نسخه چاپی
ارسال به دوستان
3 دردسر بزرگ بازیافت زباله
بازيافت زباله، تنها راهي است که بشر فعلا براي مبارزه با حجم بسيار زياد زباله‌ها مي‌شناسد.
بازيافت زباله، تنها راهي است که بشر فعلا براي مبارزه با حجم بسيار زياد زباله‌ها مي‌شناسد. پروژه‌هاي درازمدتي براي آشناکردن مردم با فرهنگ بازيافت، جداسازي زباله‌ها و بهينه‌کردن روند کارخانه‌هاي بازيافت در سراسر جهان اجرا شده است. شهر سانفرانسيسکو در آمريکا يکي از بهترين نرخ‌هاي بازيافت در جهان را در اختيار دارد. 10سال تلاش هماهنگ مسئولان و مردم در اين شهر، ميزان بازيافت زباله‌ها را به 75 درصد رسانده است.
سانفرانسيسکو مي‌تواند الگوي بسيار خوبي براي ساير شهرهاي جهان باشد اما هنوز مشکلات زيادي بر سر راه است. چيزي که بايد مورد توجه قرار بگيرد، کندتربودن فرايند بازيافت نسبت به زباله‌سازي است. هنوز فاصله زيادي بين 75 درصد بازيافت و هدف نهايي مسئولان اين شهر که بازيافت صددرصدي است، وجود دارد و تجربيات سانفرانسيسکو نشان مي‌دهد، بازيافت صددرصدي يا آرزويي که به اصطلاح «زباله صفر» نام دارد براي تحقق با سه دشمن اصلي روبه‌رو است:
پوشک‌ها
مشکل اصلي اين محصول دو نوع است؛ در پوشک‌ها اغلب از مواد کامپوزيت استفاده شده است، يعني بيش از يک نوع پلاستيک در آن استفاده مي‌شود؛ البته مشکل دوم هم وجود زباله‌هاي آلي در اين پوشک‌هاست. گري ليس، مشاور بازيافت در شمال کاليفرنيا و يکي از مديران گروه غيردولتي زباله صفر در آمريکا، مي‌گويد: «هم‌اکنون در حال آزمايش مراحل پردازش زباله‌هايي مانند پوشک بچه هستيم. روش فعلي، بسيار گران است اما در ديد کلي، هيچ رقمي براي مبارزه با زباله‌ها و مضرات آن، گران حساب نمي‌شود.»
يکي از راه‌هاي مبارزه با اين دست زباله‌ها، افزايش قيمت آنهاست، به‌اين‌ترتيب که توليدکنندگان پوشک بايد هزينه اضافه‌اي را با عنوان هزينه بازيافت به قيمت اصلي محصول خود اضافه کنند يا اينکه ماليات بر اين محصول اضافه شود. راه افزايش قيمت با توجه به هزينه‌هاي بالاي بچه‌دارشدن به نظر من به اين زودي اتفاق نمي‌افتد. ليس مي‌گويد: «به نظر مي‌رسد مشکل زباله‌هاي پوشکي به‌زودي به جاي اينکه بهتر شود، به سمت بدترشدن پيش برود و دليل اين استدلال، افراد نسل ما هستند که با پيرشدن، نياز به اين محصول پيدا مي‌کنند و تعداد آنها روزبه‌روز درحال بيشترشدن است، ضمن اينکه در پوشک‌هاي ویژه بزرگسالان، مواد کامپوزيت بيشتري نيز به‌کار مي‌رود.»
کيسه‌هاي پلاستيکي
ارزان هستند و براي حمل بارهاي سبک، بهترين انتخاب اما کابوسي واقعي براي کارخانه‌هاي بازيافت به‌شمار مي‌روند چون خاصيت شناوري دارند، چسبناک هستند و به بسته‌بندي‌ها مي‌چسبند، ضمن اينکه خيلي راحت با گيرکردن در لابه‌لاي چرخ‌دنده‌هاي ماشين‌هاي چندميليون دلاري بازيافت، آنها را از کار مي‌اندازند. کيسه‌هاي پلاستيکي تقريبا ماهي دو بار چرخه فعاليت کارخانه‌هاي بازيافت را با مشکل روبه‌رو مي‌کنند. کارگران کارخانه‌هاي بازيافت بايد به صورت مداوم دستگاه‌ها را باز کرده و آنها را شست‌وشو دهند و از وجود اين کيسه‌ها، پاک کنند؛ عملياتي که در کارخانه‌هاي بازيافت به «پاکسازي ريه» معروف شده است. در سال 2012، سانفرانسيسکو استفاده از کيسه‌هاي پلاستيکي را در فروشگاه‌ها ممنوع کرد اما خرده‌فروش‌ها به اين مسئله تن نمي‌دهند. کیسه‌هاي پلاستيکي کارشان را سرعت مي‌بخشد و از نظر قيمت براي آنها به‌صرفه است و جمع‌کردن آنها موجب دلسردي‌شان است. پتي مور، رئيس کمپاني مور که در امور بازيافت فعاليت مي‌کند، مي‌گويد: «روزانه تقريبا 18هزار کيسه پلاستيکي از هر سايت بازيافت جا مي‌مانند که بیشتر اين زباله‌ها در فروشگاه‌هاي مواد غذايي توليد شده‌اند.»
