نسخه چاپی
ارسال به دوستان
تهران چقدر آماده شرايط بحراني است؟
حادثه «پلاسكو» بارديگر ثابت كرد كه تهران تا چه حد در مواجهه با حوادث غيرمترقبه آسيب‌پذير و شكننده است. كمبود امكانات، دركنار ناهماهنگي بين دستگاه‌ها و نبود مديريت يكپارچه در اين حادثه چنان مشهود بود كه رييس ستاد بحران كشور را وادار به اعتراف به اين نكته كرد كه در صورت بروزحادثه غير مترقبه بزرگي در تهران، تنها ٢٠ درصد آمادگي لازم براي مواجهه با آن وجود دارد.
اسماعيل نجار با اشاره به كلانشهر بودن تهران و سكني دادن جمعيتي ۱۰ ميليون نفري، بر وضعيت نامناسب ساخت‌وسازها اشاره كرد و گفت: «وضعيت ساخت‌وسازها، راه‌ها و انتخاب مكان‌ها براي ساخت‌وساز نيز مناسب نبوده و نيست.»
رييس سازمان مديريت بحران كشور بروز هر حادثه غيرمترقبه‌اي در تهران را پرمخاطره ارزيابي كرد و گفت: «آمادگي ما نسبت به حادثه محتمل، خيلي پايين است و در حد ۱۵ تا ۲۰درصد است». رييس ستاد مديريت بحران كشور افزود: بسياري از كشورها به اين مساله توجه كردند اما ما هنوز با مطلوب فاصله داريم و بايد با ابزار و علم و دانش و امكاناتي كه در اختيار داريم خودمان را ايمن‌تر كنيم. نجار گفت: ما نياز به پيش‌بيني و پيشگيري داريم. تجربه «بم» كه به اندازه يك محله تهران نيز نبود، اين مساله را به ما ثابت كرد. اگر در بازار تهران يا مترو حادثه‌اي رخ دهد بحث ايمني چگونه خواهد بود؟
وي با اشاره به حادثه ساختمان پلاسكو افزود: حادثه ساختمان پلاسكو تنها در يك نقطه تهران بود. اگر اين موضوع گسترده‌تر باشد يا در چند نقطه تهران رخ دهد يا اينكه زلزله‌اي پيش بيايد، امداد رساني مسلما سخت‌تر خواهد شد. بنابراين از اكنون بايد خودمان را آماده ايمني كنيم ضمن اينكه حادثه خبر نمي‌كند.
رييس ستاد مديريت بحران كشور با طرح اين سوال كه آيا وقت آن نرسيده كه به بحث ايمني توجه بيشتري كنيم؟ گفت: اين حادثه بايد درس عبرتي باشد كما اينكه همين الان هم طبق گفته مسوولان، ۴۰ درصد ساختمان‌هاي خيابان جمهوري شرايطي مشابه شرايط ساختمان پلاسكو را در بحث ايمني دارند.
شايد نخستين زنگ خطر جدي براي تهران در يك دهه گذشته همان توفان ٣ سال قبل پايتخت باشد كه باعث شد تا هفته‌ها اين موضوع و نحوه برخورد مديريت شهري و ستاد بحران درگير آن باشند و حتي بارها در صحن شورا حاضر شوند و در مورد آن توضيحاتي را ارايه كنند.
موضوعي كه اعضاي شورا نيز بارها در مورد آن اظهارنظر كرده‌اند. به عنوان مثال احمد حكيمي‌پور در يكي از انتقادهاي خود به مديريت شهري براي مواجهه با بحران‌هاي بزرگ گفته بود: توانمندي‌هاي فعلي سازمان مديريت بحران شهر تهران نشان مي‌دهد در صورت وقوع زلزله‌اي با مقياس ٥/٦ ريشتر توان اين سازمان در بخش جست‌وجو و نجات ٥/٧ درصد ساختمان‌هاي تخريب‌شده، در بخش تخليه مجروحان ٩/٢ درصد، خدمات بهداشتي ٢/٢ درصد، اسكان و تغذيه ٢/٩ درصد معادل ٥١٤هزار پناهجو و در بخش آواربرداري ٤درصد از كل آوارهاي موجود خواهد بود.
