نسخه چاپی
ارسال به دوستان
بیروت به سرنوشت دوحه دچار می‌شود؟
به‌نظر می‌رسد لبنان در دوران پساحریری وارد دوره‌ای از بی‌ثباتی سیاسی و اقتصادی شده باشد. سیاستمداران و بانکداران لبنانی بر این باورند که عربستان سعودی می‌خواهد همان برخوردی را که با قطر کرد با لبنان نیز انجام دهد. آنها می‌گویند احتمال محاصره اقتصادی لبنان از سوی ائتلاف عربی هست مگر اینکه خواسته‌های سعودی محقق شود.
«سامیا نکول»، گزارشگر رویترز، در گزارش ۱۳ نوامبر ۲۰۱۷ خود می‌نویسد بر خلاف قطر (بزرگ‌ترین عرضه‌کننده گاز طبیعی مایع با جمعیت ۳۰۰ هزار نفری)، لبنان نه دارای گاز طبیعی است و نه منابع مالی آنچنانی. مردم لبنان نگرانند. بیش از ۴۰۰ هزار لبنانی در منطقه خلیج‌فارس کار می‌کنند و مبلغی که آنها به کشور خود باز می‌فرستند حدود ۷ تا ۸ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود. این یکی از راه‌هایی است که موجب شده اقتصاد لبنان سر پا بماند و دولتی که تا گردن غرق در بدهی است بتواند به‌کار ادامه دهد.
یک مقام ارشد لبنانی به شرط فاش نشدن نام به رویترز می‌گوید: «اینها تهدیداتی واقعی برای اقتصاد لبنان است و از این جهت کشور واقعا در شرایطی وخامت‌بار قرار گرفته است. اگر آنها [اعراب حاشیه خلیج‌فارس] این وجوه ارسالی نقدی را قطع کنند، فاجعه به لبنان روی می‌آورد.» منشأ این تهدیدات هم سعد حریری است که روز ۴ نوامبر از کشورش گریخت و در ریاض ظاهر شد. این باعث شد لبنان زیر تیغ و فشار سعودی برود.
گزارشگر رویترز می‌نویسد: «حریری به‌عنوان یکی از متحدان عربستان، روز یکشنبه ۲۱ آبان ماه نسبت به تحریم‌های اعراب هشدار داد و آن را محتمل دانست. او این تحریم‌ها را خطری برای هزاران لبنانی دانست که در حاشیه خلیج‌فارس زندگی می‌کنند.»
حریری گفت: «تنها شرط عدم تحریم‌های لبنان این است که حزب‌الله از دخالت در مناقشات منطقه‌ای به‌ویژه یمن دست بردارد.»
آن منبع لبنانی که با مسائل مربوط به حریری هم آشنا بود می‌گفت مصاحبه حریری «نشانه‌ای بود از آنچه احتمالا در انتظار لبنان است. اگر مصالحه‌ای صورت نگیرد آن احتمال به قطعیت تبدیل می‌شود. سرنوشت قطر برای ما دور از دسترس نیست.» استعفای حریری، لبنان را به مرکز رقابت میان ایران و عربستان تبدیل کرده است. تحلیلگران می‌گویند سیاست «عدم تقابل» گذشته عربستان در مورد لبنان در دوران پادشاه جدید این کشور و ولیعهد پرخاشگرش به پایان رسیده است. محمد بن‌سلمان اکنون حاکم دوفاکتوی عربستان است که امور اقتصادی، سیاسی و نظامی کشورش از زیردست او می‌گذرد. منابع می‌گویند بعید است ایران و حزب‌الله امتیازی به ریاض بدهند. یک منبع که به تحولات مربوط به حزب‌الله آشنا بود می‌گفت: «حزب‌الله ممکن است امتیازاتی بدهد اما تسلیم شرایط سعودی نخواهد شد.»
«سرکیس نعوم»، تحلیلگر لبنانی، معتقد است ریاض خواهان بازگشت حریری به لبنان است تا به دست او به میشل عون فشار بیاورد تا فضای گفت‌وگو با حزب‌الله را بگشاید. به این ترتیب، ممکن است در مورد مداخله حزب‌الله در امور کشورهای منطقه رسیدگی شود. نعوم می‌گوید: «آنها باید مواضعی اتخاذ کنند که برای سعودی رضایت‌آفرین باشد... اگر سعودی‌ها تصمیم به تحریم بگیرند، حتما چنین می‌کنند.» یک منبع نزدیک به حریری می‌گوید وی با گفتن اینکه «تجارت دیگر نمی‌تواند به روال معمول صورت گیرد» توپ را در زمین عون، حزب‌الله و متحدانش قرار داده است.
