نسخه چاپی
ارسال به دوستان
گمانه‌زنی رسانه‌ها و کارشناسان داخلی و خارجی درباره ایرانِ پس از «آیت الله»
بیم و امید و مهم‌تر از همه، چشم‌اندازی مبهم، همگی در تحلیل‌های رسانه‌های خارجی درباره پیامدهای درگذشت آیت‌الله هاشمی به چشم می‌خورند./تشییع جنازه‌ای شگفت‌انگیز با حضور دست‌کم دو میلیون نفر در خیابان‌های تهران در جریان بود. این واکنش به درگذشت مردی بود که نماد ایجاد تعادل و توازن سیاسی در کشور بود./تصور ایران بدون هاشمی امکان‌پذیر نیست.
خبرگزاری «رویترز» با انتشار گزارشی اشاره کرده که صدها هزار نفر از ایرانیان در تهران روز سه‌شنبه برای تشییع پیکر آیت‌الله هاشمی شرکت کردند؛ فردی با نفوذ در جمهوری اسلامی ایران که عملگرا بود. رویترز اشاره می‌کند که سیاست او آزادسازی اقتصاد و روابط بهتر با غرب بود.
این خبرگزاری در ادامه اشاره می‌کند که نکته قابل توجه عدم اجازه دادن به رییس دولت اصلاحات برای حضور در این مراسم بود. یکی از شاهدان عینی به رویترز گفته است که عده‌ای هم فریاد شعار مرگ بر آمریکا سر می‌دادند. این خبرگزاری می‌نویسد: «همه طرفین احترام یکدیگر را حفظ کردند.»
گمانه‌زنی کارشناسان داخلی و خارجی درباره ایران «پساهاشمی»
رویترز اشاره می‌کند در برنامه‌های تلویزیون دولتی ایران بخشی از شعارهای شرکت‌کنندگان علیه صدا و سیما قطع شد و بجای آن موسیقی پخش شد. در بخش پایانی این گزارش آمده است: «فوت آیت‌الله هاشمی ضایعه‌ای بزرگ برای روحانی است؛ فقدان فردی که در انتخابات ریاست‌جمهوری مهمترین حامی او بود.»
گمانه زنی کارشناسان داخلی و خارجی درباره ایران پس از درگذشت ایت الله/المانیتور: هاشمی کتاب تاریخ، نماد و عطر و بوی امام (ره) بود/نابغه و سیاستمداری با مهارت همانند یک پزشک حاذق
«گاردین» از مراسم دیروز تحت عنوان نمایشی نادر از بیان مطالبات عمومی مردم یاد می‌کند. این روزنامه می‌نویسد: «تشییع جنازه‌ای شگفت‌انگیز با حضور دست‌کم دو میلیون نفر در خیابان‌های تهران در جریان بود. این واکنش به درگذشت مردی بود که نماد ایجاد تعادل و توازن سیاسی در کشور بود.»
گمانه زنی کارشناسان داخلی و خارجی درباره ایران پس از درگذشت ایت الله/المانیتور: هاشمی کتاب تاریخ، نماد و عطر و بوی امام (ره) بود/نابغه و سیاستمداری با مهارت همانند یک پزشک حاذق
حضور سردار سلیمانی در مراسم تشییع پیکر آیت‌الله هاشمی، یکی از نادرترین حضورهای او در میان افکار عمومی بود. این روزنامه می‌نویسد: «در حالی که در زمان ریاست‌جمهوری آیت‌الله هاشمی روابط ایران با همسایگان عرب آن کشور بهبود یافت، اکنون کشورهای منطقه در تقابل با ایران قرار گرفته‌اند.»
گاردین می‌نویسد: «فوت آیت‌الله هاشمی باعث ایجاد نگرانی در میان میانهروها در ایران شده است. اصلاح‌طلبان باور دارند که فوت او توازن قوا را به سمت تندروها تغییر می‌دهد. این موضوع می‌تواند تهدیدی جدی در انتخابات پیش‌رو باشد.» این روزنامه همچنین اشاره می‌کند که مقام‌های شهرداری اعلام کرده‌اند که خیابانی به نام آیت‌الله هاشمی نامگذاری خواهد شد.
