نسخه چاپی
ارسال به دوستان
هنر در زندگي حضرت زهرا (س)
تبيان: اگر هنر را به خلق زيبايي معني کنيم و يا اگر هنر را در کار و حرفه توأم
با زيبايي تعريف کنيم و يا اگر هنر را به شکل دادن به اشياء بر اساس مقارنت
و تعادلي تماشايي تعريف کنيم و اگر از مصاديق هنر شيوايي گفتار در نثر
گويي و انضباط کلام در شعر گويي، تمرين و زيبانويسي و کارهاي دستي را نام
برد، همه وجه را مي توانيم در زندگي حضرت زهرا (س) پيدا کنيم.
با توجه به اسناد تاريخي 4 جلوه از هنر متداول در زندگي حضرت زهرا سلام الله عليها وجود دارد:
1. فن بيان و سخنوري
پيامبر(ص) فرموده اند: زيبايي هر کس، شيوايي سخن اوست. رسايي و شيوايي سخنان حضرت زهرا سلام الله عليها را از خطبه هاي او مي توانيم درک کنيم. مثلا خطبه فدک که از خطبه هاي زيبا و بديع است. علامه مجلسي درباره آن مي گويد:اين خطبه غرّا و درخشنده، انديشه فصيحان و بليغان را از شگفتي آن سرگردان مي کند . همچنين علامه محمد تقي رضوي مي گويد: اين خطبه و سخنراني است که زبان اديبان و سخنوران از سرودن چنان خطبه اي و کمتر از آن عاجز، و عقل حکيمان و خردمندان از درک کنه آن و رسيدن به دقائق آن ناتوان است.
2. شعر و شاعري
بيان معاني در قالب شعر يعني بياني نظم يافته با بيت و قافيه.
در تاريخ زندگي حضرت زهرا(س) مجموعه اي از اشعار و ابيات که بيش از 70 بيت است وجود دارد که در چند موضوع و محور، حضرت اين اشعار را سروده اند.
اشعاري در شب ازدواج
ابياتي در هنگام تربيت فرزندان
اشعاري در هنگام گفتگو با علي(ع)
اشعاري در هنگام يادآوري شهادت خود
اشعاري طولاني و جانسوز در رثاي پيامبر
3. هنر خطاطي و نويسندگي
از همان کودکي يکي از عادت هاي مستمر حسنين خطاطي و کتابت بوده است و داوري نسبت به زيبايي خط آن ها را نيزپيامبر و يا حضرت علي(ع) و حضرت زهرا (س)بر عهده داشتند.
در مورد نويسندگي اعضاء خانواده حضرت زهرا (س) و خود آن بانو شواهدي وجود دارد. از جمله در تاريخ است که هنگامي که علي (ع) بر بالين فاطمه آمدند و روپوش را از صورت فاطمه (س) کنار زدند، دست نوشته اي را نزد ايشان يافتند. پس در آن دقت نمودند که آن متن وصيتنامه حضرت زهرا(س) بود.
4. هنر بافندگي در زندگي حضرت زهرا (س)
يکي از هنرهاي قابل تاکيد براي زنان روي آوردن به هنر و حرفه بافندگي، خياطي و اين گونه حرفه هاست. اين تاکيد اسلام اگر اهميت داده شود از جهت فردي، خانوادگي و اجتماعي داراي آثار و منافع مي تواند باشد. از نظر فردي نوعي سرگرمي مفيد و ايجاد اشتغال براي اوقات فراغت است. از نظر خانوادگي علاوه بر اينکه تأثير رواني مثبت در روحيه افراد خانواده دارد و وجدان کاري و هنر گرايي مفيد در بستر خانواده رونق مي بخشد، به نوعي کمک به بنيه اقتصادي خانواده هم مي باشد و به شکلي به استقلال اقتصادي زن هم کمک مي کند و علاوه بر آن، تشويق بيشتر مرد براي کار و تلاش بيشتر است. از نظر اجتماعي خانه تبديل به کارخانه اي کوچک شده و دسترنج خانواده در تکامل اقتصادي اجتماع اثر خواهد گذاشت.
بزرگ ترين مدح ممکن از زن صاحب حرفه و هنرمند در اسلام شده به شکلي که در روايت پيامبر، ميل بافندگي زن را تشبيه به نيزه مجاهدين در راه خدا مي کنند.
روزي حضرت علي (ع) در حالي که مقداري پشم گوسفند بافته شده به دستان مبارک حضرت زهرا(س)، در دست داشتند به بازار رفته و پيشنهاد فروش آن را به فردي که پشم فروشي داشت دادند، او هم آن پشم بافته شده را سه صاع جو خريد و تبادل کردند. پس از آن خبر اين معامله را به حضرت زهرا (س) دادند. حضرت قبول کردند و رضايت به آن دادند. پس حضرت زهرا جو را گرفتند و يک صاع(سه کيلو) آسيا کردند و خمير و آنگاه پخت نمودند که حاصل آن پنج قرص نان شد.
از اين نقل تاريخ بر مي آيد که:
1- حضرت زهرا(س) در خانه پشم ريسي مي کردند.
2- حضرت زهرا(س) حاصل دسترنج خود را به علي(ع) جهت کمک اقتصادي خانه مي سپردند
3- حضرت علي (ع) در هنگام فروش دسترنج حضرت زهرا رضايت ايشان را شرط مي دانستند.
4- از حاصل دسترنج حضرت زهرا(س) نان براي خانه تهيه شد.
5- نان پختن کار ديگر حضرت زهرا(س) بود.
6- همين نان ها به اسير و يتيم و مسکين داده شد و سوره هل اتي نازل شد.