توفان تمام شد و ماه‌ها و سال‌ها گذشت. توفاني ديگر تهران را درنورديد و آتش‌سوزي ديگري در خيابان جمهوري كه توام با بيرون پريدن يك زن از پنجره و كشته شدنش بود نيز گذشت. حوادثي كه هر كدام چند روز يا چند هفته‌اي مديريت شهري را در معرض تير انتقادها قرار دادند ولي در مجموع، نه كسي مسووليت كم كاري‌هاي رخ داده در اين حوادث را قبول كرد نه اينكه اقدام موثري براي تقويت بنيه ايمني شهر صورت گرفت. چشم‌پوشي در برابر حوادث چند ساله اخير باعث شد تا اين‌بار حادثه‌اي بس بزرگ‌تر، در قالب آتش‌سوزي ساختمان پلاسكو رخ دهد.
آماده نبودن سازمان‌هاي ذي‌ربط براي مواجهه با اين بحران باعث شد تا دوباره اين سوال مطرح شود كه واقعا تهران تا چه حد آماده مقابله با بحران‌هاي بزرگ غيرمترقبه است؟ دكتر اقبال شاكري، رييس كميته عمران شوراي شهر تهران در گفت‌وگو با «اعتماد» در پاسخ به اين سوال مي‌گويد: اگر بخواهيم صادق باشيم بايد بگوييم كه در حال حاضر تهران آمادگي كمي براي مواجهه با حوادث بزرگ غير مترقبه را دارد.
بارها نيز در اين مورد تذكر داده شده است ولي... وي ادامه مي‌دهد: برخلاف نظر بسياري از صاحبنظران، من معتقدم كه ما نه قانون كم داريم و نه آيين‌نامه و دستورالعمل، بلكه مشكل ما در نبود مديريت يكپارچه شهري است. براي همين هم بوده كه لايحه مديريت يكپارچه شهري، تدوين شده و در انتظار تصويب مجلس است. چرا كه در مواقع بحراني؛ تمام سازمان‌ها و نهادهاي مرتبط بايد تحت مديريت يك نهاد، رهبري و هدايت شوند تا بتوانند بهترين عملكرد را براي مهار بحران داشته باشند.
همانطوري كه در حادثه پلاسكو، بعد از اينكه شهرداري مديريت بحران را برعهده گرفت، عمليات خاكبرداري و امدادرساني با نظم بيشتري ادامه پيدا كرد. ولي در نهايت بايد اذعان كرد كه اگر بخواهيم با همين شرايط به استقبال حوادث غيرمترقبه برويم، بايد منتظر عواقب بسيار وخيمي براي تهران باشيم.
ابوالفضل قناعتي، عضو هيات‌رييسه شوراي شهر نيز با تاييد اينكه در حادثه اخير هماهنگي بين دستگاه‌ها قابل قبول نبود، مي‌گويد: البته تمام دستگاه‌ها واقعا تلاش مي‌كردند ولي مشكل اينجا بود كه هيچ هماهنگي محسوسي بين اين دستگاه‌ها ديده نمي‌شد، چه بسا اگر اين هماهنگي وجود داشت، امداد رساني و خاكبرداري و... بسيار سريع‌تر از امروز پيش مي‌رفت.
وي با انتقاد از اين ناهماهنگي مي‌گويد: مانورهاي مديريت بحران ما محدود به چند مانور ساختگي و از پيش اعلام شده براي مدارس شده است. اما تا الان چند بار آمده‌ايم به يكباره اعلام كنيم مثلا ٣ تا ساختمان در حد پلاسكو دچار حادثه شده تا ببينيم مسوولان مرتبط و ستاد بحران چگونه عمل مي‌كنند؟! براي رسيدن به يك هماهنگي واقعي لازم است كه شرايط واقعي هم مهيا شود يعني مسوولان در مانورهاي واقعي شركت كنند تا مسووليت هر كدام مشخص شود و بتوانند در يك آزمون واقعي از پس مديريت بحران برآيند.
