جزییاتی درباره کارگاه‌های تبلیغ تعدد زوجات/ ادامه جنجال چند همسری؛ از استدلال سنگ و سگ تا ردپای پولدار‌های قم در پشت پرده ماجرا

 "موسسه وطن توحیدی حیات حسنی" که دفتر آن در شهر قم است اقدام به برگزاری کارگاه‌های مهارت‌های چند همسری کرده و بر اساس محتویات منتشر شده در وب سایت این موسسه قرار است دوره "مهارت‌ها ارتباطی خانواده‌های چند همسری" را در دو و نیم روز در آبان ماه ۱۳۹۸ در تهران برگزار کند. موضوع کارگاه‌های این پروژه مواردی، چون «ضرورت احیای فرهنگ چند همسری»، «الزامات تشکیل خانواده‌های چند همسری»، «احکام فقهی خانواده‌ها چند همسری» و «مهارت‌های ارتباطی خانواده‌های چند همسری» تشکیل می‌دهد.

این موسسه در آگهی خود تاکید کرده است که "با توجه به ابعاد بحران تجرد دختران و زنان سرپرست خانواده" این دوره‌ها بدون هزینه برگزار می‌شود. از جمله اهداف این موسسه "ازدواج‌های بین فرهنگی در جهان اسلام" و "ازدواج‌های چند همسری اسلامی در سطوح محلی، ملی و بین‌المللی" عنوان شده است.

براساس گزارش‌ها این پنجمین کارگاه از این دست است که در شهر قم برگزار می‌شود. کارگاه مشابه در اصفهان نیز برگزار شده و به زودی قرار است در تهران هم برگزار شود.

دست‌اندرکار برگزاری این کارگاه در پاسخ به این سوال که آیا استقبال خوبی از کارگاه‌های ضرورت احیای چندهمسری شده یا خیر؟، گفته است: «این موضوع نیاز به فرهنگ‌سازی دارد و مقداری روی چندهمسری حساسیت وجود دارد.»

این فرد میزان تحصیلات اساتید حاضر در این گارگاه را دکتری مباحث روانشناسی و دینی، اعلام کرد و افزود: "اساتید در فضای اقناع، ضرورت، احکام و موارد خاص در این کارگاه‌ها صحبت می‌کنند."

ظاهرا این موسسه گویا یک "سورپرایز" هم برای مردان متاهل مشتاق به چندهمسری دارد؛ آنطور که این فرد می‌گوید در آخر این کارگاه‌ها اساتید برای مردان متاهلی که شرایط و زمینه را داشته باشند برای اختیارکردن همسر دوم وساطت خواهند کرد!

 

دست اندر کاران این موسسه می‌گویند "به دنبال فرهنگ‌سازی در زمینه احیای چندهمسری" هستند و باید "همسر اول حتما رضایت داشته باشد و همچنین مرد مورد نظر شرایط لازم را داشته باشد."

 

تبلیغ برنامه‌های مرتبط با چند همسری در ماه‌های گذشته رو به افزایش گذاشته یا دست کم در رسانه‌ها انعکاس بیشتری داشته است. برنامه «بدون توقف» شبکه ۳ از جمله نمونه‌هایی است که در هفته‌های گذشته موضوع چند همسری را به بحث گذاشته است.

در روز‌های اخیر برگزار کنندگان این دوره در گفت وگو‌هایی سعی کرده اند از موضع خود دفاع کنند.

دکتر علی غلامی از مدرسان این موسسه در یکی از سخنرانی‌های خود که ویدیوی آن در وب سایت این موسسه منتشر شده، فلسفه اصلی ترویج چند همسری و اهمیت آن را به روشنی بیان کرده است. او با اشاره به اینکه «اسلام به همه نیاز‌ها تا قیامت پاسخ می‌دهد» می‌گوید: «تعدد زوجات شاهکار اسلام در حفظ و حراست از حقوق زن است.»

محمد عسگری مسئول واحد مشاوره موسسه حیات حسنی در قم در مصاحبه با ایرنا درباره منطق فعالیت‌های این موسسه می‌گوید: «ما در ایران بین ۳۰ تا ۴۹ سال، اعم از باکره تا مطلقه حدود ۴ تا ۵ میلیون زن داریم که این‌ها همسر ندارند. آیا این‌ها حق تاهل ندارند؟»

به گفته او «زنان نیاز تکوینی به شوهر دارند» و «خدای متعال مرد را بطور تکوینی تعددی خلق کرده و متناسب با آن قانون تشریج کرده» است. قانونی که از نظر وی چند همسری اسلامی است و باعث میشود راه «فحشا» در جامعه بسته شود.

