ابوبکر البغدادی: چهره جدید و قدرتمند شبکه القاعده

اما آن شیخ بدشگونی که این جهادی آلمانی وفاداری خود را به وی اعلام می کند، کیست؟ ابوبکر البغدادی در حال حاضر قدرتمندترین مرد در داخل شبکه تروریستی القاعده به شمار می آید. اگرچه که سازمان القاعده پس از مرگ اسامه بن لادن در مه 2011 به صورت کاملا پدرسالارانه  و توسط آن مرد مصری یعنی ایمن الظواهری رهبری می شود اما البغدادی در این میان  و در عمل رهبری بخش بزرگی از این پیکارجویان و جهادی های به اصطلاح اسلامی را بر عهده دارد. این عراقی 42 ساله که نام و کنیه واقعی او "ابراهیم بن عواد بن ابراهیم البدری الروادی الحسینی ال سامرایی" است، فرماندهی شاخه القاعده موسوم به "دولت اسلامی عراق و بلاد شام" را که در حال حاضر عملیاتی ترین و قدرتمندترین گروه تروریستی جبهه های سوریه است در اختیار دارد. او همان کسی است که وزارت خارجه آمریکا برای سرش جایزه ای ده میلیون دلاری تعیین کرده است.

البغدادی تا مدت ها برای نهادهای امنیتی غرب در حکم یک روح و شبح بود. او پس از کشته شدن ابومصعب زرقاوی فرمانده و کارگزار اردنی القاعده عراق در ژوئن 2006 بلافاصله جانشین وی در این شبکه شد اما بر خلاف زرقاوی تا به امروز از انتشار هرگونه پیام ویدیویی یا پروپاگاندای تصویری خودداری کرده است. جهان خارج تنها صدای البغدادی را شنیده است، صدایی  که از طریق پیام های صوتی و با فواصل زمانی طولانی گاه منتشر می شود.

ابوبکر البغدادی در سال 1971 و ظاهرا در خانواده ای معروف در شهر سامرا متولد شد. افراد خانواده او غالبا روحانی و معلم علوم دینی بودند؛ افزون بر آن بر اساس زندگینامه ای که از وی در سایت های اینترنتی جهادی ها منتشر شده است، البغدادی مدرک دکترای خود را در رشته علوم اسلامی از دانشگاه بغداد کسب کرده اما به صورت رسمی  یک حقوقدان و دانش آموخته حقوق است. البغدادی تا مدت ها خود را با نام مستعار "دکتر دعا" معرفی می کرد.

پس از تهاجم ارتش آمریکا به عراق در سال 2003 بود که البغدادی همه کارهای خود را رها کرده و بلافاصله به شاخه القاعده در عراق به رهبری ابومصعب زرقاوی پیوست اما در این مورد که وی در دوران زرقاوی چه نقشی بر عهده داشته تا به امروز اطلاعات دقیقی در دست نیست . به هر حال پس از مرگ زرقاوی بود که البغدادی به رهبری القاعده عراق که در آن زمان "دولت اسلامی عراق" نامیده می شد رسید.

در این میان وی اوضاع سوریه را به دقت تحت نظر گرفت  و برای اولین بار در سال 2012 بود که پیکارجویان القاعده عراق از مرزهای این کشور با سوریه عبور کرده تا در جنگ داخلی سوریه حضور داشته باشند. هدف اعلام شده این گروه نیز برقراری یک خلافت رادیکال اسلامی در سراسر منطقه خاورمیانه بود. این جهادی ها تا به امروز موفق شده اند که سراسر مناطق مرزی سوریه با عراق و بخشی از مرزهای این کشور با ترکیه را تحت کنترل خود درآورند و جالب آن که سازمان القاعده هرگز مناطقی به این وسعت را در اشغال خود نداشته است.

البغدادی برای نشان دادن تغییر نگرش های سازمان تحت امر خود در آوریل 2013 تاسیس سازمانی جدید به نام "دولت اسلامی عراق و سوریه" را اعلام کرد، عملی که موجب خشم شدید الظواهری شد. به همین خاطر بود که آن جانشین اسامه بن لادن در ژوئن 2013 طی نامه ای سرگشاده که از مخفیگاه خود در مرز پاکستان با افغانستان فرستاده شده بود خطاب به این کارگزار خود در عراق و سوریه نوشت:" شیخ ابوبکر البغدادی با تاسیس سازمان دولت اسلامی عراق و سوریه مرتکب خطای فاحشی شده است و این کار بدون مشورت و اطلاع ما صورت گرفته است". رییس القاعده در آن نامه اعلام کرد که با وجود تاسیس این گروه جدید اما القاعده عراق به کار خود ادامه خواهد داد. او در همین نامه خطاب به هواداران خود اعلام کرد که از این پس "جبهه اسلامی نصرت" به رهبری ابومحمد جولانی به عنوان شاخه و نماینده مشروع القاعده در سوریه شناخته می شود.

این نامه و دستور الظواهری در حکم یک سیلی محکم برای البغدادی بود اما نیروهای تحت امر وی در همان زمان نقاط بی شماری از سوریه را به اشغال خود در آورده و به دلیل مجازات های قرون وسطایی و شکنجه و اعدام ها در مناطق تحت اشغال خود به وحشتناک ترین گروه شورشی سوریه مشهور شده بودند. در همان زمان شمار بالا و فزاینده ای از جهادی های جبهه نصرت نیز به گروه دولت اسلامی پیوستند و این در حالی بود که ایمن الظواهری قبل از آن دستور بازگشت این شبه نظامیان تروریست به عراق را صادر کرده بود.