گمانه زنی کارشناسان داخلی و خارجی درباره ایران پس از درگذشت ایت الله/المانیتور: هاشمی کتاب تاریخ، نماد و عطر و بوی امام (ره) بود/نابغه و سیاستمداری با مهارت همانند یک پزشک حاذق
روزنامه امریکایی «نیویورک‌تایمز» با انتشار گزارشی درباره مراسم تشییع پیکر آیت‌الله هاشمی و عکس‌هایی با کیفیت فوق‌العاده بالا، اشاره می‌کند در حالی که سال‌ها آیت‌الله هاشمی به عنوان سیاستمداری محافظه‌کار شناخته می‌شد به ناگهان تبدیل به قهرمان غیر‌منتظره طبقه متوسط ایران شد به خصوص پس از مواضعی که بدنبال حوادث انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۸۸ اتخاذ کرد.»
این روزنامه در بخش پایانی گزارش خود با چند تن از شهروندان شرکت‌کننده در مراسم گفت‌و‌گو کرده است. «لیلی فرهنگ» فارغ التحصیل دانشگاه و ۲۶ ساله می‌گوید که فوت هاشمی نگرانی بزرگی برای او ایجاد کرده است. او که مانند بسیاری از هم‌نسلی‌هایش بیکار است، می‌گوید که برای ادای احترام به مردی حضور یافته که به او و جوانان احترام می‌گذاشت.
شبکه خبری «الجزیره» هم با انتشار گزارشی اشاره می‌کند که فوت آیت‌الله هاشمی ضایعه‌ای بزرگ برای اصلاح‌طلبان بود. الجزیره از این موضع به عنوان فقدان میانه‌روی و تعادل سیاسی در صحنه سیاسی ایران یاد می‌کند و می‌نویسد این فقدان یک واسطه و میانجی‌گر مهم در عرصه سیاسی ایران است. این شبکه خبری اشاره می‌کند که پس از پیروزی روحانی در انتخابات، آیت‌الله هاشمی گفته بود که حال می‌توانم با ارامش و خیالی آسوده از این دنیا بروم. الجزیره پیش‌بینی می‌کند که در بلند‌مدت فوت آیت‌الله به ضرر اصلاح‌طلبان و میانهروها تمام خواهد شد.
گمانه زنی کارشناسان داخلی و خارجی درباره ایران پس از درگذشت ایت الله/المانیتور: هاشمی کتاب تاریخ، نماد و عطر و بوی امام (ره) بود/نابغه و سیاستمداری با مهارت همانند یک پزشک حاذق
این شبکه خبری با بیان اینکه که‌احساسات مردم و طبقه متوسط که احترام زیادی برای آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی قائل بودند به کمک روحانی خواهد آمد، در ادامه به نقل از جلائی‌پور استاد دانشگاه و از فعالان اصلاح‌طلب نوشته است که اصلاح‌طلبان چاره‌ای جز جمع‌شدن پشت سر روحانی برای خنثی‌سازی تلاش تندروها ندارند. او معتقد است که تندروها پس از درگذشت آیت‌الله هاشمی جسورتر می‌شوند و تنها اتحاد طبقه متوسط با روحانی می‌تواند علیه آنان کار آمد باشد.
گمانه زنی کارشناسان داخلی و خارجی درباره ایران پس از درگذشت ایت الله/المانیتور: هاشمی کتاب تاریخ، نماد و عطر و بوی امام (ره) بود/نابغه و سیاستمداری با مهارت همانند یک پزشک حاذق
این شبکه خبری در ادامه به نقش میانجی‌گرانه و عملگرایانه آیت‌الله هاشمی برای آشتی‌دادن جناح‌های مختلف و نمایندگان آنان در ایران با یکدیگر اشاره دارد.