حجت الاسلام محمد عسگری همچنین در ادامه توجیه عجیبی مطرح می‌کند و می‌گوید: «ما سوپر میلیاردر‌هایی را داریم که بندگان خدا، دوست دارند که زندگی دوم تشکیل بدهند، سفره‌ی دیگری را پهن بکنند اما، جریان فرهنگی غرب زده، فمنیست‌های غرب‌گرا و البته فمنیست‌های مذهبی و حتی مسجدی به همراه قانون ظالمانه‌ای که ایجاد شده، مانع از این واقعیت مهم (چندهمسری) در جامعه ما شده اند."

او معتقد است: «نظام خانواده شامل بخش‌های مختلفی است و چندهمسری هم یکی از ضلع‌های این مجموعه است. اگر راه حلال ببندیم و سگ را ببندیم و سنگ را باز بگذاریم، فحشا جامعه را در بر می‌گیرد. همانطور که می‌بینیم برخی در جامعه گرفتار هستند. اگر راه حلال را باز بگذاریم و آن‌ها عدالت داشته باشد این مشکلات دیگر پیش می‌آید.»

 

استدلال های موافقان بیشتر حول همین موارد می چرخد. برخی نیز می گویند چرا باید "حلال خدا را" زیر سوال برد.

علی مطهری نماینده تهران هم از موافقان چند همسری است اما با تبصره ها و شروطی. او در گفت و گویی در این باره گفت: «با توجه به وضعیت فعلی جامعه، اگر ما این حکم را اجرا نکنیم، فساد و فحشا در جامعه افزایش پیدا می کند. اما موضوع این نیست که بخواهیم این مسله را ترویج کنیم و از همه بخواهیم این کار را انجام دهند. این مسئله ترویج بردار نیست. حکمی است که در جای خود خوب است و کسانی که شرایطش را دارند می توانند انجام دهند و اینکه بخواهیم کارگاه ترویج برگزار کنیم که همه این به این حکم عمل کنند، کار درستی نیست و مشکلات زیادی ایجاد می کند.»

 

او معتقد است چند همسری راه حلی برای برخی از معضلات اجتماعی است. این نماینده مجلس افزود: «در جامعه ای که بر فرض مثال 3 میلیون زن آماده ازدواج بیشتر از مردان دارد چه باید کرد؟ نمی توانیم بگویم که آنها ازدواج نکنند. حق تاهل، حق اجتماعی و الهی آنها است و هیچ راهی هم غیر از این وجود ندارد و اینکه بگوییم دولت اداره آنها را به عهده بگیرد درست نیست. لذا حکمی که اسلام داده است، بسیار حکم حکیمانه ای است.»

چند همسری موافقان زیادی ندارد، حداقل موافقانی که از این موضوع دفاع کنند اندک اند. با وجود اینکه چند همسری اقدامی قانونی است، اما در عرف جامعه اقدامی ناپسند به حساب می‌آید. موج مخالفت‌ها با این پدیده فقط در میان مردم و فعالان مجازی نیست بلکه بسیاری از دولتمردان و بزرگان نظام نیز مخالف آنند. اخیرا روایتی درباره موضع رهبری در این مورد مطرح شده که جالب توجه است.

براساس روایتی که از مقام معظم رهبری منتشر شده، ایشان حتی شوخی در این باره را "باعث دلسردی زنان" دانسته اند. در این گزارش از مقام معظم رهبری نقل شده است که "اگر کسی در بیت رهبری همسر دوم اختیار کند اخراج می‌شود. "

با این وجود همچنان عده‌ای بر طبل حمایت از تعدد زوجات می‌کوبند.

در روز‌های اخیر منتقدان از زوایای مختلفی تبلیغ چند همسری در کشور را نقد کرده اند. منتقدان می‌گویند چرا به جای آموزش و ترویج چند همسری به ترویج ازدواج و پیشگیری از طلاق نمی‌پردازند.

سعید خراط‌ها جامعه‌شناس و آسیب‌شناس مسائل اجتماعی در این باره گفت: «چندهمسری جایی در فهرست مسائل و مشکلات اجتماعی ندارد و موضوعی که اکنون باید در جامعه مورد توجه قرار بگیرد ازدواج و طلاق است.»

نعمت احمدی وکیل دادگستری در این باره گفته است: «اگر شما به استناد قانون حرکت کنید، قانون تعدد زوجات را پذیرفته و تا ۴ همسر را مجاز شمرده است، پس تعدد زوجات خلاف قانون نیست و قانون آن را به عنوان یک اصل کلی پذیرفته است، اما فی‌الواقع اکنون درد مردم، جامعه و معضلات زنان ما این نیست. چرا به جای تبلیغ چند همسری شرایط را برای ازدواج مجرد‌ها فراهم نمی‌کنید؟»

روزنامه اعتماد هم معتقد است که ترویج چند همسری پایه‌های خانواده را سست می‌کند. این روزنامه به نقل از محمد رضا بادامچی نماینده مجلس نوشته است: "ترویج چند همسری باعث سست‌شدن بنیان خانواده‌ها است و باید جای ترویج چند همسری مشکلات اشتغال جوانان را حل کنید تا آن‌ها بتوانند ازدواج کنند. "

موافقان چند همسری به اوج موارد تولد در اوایل دهه شصت (پیک جمعیتی) و "سن باروری" در زنان اشاره می‌کنند، اما مخالفان، آن‌ها را به تحریف واقعیت متهم می‌کنند.

