روابط فرا آتلانتیک بین اروپا و آمریکا احیا خواهد شد؟

اورسولا فون درلاین روز چهارشنبه هفته گذشته با ایراد سخنانی در پارلمان اروپا، از شروع کار دولت جو بایدن در آمریکا به عنوان طلوعی تازه نام برد و گفت که اروپا از مدتها پیش منتظر این لحظه بوده است.

وی توضیح داد که سوگند بایدن، پیامی به ملت خسته آمریکا (از رویکردهای دولت ترامپ) برای امیدواری به جهانی است که درانتظار بازگشت واشنگتن به دایره کشورهای هم‌فکر است.

این سیاستمدار اروپایی به سند جدید اتحادیه اروپا درباره روابط راهبردی فرا آتلانتیک اشاره کرد و گفت که این سند روی مسائلی متمرکز است که ما بر پایه ارزش‌ها و منافع مشترک می‌توانیم در حوزه تغییرات جهانی با یکدیگر همکاری کنیم.

وی، تغییرات آب و هوایی، مسائل بهداشت جهانی، دمکراسی و فناوری را از جمله چالش‌هایی نامید که نیازمند بازنگری و بهسازی در همکاری‌های جهانی است. در این رابطه به گفته او، اتحادیه اروپا و آمریکا باید در خط مقدم حرکت کرده و کشورهای همفکر را با خود همراه کنند.

فون‌درلاین مقابله با همه‌گیری کرونا را که « تاثیرات فاجعه‌باری در دو سوی آتلانتیک» به جا گذاشته، اولویت نخست همکاری دو طرف توصیف و ابراز امیدواری کرد که مقدمات خروج از این بحران را سرعت بخشند.

همکاری‌های فرا آتلانتیک سنگ بنای روابط بین‌الملل

برخی مقام‌های اروپایی معتقدند که همکاری‌های دو سوی آتلانتیک سنگ بنای روابط بین‌الملل است و یکی از همکاری‌های راهبردی جهان به‌شمار می‌رود. جوسپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در این باره می‌گوید که حتی در دوران پر تنش ریاست جمهوری دونالد ترامپ این واقعیت تغییری نکرد، زیرا بر پایه این شراکت است که دمکراسی، نظم جهانی، حاکمیت قانون و چند جانبه گرایی تضمین می‌شود.

او در یادداشتی که در تارنمای سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا منتشر شد، به فرازهایی از سخنرانی بایدن در مراسم تحلیف ریاست جمهوری اشاره کرد که گفته بود آمریکا شریک قوی و مورد اعتماد برای استقرار صلح و امنیت در جهان خواهد بود. بورل در این باره تصریح کرد که اتحادیه اروپا نیز می‌خواهد نزدیکترین شریک و متحدش دوباره به صحنه بازگردد تا در کنار هم درگیری‌ها، تنش‌ های ژئوپلیتیک و چالش‌هایی که پیوسته رو به افزایش است حل و فصل و رویکرد چند جانبه‌گرایی را تقویت کنند.

اما در طول چهارسال ترامپ، نه فقط آمریکا که همه دنیا تغییر کرده است. شارل میشل رییس کمیسیون اروپا در این باره می‌گوید: ما با آمریکا اختلاف نظرهایی پیدا کرده‌ایم که ناگهانی ناپدید نمی‌شوند. به نظر می‌رسد که آمریکا تغییر کرده، اما جایگاه این کشور هم نزد اروپا و جهان عوض شده است.

این تغییر به گفته او به این معناست که اروپایی ها باید سرنوشت خود را به دست گرفته و «از ارزش‌ها و منافع خود دفاع کنیم». وی تصریح کرد که اروپا مسیر خودش را طی خواهد کرد و منتظر اجازه آمریکا نخواهد ماند.

«کلمنت بیون» وزیر اروپایی فرانسه هم می‌گوید: اروپا باید مسئولیت پذیر تر شود. باید منافع و ارزش‌های خود را تعریف کند. وی در گفت‌وگویی عنوان کرد: ما با آمریکا تضادی نداریم، می‌خواهیم همکاری کنیم و امیدواریم که با دولت بایدن – هریس بتوانیم بهتر کار کنیم. اما باید راجع به این مساله شفاف باشیم که به عنوان اروپایی چه می‌خواهیم.

جو بایدن بر خلاف سلفش از گسترش روابط فرا آتلانتیک استقبال می‌کند اما اینکه اوضاع به قبل از دوره ترامپ برگردد دست کم حالا بعید به نظر می‌رسد. اروپا هم قصد ندارد تمام تخم‌مرغ هایش را در سبد آمریکا بگذارد و به همین خاطر منتظر موضع‌گیری بایدن نماند و توافق سرمایه‌گذاری مشترک با چین را اخیرا پیش برد. اروپایی ها به خوبی می دانند که آینده متعلق به چین است و در مسیر همکاری با آمریکا نباید چین و البته روسیه را به طور کلی از خود برنجانند.