اين سخنان در حالي بيان مي‌شود كه سال‌ها از ساخت و اختصاص بيش از ١٢٣ سالن به مديريت بحران در تهران مي‌گذرد. ساختمان‌هايي كه به اذعان و تاكيد بسياري از اعضاي شوراي شهر هم‌اينك به سالن‌هاي ورزشي بدل شده است. با اين تفاصيل به نظر مي‌رسد چنانچه حادثه بزرگي در تهران رخ دهد، مديريت شهري و ساير نهادها به اذعان خودشان به هيچ عنوان آماده مواجهه با آن نيستند.
*اعتماد
اسماعيل نجار با اشاره به كلانشهر بودن تهران و سكني دادن جمعيتي ۱۰ ميليون نفري، بر وضعيت نامناسب ساخت‌وسازها اشاره كرد و گفت: «وضعيت ساخت‌وسازها، راه‌ها و انتخاب مكان‌ها براي ساخت‌وساز نيز مناسب نبوده و نيست.»رييس سازمان مديريت بحران كشور بروز هر حادثه غيرمترقبه‌اي در تهران را پرمخاطره ارزيابي كرد و گفت: «آمادگي ما نسبت به حادثه محتمل، خيلي پايين است و در حد ۱۵ تا ۲۰درصد است». رييس ستاد مديريت بحران كشور افزود: بسياري از كشورها به اين مساله توجه كردند اما ما هنوز با مطلوب فاصله داريم و بايد با ابزار و علم و دانش و امكاناتي كه در اختيار داريم خودمان را ايمن‌تر كنيم. نجار گفت: ما نياز به پيش‌بيني و پيشگيري داريم. تجربه «بم» كه به اندازه يك محله تهران نيز نبود، اين مساله را به ما ثابت كرد. اگر در بازار تهران يا مترو حادثه‌اي رخ دهد بحث ايمني چگونه خواهد بود؟
وي با اشاره به حادثه ساختمان پلاسكو افزود: حادثه ساختمان پلاسكو تنها در يك نقطه تهران بود. اگر اين موضوع گسترده‌تر باشد يا در چند نقطه تهران رخ دهد يا اينكه زلزله‌اي پيش بيايد، امداد رساني مسلما سخت‌تر خواهد شد. بنابراين از اكنون بايد خودمان را آماده ايمني كنيم ضمن اينكه حادثه خبر نمي‌كند.
رييس ستاد مديريت بحران كشور با طرح اين سوال كه آيا وقت آن نرسيده كه به بحث ايمني توجه بيشتري كنيم؟ گفت: اين حادثه بايد درس عبرتي باشد كما اينكه همين الان هم طبق گفته مسوولان، ۴۰ درصد ساختمان‌هاي خيابان جمهوري شرايطي مشابه شرايط ساختمان پلاسكو را در بحث ايمني دارند.
شايد نخستين زنگ خطر جدي براي تهران در يك دهه گذشته همان توفان ٣ سال قبل پايتخت باشد كه باعث شد تا هفته‌ها اين موضوع و نحوه برخورد مديريت شهري و ستاد بحران درگير آن باشند و حتي بارها در صحن شورا حاضر شوند و در مورد آن توضيحاتي را ارايه كنند.
موضوعي كه اعضاي شورا نيز بارها در مورد آن اظهارنظر كرده‌اند. به عنوان مثال احمد حكيمي‌پور در يكي از انتقادهاي خود به مديريت شهري براي مواجهه با بحران‌هاي بزرگ گفته بود: توانمندي‌هاي فعلي سازمان مديريت بحران شهر تهران نشان مي‌دهد در صورت وقوع زلزله‌اي با مقياس ٥/٦ ريشتر توان اين سازمان در بخش جست‌وجو و نجات ٥/٧ درصد ساختمان‌هاي تخريب‌شده، در بخش تخليه مجروحان ٩/٢ درصد، خدمات بهداشتي ٢/٢ درصد، اسكان و تغذيه ٢/٩ درصد معادل ٥١٤هزار پناهجو و در بخش آواربرداري ٤درصد از كل آوارهاي موجود خواهد بود.
