بروکینگز بررسی کرد:با تهران معامله ای کنید که سنگ بنایش برجام باشد

در این نشست رابرت آینهورن، مشاوراسبق وزارت خارجه آمریکا در امور کنترل تسلیحات و عدم اشاعه هسته ای و عضو ارشد پروژه کنترل تسلیحات در بروکینگز گفت: 

ترامپ در ماه می 2018 در راستای عمل به وعده انتخاباتی اش، از برجام خارج شد و تحریمهایی را که بر اساس برجام تعلیق شده بودند باردیگر اعمال کرد. دولت ترامپ امیدوار است که از طریق آنچه او فشار حداکثری بر ایران می نامد، بتواند ایران را به پذیرش شروط دوازده گانه ای که وزیر خارجه مایک پمپیو در اواخر ماه می سال گذشته مطرح کرد وادار کند.

شروط پمپئو، شامل مطالبات گسترده در حوزه هسته ای از جمله حذف کامل برنامه غنی سازی ایران و همچنین مطالبات وسیع در حوزه موشکی از جمله توقف آزمایش های موشکی و برنامه توسعه موشکهای با قابلیت حمل کلاهک هسته ای هستند. فهرست شروط پمپئو فراتر از موضوعات هسته ای و موشکی هستند و طیف وسیعی از سیاست های منطقه ای ایران را نیز در بر می گیرند.

این شروط در کل از نظر ما غیر واقع بینانه هستند و هیچ دولتی در ایران نه مایل به پذیرش و نه قادر به انجام آن است. دولت ترامپ می گوید در صدد یک توافق گسترده و جدید که در بردارنده ی تمام این شروط باشند است اما به جای اینکه برای شروط مطرح شده، راه حل مذاکراتی ارایه کند در پی آن است که یا ایران آن سوی میز بنشیند و تمام این مطالبات دولت آمریکا را بپذیرد و یا  به رغم شک و تردید هایی که بسیاری از ناظران سیاسی دارند، رژیم ایران را سرنگون کند. تریدی نیست که اعمال مجدد تحریمها، صدمات زیادی را بر ایران تحمیل می کند و رژیم این کشور را تحت فشار زیادی قرار می هد اما نویسندگان گزارش های ارایه شده (من، ریچارد نفیو و ون دیپن) خیلی بعید می دانند که دولت ترامپ در وادار کردن رژیم ایران به تسلیم شدن و یا سرنگونی رژیم موفق گردد.

راهبرد دولت ترامپ حتی از حمایت متحدان آمریکا - که در پی کاهش فشار بر ایران به امید حفظ این کشور در برجام هستند- برخوردار نیست. از طرفی دیگر ایران هم مبتکر است و هم منعطف. مقامات ایران همین الان در حال بهره گیری از تنگناهای اقتصادی برای مقاوم سازی داخلی در مقابل فشارهای آمریکا هستند. آنها در دهه های گذشته با فشارهای بیرونی و درونی مواجه بوده اند و به نظر می رسد اطمینان دارند می توانند مقابل تحریمهای آمریکا بایستند و همچنان بر سر قدرت باشند. عملیات فشار آمریکا بر ایران، به جای اینکه ایران را وادار به پذیرش خواستهای آمریکا کند ممکن است احتمال خروج ایران از برجام و افزایش غنی سازی توسط این کشور را به دنبال داشته باشد. دولت پرزیدنت روحانی در حال حاضر در برابر خواست تندروهای داخلی مبنی بر خروج از برجام مقاومت کرده است اما تصمیم وی ممکن است در آینده تغییر کند. 

گزارش هایی که ما در بروکینگز ارایه کردیم تغییرات مهم در رویکرد دولت آمریکا را توصیه می کنند. از جمله توصیه های ما یک توافق جدید با ایران است. ایالات متحده به جای اینکه در صدد یک توافق گسترده و جدید باشد باید چند راهبرد جدا و البته موازی همدیگر را در رابطه با ایران دنبال کند. اینکه دولت آمریکا در پی یک توافق کلانی باشد که حل یک موضوع را به سایر موضوعات پیوند بزند، غیر سازنده است. دولت آمریکا با این کار توافق هسته ای را در گرو توافقاتی نگه می دارد که در حوزه امنیت ملی (آمریکا) از اولویت پایین تری برخوردارند و یا در یک بازه زمانی مشخص، احتمال حصول توافق در این زمینه ها کمتر هستند.