اين نکته اهميت دارد که اگر جلوه هايي از هنر متداول امروز در زندگي آن حضرت نمونه ندارد، گاهي به خاطر رعايت بعضي مصالح اجتماعي، رعايت فقرا و اهميت روح ساده زيستي در زندگي حضرت بوده است.
با توجه به اسناد تاريخي 4 جلوه از هنر متداول در زندگي حضرت زهرا سلام الله عليها وجود دارد:
1. فن بيان و سخنوري
پيامبر(ص) فرموده اند: زيبايي هر کس، شيوايي سخن اوست. رسايي و شيوايي سخنان حضرت زهرا سلام الله عليها را از خطبه هاي او مي توانيم درک کنيم. مثلا خطبه فدک که از خطبه هاي زيبا و بديع است. علامه مجلسي درباره آن مي گويد:اين خطبه غرّا و درخشنده، انديشه فصيحان و بليغان را از شگفتي آن سرگردان مي کند . همچنين علامه محمد تقي رضوي مي گويد: اين خطبه و سخنراني است که زبان اديبان و سخنوران از سرودن چنان خطبه اي و کمتر از آن عاجز، و عقل حکيمان و خردمندان از درک کنه آن و رسيدن به دقائق آن ناتوان است.
2. شعر و شاعري
بيان معاني در قالب شعر يعني بياني نظم يافته با بيت و قافيه.
در تاريخ زندگي حضرت زهرا(س) مجموعه اي از اشعار و ابيات که بيش از 70 بيت است وجود دارد که در چند موضوع و محور، حضرت اين اشعار را سروده اند.
اشعاري در شب ازدواج
ابياتي در هنگام تربيت فرزندان
اشعاري در هنگام گفتگو با علي(ع)
اشعاري در هنگام يادآوري شهادت خود
اشعاري طولاني و جانسوز در رثاي پيامبر
3. هنر خطاطي و نويسندگي
از همان کودکي يکي از عادت هاي مستمر حسنين خطاطي و کتابت بوده است و داوري نسبت به زيبايي خط آن ها را نيزپيامبر و يا حضرت علي(ع) و حضرت زهرا (س)بر عهده داشتند.
در مورد نويسندگي اعضاء خانواده حضرت زهرا (س) و خود آن بانو شواهدي وجود دارد. از جمله در تاريخ است که هنگامي که علي (ع) بر بالين فاطمه آمدند و روپوش را از صورت فاطمه (س) کنار زدند، دست نوشته اي را نزد ايشان يافتند. پس در آن دقت نمودند که آن متن وصيتنامه حضرت زهرا(س) بود.
4. هنر بافندگي در زندگي حضرت زهرا (س)
يکي از هنرهاي قابل تاکيد براي زنان روي آوردن به هنر و حرفه بافندگي، خياطي و اين گونه حرفه هاست. اين تاکيد اسلام اگر اهميت داده شود از جهت فردي، خانوادگي و اجتماعي داراي آثار و منافع مي تواند باشد. از نظر فردي نوعي سرگرمي مفيد و ايجاد اشتغال براي اوقات فراغت است. از نظر خانوادگي علاوه بر اينکه تأثير رواني مثبت در روحيه افراد خانواده دارد و وجدان کاري و هنر گرايي مفيد در بستر خانواده رونق مي بخشد، به نوعي کمک به بنيه اقتصادي خانواده هم مي باشد و به شکلي به استقلال اقتصادي زن هم کمک مي کند و علاوه بر آن، تشويق بيشتر مرد براي کار و تلاش بيشتر است. از نظر اجتماعي خانه تبديل به کارخانه اي کوچک شده و دسترنج خانواده در تکامل اقتصادي اجتماع اثر خواهد گذاشت.
بزرگ ترين مدح ممکن از زن صاحب حرفه و هنرمند در اسلام شده به شکلي که در روايت پيامبر، ميل بافندگي زن را تشبيه به نيزه مجاهدين در راه خدا مي کنند.
روزي حضرت علي (ع) در حالي که مقداري پشم گوسفند بافته شده به دستان مبارک حضرت زهرا(س)، در دست داشتند به بازار رفته و پيشنهاد فروش آن را به فردي که پشم فروشي داشت دادند، او هم آن پشم بافته شده را سه صاع جو خريد و تبادل کردند. پس از آن خبر اين معامله را به حضرت زهرا (س) دادند. حضرت قبول کردند و رضايت به آن دادند. پس حضرت زهرا جو را گرفتند و يک صاع(سه کيلو) آسيا کردند و خمير و آنگاه پخت نمودند که حاصل آن پنج قرص نان شد.
از اين نقل تاريخ بر مي آيد که:
1- حضرت زهرا(س) در خانه پشم ريسي مي کردند.
2- حضرت زهرا(س) حاصل دسترنج خود را به علي(ع) جهت کمک اقتصادي خانه مي سپردند
3- حضرت علي (ع) در هنگام فروش دسترنج حضرت زهرا رضايت ايشان را شرط مي دانستند.
4- از حاصل دسترنج حضرت زهرا(س) نان براي خانه تهيه شد.
5- نان پختن کار ديگر حضرت زهرا(س) بود.
6- همين نان ها به اسير و يتيم و مسکين داده شد و سوره هل اتي نازل شد.
اين نکته اهميت دارد که اگر جلوه هايي از هنر متداول امروز در زندگي آن حضرت نمونه ندارد، گاهي به خاطر رعايت بعضي مصالح اجتماعي، رعايت فقرا و اهميت روح ساده زيستي در زندگي حضرت بوده است.
