توافق پوتین و روحانی: فروش سامانه موشکی پیشرفته تری نسبت به اس 300 به ایران/خشم آمریکا از معامله بزرگ ایران و روسیه

روزنامه السفیر لبنان نوشت: قبل و در هنگام سفر محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران به مسکو در تاریخ 16 ژانویه، فشارهای آمریکا بر کرملین برای جلوگیری از بسته شدن قرارداد احتمالی مبادله نفت ایران با کالاهای روسی افزایش یافت. کار به جایی رسید که جی کارنی، سخنگوی کاخ سفید تهدید کرد آمریکا شرکت های روسی و ایرانی اجرا کننده این قرارداد را تحریم می کند.

به گزارش سرویس بین الملل تیک Tik.ir،‌ استدلال واشنگتن این است که این قرارداد با شروط توافق امضا شده بین ایران و گروه پنج به اضافه یک در سال گذشته تناقض دارد. احتمالا نگرانی آمریکا از به سرانجام رسیدن این معامله تا حدودی به این علت است که این معامله احتمالا به تهران هنگام مذاکره هسته ای با شش قدرت جهان، فرصت مانور بیشتری می دهد.

هرچند وزارت نفت ایران گزارش ها درباره مبادله نفت ایران با کالاهای روسی را تکذیب کرد، اما خبرهای درز کرده از منابعی در دولت روسیه تایید می کند که مذاکره در این خصوص ادامه دارد. همچنین اطلاعات درز کرده دیگری حاکی از این است که سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه هنگام سفر به ایران در دسامبر 2013 میلادی در این باره با مقامات ایرانی گفتگو کرده است. این قرارداد احتمالی شامل اقدام روسیه به خرید روزانه 500 هزار بشکه نفت ایران است که به معنی افزایش پنجاه درصدی صادرات نفت ایران و دستیابی این کشور به 1.5 ملیارد دلار درآمد بیشتر در ماه است.

در مقابل، روسیه برای به حرکت درآوردن چرخ کارخانه ها و شرکت های خود تولیدات متنوع شامل ماشین آلات، تجهیزات و غیره را به ایران خواهد فروخت. از آنجا که روسیه از صادرکنندگان عمده نفت و گاز است، احتمالا این کشور نفت ایران را به طور مستقیم به کشورهای آسیایی و در راس آنها چین صادر خواهد کرد.

به اعتقاد ما این قرارداد به دلایلی چند با توجه به شرایط اقتصادی روسیه، واقع بینانه به نظر می رسد. نخستین علت، ادامه روند کاهش رشد اقتصاد روسیه است به این ترتیب که بانک مرکزی روسیه رشد اقتصادی این کشور را تا پایان سال 2013 میلادی فقط 1.3 درصد برآورد کرد، در حالی که در سال 2012 میلادی رشد اقتصادی روسیه 3.4 درصد بود.

علت دوم، کاهش نسبی صادرات نفت روسیه در سال گذشته است.

علت سوم، کاهش مبادلات تجاری میان روسیه و ایران در سال های اخیر است. میزان مبادلات تجاری میان دو کشور در سال 2012 میلادی به حدود دو ملیارد دلار رسید که نسبت به سال 2011، 38 درصد کاهش داشته است. همچنین صادرات روسیه به ایران به میزان زیادی یعنی 44.2 درصد بین سال های 2011 و 2012 میلادی کاهش پیدا کرد.

علت چهارم، کاهش چشمگیر همکاری های نظامی بین دو کشور است، به این ترتیب که "مرکز روسی تجارت سلاح در جهان" زیان اقتصادی ناشی از کاهش همکاری نظامی با ایران را در سال های اخیر، حدود 13 ملیارد دلار ارزیابی کرده است. طبیعتا تحریم های یک جانبه آمریکا و اروپا در این زمینه تاثیر داشته است، به گونه ای که بسیاری از شرکت ها و بانک های روسی از ترس این که مشمول این تحریم ها شوند معاملات خود را با ایران متوقف کردند. به این مسئله باید محدودیت های سازمان ملل را درباره فروش سلاح به ایران افزود که روسیه در دوره ریاست جمهوری دمیتری مدودف در سال 2010 میلادی به آن پیوست.

اعداد و ارقام ذکر شده در بالا به روشنی اهمیت این قبیل قرارداد ها را برای روسیه نشان می دهد. به همین علت به اعتقاد ما بعید نیست قرارداد مبادله نفت ایران با کالاهای روسی شامل تولیدات جنگی و نظامی روسیه شود. احتمال امضای چندین توافق نامه بسیار مهم در آینده نزدیک بین دو کشور در زمینه همکاری اقتصادی و نظامی همچنان پابرجاست.