آبميوه‌هاي پاکتي
اين پاکت‌ها مثال بارزي از مواد کامپوزيت هستند؛ مخلوطي متصل از پلاستيک، الياف فلزي و کاغذ که امروزه تقريبا در همه‌جا استفاده مي‌شوند؛ ترکيبي آزاردهنده براي دستگاه‌ها و فرايندهاي بازيافت که در بسته‌بندي همه‌چيز از آنها استفاده مي‌شود. صنايع بسته‌بندي مي‌گويند که نمي‌شود کاري کرد. اگر مي‌خواهيد محصول سالم و تازه، به دست مشتريان برسد ترکيب همين است که هست: 74 درصد کاغذ، 22 درصد پلي‌اتيلن و چهار درصد آلومينيوم. اين پاکت‌ها از هردو محصول ذکرشده قبلي پراستفاده‌تر، پردردسرتر و درحال‌حاضر بدون جايگزين هستند.
اين لايه‌ها که به حفظ نوشيدني و محصول درون پاکت کمک کرده، آن را تبديل به جعبه‌اي پر از معما براي جداسازي مي‌کنند. ليس مي‌گويد: «جداسازي اين جعبه‌ها مانند جداکردن زرده تخم‌مرغ از سفيده است؛ جداکردنشان قبل از هم‌زدن بسيار ساده‌تر است اما با مواد غذايي که هميشه در ته آنها باقي مي‌ماند، اين جداسازي اوليه بسيار پيچيده‌تر مي‌شود. خبر خوب اين است که با پيشرفت‌هاي صورت‌گرفته و همکاري نزديک با شرکت‌هاي بسته‌بندي به راه‌حل‌هاي بسيار مفيد و خوبي براي مرتب‌سازي و سپس جداسازي، براي رسيدن به پروسه بازيافت صددرصدي اين محصولات رسيده‌ايم اما خبر بد اين است که سرعت اين فرايند در مقايسه با سرعت توليد آنها مثل رقابت لاک‌پشت و خرگوش است.
*وقایع اتفاقیه
سانفرانسيسکو مي‌تواند الگوي بسيار خوبي براي ساير شهرهاي جهان باشد اما هنوز مشکلات زيادي بر سر راه است. چيزي که بايد مورد توجه قرار بگيرد، کندتربودن فرايند بازيافت نسبت به زباله‌سازي است. هنوز فاصله زيادي بين 75 درصد بازيافت و هدف نهايي مسئولان اين شهر که بازيافت صددرصدي است، وجود دارد و تجربيات سانفرانسيسکو نشان مي‌دهد، بازيافت صددرصدي يا آرزويي که به اصطلاح «زباله صفر» نام دارد براي تحقق با سه دشمن اصلي روبه‌رو است:پوشک‌ها
مشکل اصلي اين محصول دو نوع است؛ در پوشک‌ها اغلب از مواد کامپوزيت استفاده شده است، يعني بيش از يک نوع پلاستيک در آن استفاده مي‌شود؛ البته مشکل دوم هم وجود زباله‌هاي آلي در اين پوشک‌هاست. گري ليس، مشاور بازيافت در شمال کاليفرنيا و يکي از مديران گروه غيردولتي زباله صفر در آمريکا، مي‌گويد: «هم‌اکنون در حال آزمايش مراحل پردازش زباله‌هايي مانند پوشک بچه هستيم. روش فعلي، بسيار گران است اما در ديد کلي، هيچ رقمي براي مبارزه با زباله‌ها و مضرات آن، گران حساب نمي‌شود.»
