسلامی در بین کشورهای مسلمان مطرح کند و جای ترکیه را بگیرد. البته ترک ها هم در سیستم مدلینگ ید طولایی دارند.

در پس افزایش رفت و آمدهای دیپلماتیک به ایران ، برندها و مارک های خارجی هم به سمت بازار ایرانی سوق پیدا می کنند. از افتتاح بوتیک های خاص با طراحی های متفاوت تا راه اندازی مارک های مختلف شناخته شده در مجموعه های تجاری ایران، همه در صدد جذب جوانان برای فروش بیشتر هستند. حالا شاید این تلنگری باشد برای طراحان داخلی تا در این بازار پرحجم رقابتی با طرح های ایرانی بتوانند حرفی بیش از دیگران در مارکت داخلی داشته باشند. برگ برنده طراحان داخلی در این بازار شلوغ داشتن شناخت کافی از مخاطب به نسبت رقیب خارجی است. که باید از این مهم به نحو مطلوب استفاده کرد.  البته برای این منظور حمایت های دستگاه های اجرایی مختلف از جمله وزارت صنعت و وزارت ارشاد نیز مهم و ضروری است. 

واکنش آمریکا به پدیده مدلینگ در ایران

نکته ی دیگر ورود آمریکا به بحث داخلی مدلینگ در ایران است. آمریکا نسبت به بازداشت ۸ مدل ایرانی لباس  واکنش نشان داد. «کربی» سخنگوی وزارت خارجه بازداشت این نفرات را «سرکوب رسانه‌های اجتماعی» عنوان کرد و آن را محکوم کرد.

بر اساس گزارش پایگاه اینترنتی وزارت امور خارجه آمریکا، کربی در ادامه اظهارات مداخله جویانه خود گفته است: ما گزارش‌هایی درباره این سرکوب رسانه‌های اجتماعی را دیده‌ایم. ما از آزادی بیان و آزادی اطلاعات در سراسر دنیا پشتیبانی می‌کنیم و اگر این گزارشات صحت داشته باشد، به طور قطع نگران این گونه اقدامات خواهیم بود.

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا تصریح کرده است: «اگر این گزارش‌ها درست باشند ما مطمئناً درباره چنین سرکوبی نگران خواهیم بود و از مقام‌های ایرانی می‌خواهیم به حقوق شهروندان برای ابراز خودشان چه در فضای آنلاین و (چه در فضای) آفلاین احترام بگذارند.»

آنچه مسلم است ، نمی توان با برخوردهای سلبی به راحتی از فراگیری صنعت مد جلوگیری کرد، ایران هم از این امر مستثنی نیست، اما ضرورت ایجاد سازوکاری مناسب در غالب چارچوب های تعریف شده و مشخص برای فعالیت در این صنعت احساس می شود. یکی از ملزومات صنعت مد در کشورمان لزوم ایرانیزه کردن مدلینگ است. صنعتی که شاید با حمایت های مسئولین بتواند در آینده با طراحی های ایرانی و برگزاری جشنواره های مختلف و شوی زنده حرف برتر را در دنیای مد اسلامی بزند.