 

کاربری در این باره نوشته است "«۳۳درصد» پسرانِ دهه‌شصتی، هنوز ازدواج نکردن؛ این در حالیه که درصد دختران دهه‌شصتی مجرد، «۱۹درصد» هست. این آمار رسمی مرکز آمار ایران بر سرشماری سال ۹۵ هست. چرا چندساله این حقیقت، وارونه گفته میشه؟ جالبه برای ترویج موضوعاتی مثل چند همسری به این وارونه‌گویی‌ها متوسل میشن."

برخی ناظران و کارشناسان معتقدند با تحرکات تازه در تبلیغ چند همسری باید قوانین مربوط به "تعدد زوجات" محکم تر و سختگیرانه تر شوند.

اما تندترین تحلیل از سوی ابراهیم فیاض جامعه شناس اصولگرا و استاد دانشگاه تهران مطرح شده است. او به شدت از طرح  بحث چند همسری انتقاد کرد.

 

فیاض ضمن تاکید بر اینکه در اسلام چند همسری نداریم در واکنش به عده‌ای که بالا بودن آمار دختران و زنان مجرد را بهانه ترویج چندهمسری کرده‌اند، گفت: «در ایران به خاطر مسائل اقتصادی و فاصله سنی ازدواج حدود سه، چهار میلیون مجرد داریم اما چندهمسری راه مقابله با آن نیست. یک وقتی همین آقای قرائتی از ازدواج موقت می‌گفت. دیدند نتوانستند حالا می‌گویند چند همسری! آقایان پولدار هم که می‌خواهند جو ایجاد کنند تا خودشان زن بگیرند آن هم دختران جوان.»

 

این جامعه شناس اصولگرا افزود: «ما ندیدیم که کسی وارد بحث چندهمسری شود، زندگی او دچار بحران نشود. حتی اما خمینی وقتی پدرهمسرش یعنی آقای صوفی زن دوم گرفت و زن اول را ول کرد که برود امام از زن اول طرفداری کرد. پس ما چندهمسری نداریم. اگر بحران جنسی ایجاد شود هم می‌توان با ازدواج موقت حل کرد اما این که پولدارها و میلیاردهای قم می‌خواهند برای خود فضای چندهمسری ایجاد کنند و فیلشان یاد هندوستان کرده، بحث دیگری است.»

 

فیاض معتقد است این اقدامات باعث رواج "ازدواج سفید"، "روابط جنسی خارج از خانواده" و "فحشا" می شود.

عده‌ای هم می‌گویند مروجان چند همسری تاثیر منفی در نگاه مردم به اسلام ایجاد می‌کنند. شهیندخت مولاوردی معاون پیشین رییس جمهور در امور زنان با اشاره به پوستر تبلیغاتی جنجالی شعری از سعدی را نوشته است "گر تو قرآن بدین نمط خوانی، ببری رونق مسلمانی."

بسیاری از نمایندگان زن مجلس پوستر تبلیغاتی مزبور را زیر سوال برده اند حتی حمیده زرآبادی عضو فراکسیون زنان در تذکری کتبی به وزرای اطلاعات و کشور نوشت: «در این زمان که به دلیل فشار‌های اقتصادی ناشی از تحریم‌های حداکثری اعمال شده بر مردم، حفظ آرامش در جامعه در دستور کار وزارتخانه‌های اطلاعاتی و امنیتی قرار گرفته است آیا ترویج فرهنگ چندهمسری منتج به افزایش نارضایتی بیش از نیمی از جامعه بالاخص زنان و در نتیجه ایجاد التهاب در کشور نخواهد شد؟»

 

در واقع زرآبادی معتقد است طرح این مسائل می‌تواند به امنیت روانی جامعه آسیب بزند.

 

عده زیادی هم در روزهای اخیر گفته اند هیچ تجربه موفقی تاکنون از چند همسری ندیده اند و این پدیده نه تنها گرهی باز نکرده بلکه به خانواده های زیادی لطمه وارد کرده است.

در این بین کاربران منتقد زیادی اعلام کردند که در کلاس مزبور ثبت نامه کرده‌اند این کاربران برای مقابله با ترویج چند همسری تصمیم گرفتند با مبلغان آن رودرو شوند.