این منبع می‌افزاید: «هیچ شوخی در کار نیست. تحریم‌ها روشن است. سعودی‌ها می‌خواهند لبنان کاملا از حزب‌الله ببرد.» به نوشته «نکول»، ریاض از سال ۲۰۱۵ جنگی را با حوثی‌ها شروع کرده که هنوز در آن مانده است. این کشور، ایران و حزب‌الله را به حمایت از حوثی‌ها متهم می‌کند. مداخله ایران و حزب‌الله در سوریه به ماندن اسد کمک کرد.
فرضیه محاصره لبنان از آنجا تقویت می‌شود که رئیس شورای اجرایی حزب‌الله لبنان نیز تاکید کرد عربستان قصد دارد همان کاری را که با قطر کرده با لبنان هم کند. به گزارش النشره، هاشم صفی‌الدین، رئیس شورای اجرایی حزب‌الله لبنان گفت: «عربستان با این هیاهو و آشوب آمد تا رهبری سیاسی را با رهبری دیگری تغییر داده و روش اداره هم‌پیمانانش در لبنان را عوض کند. آنها به یک کشور مستقل دارای حاکمیت توهین کردند. عربستان می‌خواست یک مساله مربوط به خود و هم‌پیمانانش را در لبنان تغییر دهد، این به این معنا نیست که به تمامی در و دیوارها یورش برده و هر چیزی در لبنان است را نابود کنند.» وی گفت: «عربستان می‌خواهد با لبنان همان کاری را بکند که با قطر کرده است. عربستان می‌خواهد همان‌طور که یمن، عراق و سوریه را نابود کرد لبنان را نیز نابود کند تا اندیشه و طرحی را که عاجز از آن است، اجرا کند برای همین به سخت‌ترین و پیچیده‌ترین راه‌ها متوسل می‌شود تا مجددا شکست بخورد.»
با این حال، رویترز به نقل از منابع سیاسی لبنان می‌نویسد فهرست تحریم‌های بالقوه علیه لبنان می‌تواند شامل تحریم هوایی، ویزایی، صادرات و انتقال و جابه‌جایی پول باشد. برخی از این تحریم‌ها بر قطر وضع شد اما محاصره این کشور تاثیر اندکی داشت زیرا قطر به ایران نزدیک‌تر شد. وفاداری و بیعت با حامیان خارجی در لبنان امر جدیدی نیست.
اهل سنت همواره برای یاری سیاسی و مالی چشم به عربستان دوخته‌اند درحالی‌که نگاه شیعیان به ایران و حزب‌الله است. نعوم معتقد است: «لبنانی‌ها همواره نمایندگان قدرت‌های خارجی بوده‌اند. این خارجی‌ها هستند که به آنها پول می‌دهند، برایشان آشتی، تعهد و ائتلاف می‌آورند.» رویترز می‌نویسد حزب‌الله نه تنها در لبنان که در بخش‌های مهمی از خاورمیانه هم حضوری حیاتی دارد. ریاض به لحاظ تاریخی و پس از جنگ داخلی ۱۹۷۵- ۱۹۹۰ و پس از حملات اسرائیل به جنوب لبنان، میلیاردها دلار کمک روانه لبنان کرد تا این کشور در مسیر بازسازی قرار بگیرد. اکنون عربستان تمایل زیادی دارد تا اگر درخواست‌هایش برآورده نشود لطمه‌ای جدی به اقتصاد لبنان وارد آورد تا به این ترتیب حزب‌الله را در داخل و در منطقه در موقعیت ضعیف قرار دهد.
روزنامه دنیای اقتصاد: شرایط سعودی موجب به صدا در آوردن زنگ خطر برای برخی شده که حزب‌الله را «دولتی در دولت» تلقی می‌کنند. بسیاری معتقدند راه‌حل خارج از کنترل بازیگران محلی است. یک بانکدار ارشد لبنانی به رویترز می‌گوید: «لبنان هزینه این کار را خواهد داد. تنها فشاری که سعودی‌ها می‌توانند وارد آورند اقتصادی است... فشار را با اعمال تحریم وارد می‌آورند که می‌تواند آسیب‌رسان باشد.» روزنامه فیگارو هم به نقل از یک مسوول لبنانی نوشت: «بن‌سلمان در این پرونده تا آخر پیش خواهد رفت و بر این کار اصرار دارد و لبنانی‌ها نمی‌دانند که او دقیقا تا کجا می‌خواهد پیش برود.» این مجله فرانسوی در ادامه نوشت: «تلاش‌های دیپلماتیک و امنیتی لبنان در سطوح مختلف نشان‌دهنده آن است که لبنانی‌ها به‌دنبال کسب حمایت بین‌المللی برای پاسخ‌دهی به فشارهای اعمال شده از سوی عربستان هستند.» فیگارو می‌نویسد مناقشه میان عربستان و ایران در پس استعفای حریری می‌تواند لبنان را با بحران‌های بیشتری مواجه کرده و آن را به کشوری ضعیف تبدیل کند.