بنابراین توصیه ما یک توافق جدید هسته ای است و البته این را هم در نظر داریم که برای اینکه حمایت داخلی آمریکا را دررابطه با یک توافق هسته ای جدید و جدا از سایر موضوعات جلب کنیم، باید هر گونه توافق هسته ای جدید با ایران  بخشی از یک راهبرد همه جانبه آمریکا در قبال ایران باشد که در راهبرد مزبور، چالشهای ایران خصوصا فعالیتهای مخرب و منطقه ای این کشور به موازات فعالیت هسته ای آن مد نظر قرار گیرند.

گزارش ما چیزی را توصیه می کند که به تعبیر ما یک معامله هسته ای جدید است. موافقان و مخالفان برجام (در آمریکا) مدت مدیدی است که بر این باور هستند که در نهایت لازم است که حداقل دستاوردمذاکرات جدید هسته ای باید این باشد که زمان انقضای برخی محدودیت های کلیدی هسته ای و اقدامات نظارتی بر فعالیتهای هسته ای ایران تمدید شوند. بر اساس برجام، برخی از این محدودیتها ظرف 8 سال و برخی دیگر پس از 10 سال برداشته خواهند شد و باقی محدودیتها در نهایت پس از 15 سال رفع خواهند شد.

بنابراین صرف بازگشت آمریکا به برجام، یک راه حل بلندمدت نخواهد بود. زمانی که ایالات متحده بخواهد بار دیگر به برجام بازگردد، زمان زیادی به تاریخ انقضای این محدودیتها یا به تعبیری دیگر بندهای غروب برجام نمانده است. بنابراین لازم است که از همین الان به فکر محتوای معامله جدید هسته ای باشیم. معامله ای که سنگ بنایش برجام است و البته از منظر سیاسی پایدارتر و از نظر بعد زمانی طولانی تر است.

در حال حاضر بحثی در میان دموکرات ها در جریان است که آیا ایالات متحده پیش از آغاز مذاکرات جدید با ایران باید بار دیگر به برجام باز گردد و تحریمها ها را بار دیگر تعلیق کند؟ گزارش ما به طور مختصر و با نظر به مزایا و معایب این امر، به این سوال می پردازد. بازگشت آمریکا به برجام از یک سو می تواند موجب حمایت شرکای آمریکا و شاید هم سایرکشورها برای رسیدن به مذاکرات جدید گردد و شرط ایران برای مذاکرات جدید را هم بر آورده کند. اما از سویی دیگر، اهرم فشاری را که اعمال مجدد تحریمها توسط ترامپ فراهم کرد ممکن است از بین ببرد، و ممکن است آتش دعوای دموکراتها و جمهوریخواهان را - که نمونه اش را در زمان برجام شاهد بودیم و منجر به تضعیف این توافق شد - باردیگر شعله ورکند و همین موضوع به نوبه ی خود تبدیل به مانعی برای جلب حمایت داخلی در آمریکا برای دستیابی به یک توافق هسته ای جدید گردد.

وعده انتخاباتی ترامپ برای خروج از برجام اشتباه بود. نامزدهای دموکرات هم که وعده بازگشت به برجام حتی پیش از آغاز مذاکرات جدید را می دهند، دارند همان اشتباه ترامپ را تکرار می کنند. دموکراتها میتوانستند عاقل باشند و از ایجاد تعهدات زودهنگام برای خود اجتناب کنند. آنها باید صبر کنند تا ببینند وقتی بار دیگر کاخ سفید را در اختیار می گیرند اوضاع و احوال چگونه خواهد بود.

هرچند که موضوع هسته ای باید محور مذاکرات جدید باشند اما دیپلماسی کفایت نمی کند. برای مذاکره سازنده به خصوص زمانی که مذاکره با شکست مواجه میشود، دیپلماسی باید با ابزار سیاسی ای چون تحریم، منع اشاعه هسته ای و بازدارندگی همراه باشد. این ابزار چیزی نیست که به کارگیری آن نیاز به توافق و یا مشارکت ایران داشته باشد. به علاوه، ابزار مزبور مانع حرکت ایران به سمت آستانه هسته ای شدن می گردد و انگیزه برای چنین کاری را از ایران سلب می کند و در ضمن برای این کشور انگیزه برای جدیت در مذاکره را ایجاد می کند. البته در نهایت این ایران است که باید محدودیت های هسته ای را انتخاب کند و محدودیت های مزبور در توافق جدید هسته ای باید به وجه احسن تدوین شوند.

منبع:خبرآنلاین