واقعیت این است که اروپا هرگز دوباره مانند قبل به آمریکا اطمینان نخواهد کرد. گرچه شاید این را در ظاهر بیان نکنند، اما از خلال اظهارنظرهای مقام های اروپایی می توان درک کرد که آنها تمایلی ندارند آینده اتحادیه اروپا را به لاتاری چهارساله انتخابات آمریکا گره بزنند. با این حال آن‌ها از فرصت بایدن برای پیشبرد اهداف خود در چهار سال آینده غفلت نخواهند کرد.

آنتونی بلینکن سیگنال مثبت بایدن به اروپا

رییس جمهوری آمریکا آنتونی بلینکن را گفته می‌شود چهره‌ای طرفدار اروپا و نظام چندجانبه گرایی است به عنوان وزیر امور خارجه آمریکا معرفی کرده است. او یک‌بار در سال ۲۰۱۶ گفته بود: «به زبان خیلی ساده، جهان برای مردم آمریکا امن‌تر است بویژه وقتی درهمه جا دوستان، شرکا و متحدانی داشته باشد.» او اروپا را «یک شریک حیاتی» برای آمریکا می‌داند و برنامه‌های دولت ترامپ در کاهش شمار سربازان آمریکا در آلمان را به عنوان «اقدامی احمقانه، کینه‌تورزانه و یک استراتژی بازنده» نکوهش کرده است.

بلینکن درباره سیاست های ترامپ گفته است: «او ناتو را ضعیف می‌کند، به ولادیمیر پوتین کمک می‌کند و به آلمان، مهمترین متحد ما در اروپا آسیب می‌رساند.»

او در مورد موضوعات مهم در حوزه سیاست خارجی (از جمله تروریسم، تغییرات آب و هوایی، همه گیری ویروس کرونا، تجارت بین‌الملل، رابطه با چین و توافق هسته‌ای ایران) این موضوع را بارها تکرار کرده است که «ایالات متحده باید با متحدانش در چارچوب معاهدات و مقررات سازمان‌های بین‌المللی کار کند.»

بلینکن همچنین رهبری ایالات متحده در نهادهای چندجانبه را ضروری می‌داند. او در اوایل سال جاری اعلام کرد که «هنوز هم، حتی در برخی موضوعات بیش از گذشته، تعامل و رهبری آمریکا نوعی تضمین برای فعالیت‌ها است.»

گزینه پیشنهادی ترامپ برای وزارت امور خارجه، تسلط کامل به زبان فرانسوی دارد. این میراث دورانی است که او پس از جدایی والدینش از یکدیگر با مادرش راهی فرانسه شد و چند سالی را درمدارس آنجا تحصیل کرد. خواهر ناتنی او «لی‌پیسار» هم که اینک در نیویورک زندگی می‌کند صاحب منزل و کار در پاریس است و از این جهت می‌توان رگه‌هایی از وابستگی بلینکن به اروپا را رد یابی کرد.

نشریه پلیتیکو هم گزارش داد که رییس پیشنهادی دستگاه دیپلماسی آمریکا در دوران کودکی دوستی به نام آنتونی لوزاتو گاردنر داشت که پس از مهاجرت بلینکن به فرانسه، او هم زمان زیادی را نزد خانواده مادری‌اش در ایتالیا سپری می‌کرد. 

 مسیر زندگی آن‌ها نیم قرن بعد، زمانی تلاقی کرد که بلینکن در دولت اوباما مشاور بایدن و گاردنر سفیر آمریکا در اتحادیه اروپا شد. گاردنر به دلیل نقش مهمی که در طرفداری از بایدن در انتخابات ریاست جمهوری اخیر ایفا کرد اینک یکی از افراد نزدیک به حلقه قدرت در آمریکا شناخته می‌شود.

با این تفاسیر اروپا اینک امیدوار است که تیم بایدن برای ترمیم روابط فرا آتلانتیک گام‌های عملی بردارد. آن‌ها هم قطعاً به دنبال راه‌هایی برای دزدین قاپ جو بایدن، از طریق برگزاری کنفرانس‌ها بین المللی وضیافت‌های اشرافی و به رخ کشیدن تاریخ و فرهنگ و حتی اعطای جایزه صلح نوبل خواهند بود. اروپایی‌ها روی تاریخ و در کل قدرت نرم خود مانور زیادی داده و تلاش خواهند کرد خود را قهرمان ابتکارات شرافتمندانه‌ای مانند حفظ محیط زیست، مبارزه با بیماری های واگیردار، حقوق بشر و غیره نشان داده و تیم بایدن را اغوا کنند.

در این میان انگلیس که به تازگی از اتحادیه اروپا خارج شده به حضور بایدن در نشست بین‌اللملی گروه ۷ و کنفرانس تغییرات آب و هوایی که قرار است سال ۱۴۰۰ در این کشور برگزار ‌شوند دلخوش کرده است. سایر کشورهای اروپایی نیز برای دعوت از بایدن خیز برداشته‌اند. برخی گزارش‌ها حاکیست که بایدن به دلیل برخورداری از ریشه ایرلندی، احتمالا در اولین فرصت به این کشور سفر خواهد کرد.

با این حال، اینکه چشم‌انداز بهبود روابط فرا آتلانتیک چگونه خواهد بود و تاکجا می توان امیدوار بود که همکاری‌های سابق احیا شود، هنوز مشخص نیست و باید همچنان منتظر ماند.