این توافق نامه ها احتمالا شامل فروش سامانه موشکی پدافند هوایی "آنتی 2500" به جای سامانه موشکی اس300 می شود. نیازی به گفتن نیست که روسیه و ایران در سال 2007 میلادی قراردادی درباره فروش سامانه موشکی اس300 به ایران به ارزش 800 ملیون دلار امضا کردند. اما دمیتری مدودف رئیس جمهور سابق روسیه در سال 2010 میلادی به خاطر فشارهای آمریکا و اسرائیل و در راستای پذیرش قطعنامه های سازمان ملل این قرارداد را لغو کرد.

این مسئله باعث شد تهران در دوره ریاست جمهوری احمدی نژاد به دادگاه های بین المللی متوسل شود و بیش از 4 میلیارد دلار از مسکو به عنوان خسارت درخواست کند.

السفیر در ادامه نوشت: دیدار ماه سپتامبر ولادیمیر پوتین ،رئیس جمهور روسیه و حسن روحانی رئیس جمهور ایران در حاشیه اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاری های شانگهای در بیشکک این مشکل را حل کرد و توافق شد سامانه موشکی ضدهوایی پیشرفته تری نسبت به سامانه اس300 به ایران تحویل شود که ارزش آن از ارزش قرارداد لغو شده، بیشتر خواهد بود.

طبیعتا با توجه به تحریم های آمریکا و اروپا، برای ایران پرداخت مبلغ قرارداد نظامی جدید بدون قرارداد مبادله نفت ایران با کالاهای روسی دشوار خواهد بود.

میزان ناخرسندی آمریکا از این معامله بزرگ به اندازه ای بود که در تاریخ سیزدهم ماه جاری، وزیر امور خارجه آمریکا هنگام گفتگو با همتای روسی اش در پاریس به آن اشاره کرد.

روزنامه کامرسانت روسیه در شماره منتشره شده در تاریخ شانزدهم ژانویه در این باره نوشت؛ لاوروف به کری گفت روسیه حق دارد از ایران نفت بخرد و این کشور نیز حق دارد کالاهای روسیه را بخرد.

وی خاطرنشان کرد مسکو با این کار تحریم های سازمان ملل را نقض نمی کند". آشکار است روسیه فقط تحریم های شورای امنیت سازمان ملل و نه تحریم های یک جانبه واشنگتن و اروپا بر ایران را به رسمیت می شناسد.

به نظر ما مسکو به این علت به سمت چنین معامله ای با ایران پیش رفته است که می داند اجرای توافق اخیر ایران با شش قدرت جهان و ادامه یافتن مذاکرات هسته ای، دیر یا زود منجر به کاهش تحریم های تحمیل شده بر ایران به عنوان مقدمه ای برای لغو نهایی این تحریم ها می شود. از این رو، روسیه تلاش می کند از شرکت های اروپایی و آمریکایی برای به دست آوردن بخشی از بازار ایران پیشی بگیرد و در این زمینه از روابط ویژه خود با تهران بهره می گیرد. به همین علت، رهبران روسیه همواره بر ضرورت پایبندی ایران به مفاد توافق هسته ای ژنو تاکید می کنند.

می توان گفت به سرانجام رسیدن این معامله احتمالی، نیاز واقعی و مشترک دو کشور روسیه و ایران است، اما در نهایت، امضای آن به اراده سیاسی کرملین یا به عبارت دیگر رئیس جمهور ولادیمیر پوتین بستگی دارد. این اراده احتمالا هنگام سفر پوتین به تهران در هفته های آینده آشکار می شود. سفر وزیر امور خارجه ایران به مسکو در کنار بحث و بررسی برنامه هسته ای ایران و بحران سوریه و ثبات خاورمیانه، با فراهم کردن مقدمات سفر پوتین به تهران مرتبط بود. در صورتی که پوتین به تهران سفر کند؛ این دومین سفر او به ایران پس از سفر انجام شده در سال 2007 میلادی خواهد بود. شایان ذکر است که تا آن زمان هیچ رهبری از شوروی سابق یا روسیه از زمان کنفرانس تهران در سال 1943 میلادی که در آن استالین و روزولت و چرچیل شرکت داشتند؛ به ایران سفر نکرده بود.