سرویس های اطلاعاتی غرب اما از همان زمان جنگ قدرت در درون القاعده را به دقت زیر نظر گرفتند و شاهد بودند که البغدادی چگونه نسبت به دستورات رییس خود واکنش نشان می دهد. یکی از تحلیل گران سرویس اطلاعات و امنیت آلمان می گوید:" این سطح ازاختلاف ها و مشاجرات  در درون القاعده تا آن زمان مشاهده نشده بود".

تنها چند روز پس از پیام الظواهری بود که البغدادی نیز در مقام پاسخ برآمد. این مرد عراقی طی یک پیام صوتی که در اینترنت منتشر شد گفت:" دولت اسلامی عراق و بلاد شام همچنان به کار خود ادامه می دهد و تا زمانی که ما زنده ایم هیچ خطری آن را تهدید نخواهد کرد". البغدادی در همین پیام اعلام کرد که افراد گروه رقیب یعنی جبهه نصرت می توانند بدون هیچ مشکلی به گروه دولت اسلامی بپیوندند.

اگرچه که جبهه نصرت به صورت رسمی از سوی الظواهری به عنوان نماینده مشروع القاعده در سوریه معرفی شده است اما از نظر البغدادی این گروه آن طور که باید و شاید در مورد اجرای قوانین شریعت رادیکال عمل نمی کند. از نظر رهبر دولت اسلامی، گروه رقیب یعنی جبهه نصرت تنها علیه رژیم بشار اسد می جنگد، در حالی که از نظر البغدادی همه شیعیان و کردها نیز "دشمن اهل سنت" محسوب شده و باید علیه آنها نیز به جنگ و مبارزه پرداخت.

اما پاسخ منفی البغدادی به الظواهری جنگ قدرت در درون القاعده را کامل کرد. این امیر تشنه قدرت دولت اسلامی عراق و سوریه به هیچ عنوان نمی تواند و نمی خواهد زیردست و کارگزار باشد و البته برای این کار خود دلایل خوبی نیز دارد. جهادی های نقاب دار گروه دولت اسلامی طی ماه های گذشته بسیاری از مناطق جنگی سوریه را یکی پس از دیگری به اشغال خود درآورده و در آن مناطق پرچم های سیاه خود را برافراشته و ضمن برقراری قوانین شریعت، شورشیان محلی را هم وادار به فرار کرده اند.

و الظواهری تنها شاهد پیروزی های گروه دولت اسلامی است و کاری علیه آنان نمی تواند انجام دهد. رهبر القاعده در نوامبر 2013 بار دیگر پیامی صوتی برای البغدادی فرستاد و چهارده نکته اساسی را که باید مد نظر تروریست های مستقر در سوریه قرار داشته باشد گوشزد کرد. او بار دیگر تکرار کرد که افراد دولت اسلامی عراق و سوریه باید به خاک عراق بازگردند و جنگ در سوریه باید تنها توسط افراد جبهه نصرت ادامه پیدا کند.

اما الظواهری هیچ گوش شنوایی برای فریادهای خود پیدا نکرد. ظاهرا البغدادی از مدت ها پیش اهدافی به مراتب بزرگ تر از رهبر القاعده در سر دارد و خود را رهبر بدون مرز و بلامنازع عراق و سوریه می داند؛ و البته تا به امروز هیچیک از نمایندگان و کارگزاران القاعده به اندازه البغدادی از قدرت برخوردار نبوده است.

با این حال همه این موارد با توجه به وضعیت در عراق و جنگ در جبهه های سوریه به نوعی فراموش شد. حملات تروریستی علیه دولت عراق و شبه نظامیان کرد در شمال و شیعیان در جنوب عراق به ویژه پس از خروج نیروهای آمریکایی ادامه پیدا کرد و در سال گذشته صدها نفر بر اثر این حملات جان خود را از دست دادند، حملاتی که گروه البغدادی مسوولیت آن را بر عهده گرفته است.

این جهادی های القاعده (به رهبری البغدادی) در جولای 2013 به بزرگ ترین زندان عراق در ابوقریب حمله برده و پانصد زندانی را آزاد کردند که میان آنان شمار بالایی از تروریست ها نیز حضور داشتند. این عملیات نجات البته باز هم بیش از پیش به محبوبیت البغدادی در میان جهادی ها افزود. علاوه بر آن جهادی ها از خلاء قدرت در استان انبار در غرب عراق به نفع خود سود جستند و طی هفته های گذشته در شهرهای فلوجه و رمادی برپایی دولت اسلامی را اعلام کردند و به همین خاطر هزاران نفر از ساکنان این شهرها مجبور به فرار شدند.

البته دولت عراق بلافاصله نیروهای نظامی خود را به منطقه اعزام کرد و از مردم محلی خواست که در برابر نیروهای جهادی از خود دفاع کنند. بر اثر این درگیری ها تا به این لحظه بیش از دویست نفر جان خود را از دست داده اند. نوری المالکی نخست وزیر عراق نیز اعلام کرده است که تا محو کامل گروه های تروریستی و نجات مردم انبار، عملیات های ضد تروریستی ادامه خواهد داشت. اما آیا این همه خواهد توانست مرد قدرتمند و تازه نفس شبکه القاعده را به تسلیم وادارد؟

منبع: دی ولت

ترجمه: محمدعلی فیروزآبادی- شفقنا