«صدرالدین موسی» تحلیلگر سیاسی به الجزیره می‌گوید که فقدان آیت‌الله هاشمی برای روابط ایران و عربستان سعودی به معنای فقدان یک میانجی مهم است. او اشاره می‌کند که هنوز قطعی نیست اما احتمالا آیت‌الله ناطق‌نوری جانشین آیت‌الله هاشمی در مجمع تشخیص مصلحلت نظام خواهد شد.
گمانه زنی کارشناسان داخلی و خارجی درباره ایران پس از درگذشت ایت الله/المانیتور: هاشمی کتاب تاریخ، نماد و عطر و بوی امام (ره) بود/نابغه و سیاستمداری با مهارت همانند یک پزشک حاذق
روزنامه «وال استریت ژورنال» نیز با انتشار گزارشی به پیامدهای فوت آیت‌الله هاشمی پرداخته است. این روزنامه اشاره می‌کند که اگرچه در هیچ نظرسنجی‌ای محافظه‌کاران پیشتاز نیستند و نامزد مشخصی نیز مغرفی نکرده‌اند با این حال، فوت بزرگترین یار روحانی باعث ایجاد نگرانی‌هایی برای اصلاح‌طلبان و میانهروها شده است.
حق‌شناس عضو شورای مرکزی اعتماد ملی به این روزنامه می‌گوید که اکنون اصلاح‌طلبان نگران نوع واکنش تندروها هستند. دولت روحانی نیز در وضعیت دشواری از دید این فعال سیاسی قرار گرفته است.
این روزنامه اشاره می‌کند که تندروها هنوز نشان نداده‌اند که می‌خواهند پس از درگذشت آیت‌الله هاشمی چه واکنشی از خود نشان دهند. آنان ابزارهای متعددی دارند از جمله محرومیت نامزدها از تایید‌صلاحیت.
گمانه زنی کارشناسان داخلی و خارجی درباره ایران پس از درگذشت ایت الله/المانیتور: هاشمی کتاب تاریخ، نماد و عطر و بوی امام (ره) بود/نابغه و سیاستمداری با مهارت همانند یک پزشک حاذق
بهروز نعمتی نماینده مجلس هم می‌گوید که حضور گسترده مردم در مراسم تشییع پیکر نشانه‌ای از اتحاد مردم در زمینه‌های مختلف بود. جلودار‌زاده نیز امیدوار است که پس از فوت آیت‌الله هاشمی همگرایی بیشتر میان نیروهای میانه رو ایجاد شود.
المانیتور نیز با انتشار گزارشی درباره مراسم باشکوه و وحدت‌آفرین وداع با یار انقلاب و مردم، مدعی شده است که شعارها نشان می‌دادند دو قطبی در جامعه ایران میان محافظه‌کاران و اصلاح‌طلبان وجود دارد و به خوبی دیده می‌شد.
یک مرد جوان به المانیتور می‌گوید که امروز روز غم‌انگیزی برای ایران است و تصور ایران بدون هاشمی امکان‌پذیر نیست. از دید او آیت‌الله هاشمی کتاب تاریخ، نماد و عطر و بوی حضرت امام (ره) بود و از دوستان نزدیک مقام معظم رهبری بود و بخش وسیعی از خاطرات ما (ملت) را به خود اختصاص داده بود و پذیرش فوت او کار آسانی نیست و بعد گریه کرد.
یک فرد دیگر با پوستر «هاشمی زنده است» می‌گوید که او برای ما حکم یک پدر را داشت؛ حتی زمانی که اختلاف وجود داشت او همیشه برای انقلاب بود. خانمی با چهره‌ای گریان می‌گوید که ایشان تنها یار دیرینه رهبری بودند و اکنون قطعا تحمل تنهایی و از دست دادن این عزیز برای مقام معظم رهبری دشوار است.