توفان تمام شد و ماه‌ها و سال‌ها گذشت. توفاني ديگر تهران را درنورديد و آتش‌سوزي ديگري در خيابان جمهوري كه توام با بيرون پريدن يك زن از پنجره و كشته شدنش بود نيز گذشت. حوادثي كه هر كدام چند روز يا چند هفته‌اي مديريت شهري را در معرض تير انتقادها قرار دادند ولي در مجموع، نه كسي مسووليت كم كاري‌هاي رخ داده در اين حوادث را قبول كرد نه اينكه اقدام موثري براي تقويت بنيه ايمني شهر صورت گرفت. چشم‌پوشي در برابر حوادث چند ساله اخير باعث شد تا اين‌بار حادثه‌اي بس بزرگ‌تر، در قالب آتش‌سوزي ساختمان پلاسكو رخ دهد.
آماده نبودن سازمان‌هاي ذي‌ربط براي مواجهه با اين بحران باعث شد تا دوباره اين سوال مطرح شود كه واقعا تهران تا چه حد آماده مقابله با بحران‌هاي بزرگ غيرمترقبه است؟ دكتر اقبال شاكري، رييس كميته عمران شوراي شهر تهران در گفت‌وگو با «اعتماد» در پاسخ به اين سوال مي‌گويد: اگر بخواهيم صادق باشيم بايد بگوييم كه در حال حاضر تهران آمادگي كمي براي مواجهه با حوادث بزرگ غير مترقبه را دارد.
بارها نيز در اين مورد تذكر داده شده است ولي... وي ادامه مي‌دهد: برخلاف نظر بسياري از صاحبنظران، من معتقدم كه ما نه قانون كم داريم و نه آيين‌نامه و دستورالعمل، بلكه مشكل ما در نبود مديريت يكپارچه شهري است. براي همين هم بوده كه لايحه مديريت يكپارچه شهري، تدوين شده و در انتظار تصويب مجلس است. چرا كه در مواقع بحراني؛ تمام سازمان‌ها و نهادهاي مرتبط بايد تحت مديريت يك نهاد، رهبري و هدايت شوند تا بتوانند بهترين عملكرد را براي مهار بحران داشته باشند.
همانطوري كه در حادثه پلاسكو، بعد از اينكه شهرداري مديريت بحران را برعهده گرفت، عمليات خاكبرداري و امدادرساني با نظم بيشتري ادامه پيدا كرد. ولي در نهايت بايد اذعان كرد كه اگر بخواهيم با همين شرايط به استقبال حوادث غيرمترقبه برويم، بايد منتظر عواقب بسيار وخيمي براي تهران باشيم.
ابوالفضل قناعتي، عضو هيات‌رييسه شوراي شهر نيز با تاييد اينكه در حادثه اخير هماهنگي بين دستگاه‌ها قابل قبول نبود، مي‌گويد: البته تمام دستگاه‌ها واقعا تلاش مي‌كردند ولي مشكل اينجا بود كه هيچ هماهنگي محسوسي بين اين دستگاه‌ها ديده نمي‌شد، چه بسا اگر اين هماهنگي وجود داشت، امداد رساني و خاكبرداري و... بسيار سريع‌تر از امروز پيش مي‌رفت.
وي با انتقاد از اين ناهماهنگي مي‌گويد: مانورهاي مديريت بحران ما محدود به چند مانور ساختگي و از پيش اعلام شده براي مدارس شده است. اما تا الان چند بار آمده‌ايم به يكباره اعلام كنيم مثلا ٣ تا ساختمان در حد پلاسكو دچار حادثه شده تا ببينيم مسوولان مرتبط و ستاد بحران چگونه عمل مي‌كنند؟! براي رسيدن به يك هماهنگي واقعي لازم است كه شرايط واقعي هم مهيا شود يعني مسوولان در مانورهاي واقعي شركت كنند تا مسووليت هر كدام مشخص شود و بتوانند در يك آزمون واقعي از پس مديريت بحران برآيند.
اين سخنان در حالي بيان مي‌شود كه سال‌ها از ساخت و اختصاص بيش از ١٢٣ سالن به مديريت بحران در تهران مي‌گذرد. ساختمان‌هايي كه به اذعان و تاكيد بسياري از اعضاي شوراي شهر هم‌اينك به سالن‌هاي ورزشي بدل شده است. با اين تفاصيل به نظر مي‌رسد چنانچه حادثه بزرگي در تهران رخ دهد، مديريت شهري و ساير نهادها به اذعان خودشان به هيچ عنوان آماده مواجهه با آن نيستند.
*اعتماد