«سامیا نکول»، گزارشگر رویترز، در گزارش ۱۳ نوامبر ۲۰۱۷ خود می‌نویسد بر خلاف قطر (بزرگ‌ترین عرضه‌کننده گاز طبیعی مایع با جمعیت ۳۰۰ هزار نفری)، لبنان نه دارای گاز طبیعی است و نه منابع مالی آنچنانی. مردم لبنان نگرانند. بیش از ۴۰۰ هزار لبنانی در منطقه خلیج‌فارس کار می‌کنند و مبلغی که آنها به کشور خود باز می‌فرستند حدود ۷ تا ۸ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود. این یکی از راه‌هایی است که موجب شده اقتصاد لبنان سر پا بماند و دولتی که تا گردن غرق در بدهی است بتواند به‌کار ادامه دهد.یک مقام ارشد لبنانی به شرط فاش نشدن نام به رویترز می‌گوید: «اینها تهدیداتی واقعی برای اقتصاد لبنان است و از این جهت کشور واقعا در شرایطی وخامت‌بار قرار گرفته است. اگر آنها [اعراب حاشیه خلیج‌فارس] این وجوه ارسالی نقدی را قطع کنند، فاجعه به لبنان روی می‌آورد.» منشأ این تهدیدات هم سعد حریری است که روز ۴ نوامبر از کشورش گریخت و در ریاض ظاهر شد. این باعث شد لبنان زیر تیغ و فشار سعودی برود.
گزارشگر رویترز می‌نویسد: «حریری به‌عنوان یکی از متحدان عربستان، روز یکشنبه ۲۱ آبان ماه نسبت به تحریم‌های اعراب هشدار داد و آن را محتمل دانست. او این تحریم‌ها را خطری برای هزاران لبنانی دانست که در حاشیه خلیج‌فارس زندگی می‌کنند.»
حریری گفت: «تنها شرط عدم تحریم‌های لبنان این است که حزب‌الله از دخالت در مناقشات منطقه‌ای به‌ویژه یمن دست بردارد.»
آن منبع لبنانی که با مسائل مربوط به حریری هم آشنا بود می‌گفت مصاحبه حریری «نشانه‌ای بود از آنچه احتمالا در انتظار لبنان است. اگر مصالحه‌ای صورت نگیرد آن احتمال به قطعیت تبدیل می‌شود. سرنوشت قطر برای ما دور از دسترس نیست.» استعفای حریری، لبنان را به مرکز رقابت میان ایران و عربستان تبدیل کرده است. تحلیلگران می‌گویند سیاست «عدم تقابل» گذشته عربستان در مورد لبنان در دوران پادشاه جدید این کشور و ولیعهد پرخاشگرش به پایان رسیده است. محمد بن‌سلمان اکنون حاکم دوفاکتوی عربستان است که امور اقتصادی، سیاسی و نظامی کشورش از زیردست او می‌گذرد. منابع می‌گویند بعید است ایران و حزب‌الله امتیازی به ریاض بدهند. یک منبع که به تحولات مربوط به حزب‌الله آشنا بود می‌گفت: «حزب‌الله ممکن است امتیازاتی بدهد اما تسلیم شرایط سعودی نخواهد شد.»
«سرکیس نعوم»، تحلیلگر لبنانی، معتقد است ریاض خواهان بازگشت حریری به لبنان است تا به دست او به میشل عون فشار بیاورد تا فضای گفت‌وگو با حزب‌الله را بگشاید. به این ترتیب، ممکن است در مورد مداخله حزب‌الله در امور کشورهای منطقه رسیدگی شود. نعوم می‌گوید: «آنها باید مواضعی اتخاذ کنند که برای سعودی رضایت‌آفرین باشد... اگر سعودی‌ها تصمیم به تحریم بگیرند، حتما چنین می‌کنند.» یک منبع نزدیک به حریری می‌گوید وی با گفتن اینکه «تجارت دیگر نمی‌تواند به روال معمول صورت گیرد» توپ را در زمین عون، حزب‌الله و متحدانش قرار داده است.
این منبع می‌افزاید: «هیچ شوخی در کار نیست. تحریم‌ها روشن است. سعودی‌ها می‌خواهند لبنان کاملا از حزب‌الله ببرد.» به نوشته «نکول»، ریاض از سال ۲۰۱۵ جنگی را با حوثی‌ها شروع کرده که هنوز در آن مانده است. این کشور، ایران و حزب‌الله را به حمایت از حوثی‌ها متهم می‌کند. مداخله ایران و حزب‌الله در سوریه به ماندن اسد کمک کرد.