يکي از راه‌هاي مبارزه با اين دست زباله‌ها، افزايش قيمت آنهاست، به‌اين‌ترتيب که توليدکنندگان پوشک بايد هزينه اضافه‌اي را با عنوان هزينه بازيافت به قيمت اصلي محصول خود اضافه کنند يا اينکه ماليات بر اين محصول اضافه شود. راه افزايش قيمت با توجه به هزينه‌هاي بالاي بچه‌دارشدن به نظر من به اين زودي اتفاق نمي‌افتد. ليس مي‌گويد: «به نظر مي‌رسد مشکل زباله‌هاي پوشکي به‌زودي به جاي اينکه بهتر شود، به سمت بدترشدن پيش برود و دليل اين استدلال، افراد نسل ما هستند که با پيرشدن، نياز به اين محصول پيدا مي‌کنند و تعداد آنها روزبه‌روز درحال بيشترشدن است، ضمن اينکه در پوشک‌هاي ویژه بزرگسالان، مواد کامپوزيت بيشتري نيز به‌کار مي‌رود.»
کيسه‌هاي پلاستيکي
ارزان هستند و براي حمل بارهاي سبک، بهترين انتخاب اما کابوسي واقعي براي کارخانه‌هاي بازيافت به‌شمار مي‌روند چون خاصيت شناوري دارند، چسبناک هستند و به بسته‌بندي‌ها مي‌چسبند، ضمن اينکه خيلي راحت با گيرکردن در لابه‌لاي چرخ‌دنده‌هاي ماشين‌هاي چندميليون دلاري بازيافت، آنها را از کار مي‌اندازند. کيسه‌هاي پلاستيکي تقريبا ماهي دو بار چرخه فعاليت کارخانه‌هاي بازيافت را با مشکل روبه‌رو مي‌کنند. کارگران کارخانه‌هاي بازيافت بايد به صورت مداوم دستگاه‌ها را باز کرده و آنها را شست‌وشو دهند و از وجود اين کيسه‌ها، پاک کنند؛ عملياتي که در کارخانه‌هاي بازيافت به «پاکسازي ريه» معروف شده است. در سال 2012، سانفرانسيسکو استفاده از کيسه‌هاي پلاستيکي را در فروشگاه‌ها ممنوع کرد اما خرده‌فروش‌ها به اين مسئله تن نمي‌دهند. کیسه‌هاي پلاستيکي کارشان را سرعت مي‌بخشد و از نظر قيمت براي آنها به‌صرفه است و جمع‌کردن آنها موجب دلسردي‌شان است. پتي مور، رئيس کمپاني مور که در امور بازيافت فعاليت مي‌کند، مي‌گويد: «روزانه تقريبا 18هزار کيسه پلاستيکي از هر سايت بازيافت جا مي‌مانند که بیشتر اين زباله‌ها در فروشگاه‌هاي مواد غذايي توليد شده‌اند.»
آبميوه‌هاي پاکتي
اين پاکت‌ها مثال بارزي از مواد کامپوزيت هستند؛ مخلوطي متصل از پلاستيک، الياف فلزي و کاغذ که امروزه تقريبا در همه‌جا استفاده مي‌شوند؛ ترکيبي آزاردهنده براي دستگاه‌ها و فرايندهاي بازيافت که در بسته‌بندي همه‌چيز از آنها استفاده مي‌شود. صنايع بسته‌بندي مي‌گويند که نمي‌شود کاري کرد. اگر مي‌خواهيد محصول سالم و تازه، به دست مشتريان برسد ترکيب همين است که هست: 74 درصد کاغذ، 22 درصد پلي‌اتيلن و چهار درصد آلومينيوم. اين پاکت‌ها از هردو محصول ذکرشده قبلي پراستفاده‌تر، پردردسرتر و درحال‌حاضر بدون جايگزين هستند.
اين لايه‌ها که به حفظ نوشيدني و محصول درون پاکت کمک کرده، آن را تبديل به جعبه‌اي پر از معما براي جداسازي مي‌کنند. ليس مي‌گويد: «جداسازي اين جعبه‌ها مانند جداکردن زرده تخم‌مرغ از سفيده است؛ جداکردنشان قبل از هم‌زدن بسيار ساده‌تر است اما با مواد غذايي که هميشه در ته آنها باقي مي‌ماند، اين جداسازي اوليه بسيار پيچيده‌تر مي‌شود. خبر خوب اين است که با پيشرفت‌هاي صورت‌گرفته و همکاري نزديک با شرکت‌هاي بسته‌بندي به راه‌حل‌هاي بسيار مفيد و خوبي براي مرتب‌سازي و سپس جداسازي، براي رسيدن به پروسه بازيافت صددرصدي اين محصولات رسيده‌ايم اما خبر بد اين است که سرعت اين فرايند در مقايسه با سرعت توليد آنها مثل رقابت لاک‌پشت و خرگوش است.
*وقایع اتفاقیه