المانیتور اشاره می‌کند که پس از مراسم نماز در دانشگاه، مردم شروع به پیاده‌روی به سمت منطقه تعیین‌شده کردند. بعد اشاره می‌کند یک زن جوان به المانیتور گفته است حالا که او فوت کرده مردم حرف‌های زیادتری برای گفتن دارند.
یک پیرمرد با عکس او راه می‌رود و می‌گوید در طول جنگ هشت ساله ایران و عراق در ارتش بوده است و تحت فرماندهی آیت‌الله هاشمی. او می‌گوید مانند جوانانی نیست که از طریق خانواده‌های‌شان درباره آیت‌الله هاشمی شنیده باشند. او می‌گوید که از نزدیک تجربه کرده و می‌داند که چه گوهری از دست رفته است. او می‌گوید که آیت‌الله هاشمی شجاع بود؛ یک روحانی با ذهنی نابغه و سیاستمداری با مهارت همانند یک پزشک حاذق.
رادیو ملی امریکا (ان پی ار) هم با انتشار گزارشی اشاره می‌کند که فوت رییس‌جمهوری اسبق ایران ممکن است رقابت‌های بعدی را شکل دهد. رادیو ملی امریکا از او به عنوان یکی از ارکان مهم پایگاه حمایتی روحانی در انتخابات ۲۰۱۳ میلادی یاد می‌کند. این رادیو اشاره می‌کند که فوت آیت‌الله هاشمی چند ماه پیش از رقابت روحانی برای انتخاب مجدد، از دست رفتن یک برگ برنده کلیدی در جبهه اعتدالیون در ایران بود.
«علی انصاری» استاد تاریخ ایران در دانشگاه سنت اندروز در اسکاتلند می‌گوید که این موضوع یک خلاء سیاسی ایجاد می‌کند. او معتقد است که از حضور رییس دولت اصلاحات در میان افکار عمومی جلوگیری می‌شود از سوی دیگر آیت‌الله هاشمی نیز درگذشته است. در نتیجه، به گمان او این خلاء تبدیل به حفره‌ای بزرگ به مرور زمان خواهد شد. انصاری می‌گوید که ماه‌های آینده ازمایشی سیاسی و واقعی برای روحانی است که می‌توان از طریق آن فهمید که آیا روح این پایگاه رای‌دهندگان را حفظ کرده است یا خیر.
رادیو ملی امریکا اشاره می‌کند که در معرض خطر‌بودن روحانی و درگذشت آیت‌الله هاشمی سبب تضعیف امید به بهبود روابط ایران با جهان غرب و کشورهای دیگر می‌شود و اعتماد به نفس تندروها را در ایران را افزایش می‌دهد.
گری سیک پژوهشگر ارشد در برنامه خارومیانه دانشگاه کلمبیا اما باور دارد که برخلاف بسیاری از کارشناسان سیاسی، فوت آیت‌الله رفسنجانی تاثیر عملی بسیار کمی در این برهه زمانی می‌گذارد. او می‌گوید اگرچه هاشمی حامی روحانی بود با این حال، نتیجه انتخابات بعدی به توانایی روحانی در متقاعد کردن ایرانیان بستگی دارد و این که بتواند آنان را متقاعد کند که با توافق هسته‌ای وضعیت بهتر است.
این رادیو در ادامه اشاره می‌کند که روحانی قصد خود برای شرکت در انتخابات را اعلام نکرده هر چند که حامیان او می‌گویند که احتمالا شرکت می‌کند و تحلیلگران باور دارند که احتمالا قالیباف رقیب اصلی او در جناح مقابل خواهد بود. رادیو ملی امریکا اشاره می‌کند که فوت آیت‌الله نمادی از کاهش حضور و نفوذ انقلابیون نسل اول است و باید منتظر تغییر نسل در ایران بود. انصاری می‌گوید که نگرانی اصلی آن است که این تغییر نسلی به اعتدال و میانه‌روی کمتر بیانجامد.