فرضیه محاصره لبنان از آنجا تقویت می‌شود که رئیس شورای اجرایی حزب‌الله لبنان نیز تاکید کرد عربستان قصد دارد همان کاری را که با قطر کرده با لبنان هم کند. به گزارش النشره، هاشم صفی‌الدین، رئیس شورای اجرایی حزب‌الله لبنان گفت: «عربستان با این هیاهو و آشوب آمد تا رهبری سیاسی را با رهبری دیگری تغییر داده و روش اداره هم‌پیمانانش در لبنان را عوض کند. آنها به یک کشور مستقل دارای حاکمیت توهین کردند. عربستان می‌خواست یک مساله مربوط به خود و هم‌پیمانانش را در لبنان تغییر دهد، این به این معنا نیست که به تمامی در و دیوارها یورش برده و هر چیزی در لبنان است را نابود کنند.» وی گفت: «عربستان می‌خواهد با لبنان همان کاری را بکند که با قطر کرده است. عربستان می‌خواهد همان‌طور که یمن، عراق و سوریه را نابود کرد لبنان را نیز نابود کند تا اندیشه و طرحی را که عاجز از آن است، اجرا کند برای همین به سخت‌ترین و پیچیده‌ترین راه‌ها متوسل می‌شود تا مجددا شکست بخورد.»
با این حال، رویترز به نقل از منابع سیاسی لبنان می‌نویسد فهرست تحریم‌های بالقوه علیه لبنان می‌تواند شامل تحریم هوایی، ویزایی، صادرات و انتقال و جابه‌جایی پول باشد. برخی از این تحریم‌ها بر قطر وضع شد اما محاصره این کشور تاثیر اندکی داشت زیرا قطر به ایران نزدیک‌تر شد. وفاداری و بیعت با حامیان خارجی در لبنان امر جدیدی نیست.
اهل سنت همواره برای یاری سیاسی و مالی چشم به عربستان دوخته‌اند درحالی‌که نگاه شیعیان به ایران و حزب‌الله است. نعوم معتقد است: «لبنانی‌ها همواره نمایندگان قدرت‌های خارجی بوده‌اند. این خارجی‌ها هستند که به آنها پول می‌دهند، برایشان آشتی، تعهد و ائتلاف می‌آورند.» رویترز می‌نویسد حزب‌الله نه تنها در لبنان که در بخش‌های مهمی از خاورمیانه هم حضوری حیاتی دارد. ریاض به لحاظ تاریخی و پس از جنگ داخلی ۱۹۷۵- ۱۹۹۰ و پس از حملات اسرائیل به جنوب لبنان، میلیاردها دلار کمک روانه لبنان کرد تا این کشور در مسیر بازسازی قرار بگیرد. اکنون عربستان تمایل زیادی دارد تا اگر درخواست‌هایش برآورده نشود لطمه‌ای جدی به اقتصاد لبنان وارد آورد تا به این ترتیب حزب‌الله را در داخل و در منطقه در موقعیت ضعیف قرار دهد.
روزنامه دنیای اقتصاد: شرایط سعودی موجب به صدا در آوردن زنگ خطر برای برخی شده که حزب‌الله را «دولتی در دولت» تلقی می‌کنند. بسیاری معتقدند راه‌حل خارج از کنترل بازیگران محلی است. یک بانکدار ارشد لبنانی به رویترز می‌گوید: «لبنان هزینه این کار را خواهد داد. تنها فشاری که سعودی‌ها می‌توانند وارد آورند اقتصادی است... فشار را با اعمال تحریم وارد می‌آورند که می‌تواند آسیب‌رسان باشد.» روزنامه فیگارو هم به نقل از یک مسوول لبنانی نوشت: «بن‌سلمان در این پرونده تا آخر پیش خواهد رفت و بر این کار اصرار دارد و لبنانی‌ها نمی‌دانند که او دقیقا تا کجا می‌خواهد پیش برود.» این مجله فرانسوی در ادامه نوشت: «تلاش‌های دیپلماتیک و امنیتی لبنان در سطوح مختلف نشان‌دهنده آن است که لبنانی‌ها به‌دنبال کسب حمایت بین‌المللی برای پاسخ‌دهی به فشارهای اعمال شده از سوی عربستان هستند.» فیگارو می‌نویسد مناقشه میان عربستان و ایران در پس استعفای حریری می‌تواند لبنان را با بحران‌های بیشتری مواجه کرده و آن را به کشوری ضعیف تبدیل کند.
