نسخه چاپی
ارسال به دوستان
زلزله خاموش و دشت های استان سمنان
ایرنا - برداشت های بی رویه از سفره های زیر زمینی و کاهش سطح این منابع دشت های استان سمنان را در معرض خطرات شدید فرونشست که از آن به عنوان زلزله خاموش نیز یاد می شود قرار داده است.
انواع فرونشست نقطه ای و ناحیه ای می توانند تاثیر مستقیمی بر شریان های حیاتی نظیر خطوط انتقال سوخت و نیرو، راههای ارتباطی مانند جاده ها، راه آهن، پلها، تونلها و ... بگذارد و این تاثیر اگر با زیرساخت نامناسب این سازه ها همراه باشد می تواند باعث تشدید تاثیرات این پدیده شود.
سفره های آب زیرزمینی آبرفتی از جمله مهمترین منابع تامین آب به ویژه در نواحی خشک و حاشیه کویر به شمار می روند و این آبخوانها در اثرنفوذ آبهای فرو رو سطحی به داخل رسوبات سخت نشده حاصل از انباشت رسوبی حوضه های آبریز منتهی به آن ایجاد می شوند.
در طبیعت حجم آب ورودی و خروجی از آبخوان در حال تعادل است و در فصول پرآبی باعث بالا آمدن سطح آب و در ماههای خشک باعث پایین رفتن سطح آب می شود.
در صورتی که حجم آب خروجی از آبخوانها از طریق چاههای عمیق و نیمه عمیق و یا خروجی های طبیعی بیشتر از حجم ورودی آن شود سطح آب سفره پایین می افتد و اگر در فصول غیر زراعی آبهای ورودی ناشی از نفوذ روان آبهای سطحی و تغذیه های طبیعی افت بوجود آمده در سفره را جبران ننماید سفره با کسری حجم مخزن روبرو و در صورت تکرار این روند در سالهای بعد آبخوان با خطر نابودی مواجه می شود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای سمنان با تاکید بر لزوم بهره برداری مطلوب و اصولی از سفره های زیرزمینی به اثرات بهره برداری بی رویه از این سفره ها اشاره و کاهش آبدهی چاهها، افزایش هزینه ها، فرونشست زمین، هجوم آبهای شور و خشک شده زهکش ها را از آثار ناشی از استمرار افت سفره آب زیرزمینی برشمرد.
ˈاتابک جعفریˈ افزود: افزایش عمق سطح آب زیرزمینی با کاهش ارتفاع آبخوان همراه است و علاوه بر کاهش حجم ذخیره آبخوان موجب نقصان آبدهی چاهها می شود و در حال حاضر به دلیل افت سفره آب زیرزمینی در بیشتر آبخوانهای اصلی استان سمنان روز به روز بر میزان تعمیق و جابجایی چاهها افزوده می شود.
وی افزایش هزینه های استحصال آب از جمله هزینه حفاری و لوله گذاری با کف شکنی و جابجایی و یا تعمیق چاهها و از طرفی مصرف انرژی را از دیگر آثار این امر دانست و به خطرات زیست محیطی اشاره کرد و گفت: نشست زمین مهمترین آثار این امر است.
وی خاطرنشان کرد: افت سطح سفره آب زیرزمینی آبرفت مجاور سفره را از حالت اشباع به حالت غیر اشباع در آورده که این امر بر اساس قوانین طبیعی باعث کاهش فشار منفذی و در نهایت نشست زمین می شود.
وی ایجاد شکاف در سطح زمین بویژه در زمینهای رسی را از علایم نشست زمین دانست و افزود: نمونه این پدیده در جنوب شرقی دشت سمنان منطقه اعلاء و جنوب غربی دشت دامغان در سطح زمین قابل مشاهده است.
کارشناسان نشست زمین در ابعاد وسیع را باعث خسارت به تأسیسات زیربنایی دانستند و گفتند: این امر به جاده ها، خطوط راه آهن، ساختمانها و سایر تأسیسات خسارت وارد کرده نشست زمین حاصل از افت سطح آب سفره های زیرزمینی تا ابد قابل جبران نیست.
افت سطح باعث هجوم آب شور از سفره های شور مجاور به سفره های آب شیرین شده و آبخوانها حاشیه کویر، دریاچه نمک و یا سفره ها آب شور بیشترین صدمه را در اثر این پدیده خواهند دید.
جعفری گفت: این پدیده در چاههای مجاور مسیل شور آبگرم در دشت سمنان و جنوب دشت گرمسار و جنوب ˈکالˈ میامی در دشت میامی جنوبی و سایر نقاط استان سمنان باعث کاهش کیفیت آب چاهها شده است.
وی خشک شدن زهکش ها را نیز خاطرنشان کرد و اظهار داشت: زهکش ها در واقع نقش فیلتر خاک را ایفا می کنند. وجود زهکش ها باعث شستشوی خاک می شود. خشک شدن زهکشها در انتهای دشتها باعث تجمع آبهای آلوده در سفره و افزایش شوری آن می شود و این پدیده در جنوب دشت گرمسار به صورت کامل آشکار است.
در حالی که در جهان نشست بیش از چهار میلی متر در سال ˈزمین بحرانˈنامیده می شود در دشت سمنان بطور میانگین سالانه 10 تا 12سانتیمتر ، در دشت گرمسار بطور میانگین سالانه هشت سانتیمتر، در دشت ایوانکی بطور میانگین سالانه 12 سانتیمتر نشست زمین اتفاق می افتد.
کارشناسان معتقدند به ازای هر 10 سانتیمتر فرونشست حدود یک تا دو متر آبخوان از دست می رود.
صاحبنظران امور آب تغییر الگوی کشت و آبیاری، کاهش بهره برداری از منابع آب زیرزمینی،اعمال مدیریت صحیح منابع آب، اجرای آئین نامه مصرف بهینه آب و جلوگیری از برداشت های غیر مجاز از طریق نصب کنتورهای هوشمند آب و برق را از مهمترین راهکارها برای مقابله با تشدید این پدیده و فرونشست زمین بیان می کنند.
استان سمنان امسال به دلیل کاهش بیش از 50 درصدی باران با کمبود شدید منابع آبی مواجه است و از استانهای خشک کشور محسوب می شود.
بروز خشکسالی ناشی از کاهش بارندگی و کمبود منابع آب از مهمترین تهدیدهایی است که مسوولان استان سمنان بر آن تاکید دارند و مردم را به صرفه جوئی بیشتر در مصرف اب فرا خواندند.
حجم برداشت آب از سفره های زیرزمینی در حالیکه در جهان 70 درصد است در استان سمنان به 87 درصد رسیده است.
989 میلیون متر مکعب از یک میلیارد و 200 میلیون متر مکعب آب استحصالی استان سمنان از سفره های زیر زمینی تامین می شود.
در این استان چهار هزار و 800 حلقه چاه عمیق و نیمه عمیق وجود دارد.
استان سمنان بیش از 97 هزار کیلومتر مربع وسعت دارد که از این مقدار بیش از 193 هزار هکتار اراضی کشاورزی قابل کشت ، بیش از 352 هزار هکتار جنگل ، سه میلیون و 741 هزار هکتار مرتع و پنج میلیون و 274 هزار هکتار بیابان است.
انواع فرونشست نقطه ای و ناحیه ای می توانند تاثیر مستقیمی بر شریان های حیاتی نظیر خطوط انتقال سوخت و نیرو، راههای ارتباطی مانند جاده ها، راه آهن، پلها، تونلها و ... بگذارد و این تاثیر اگر با زیرساخت نامناسب این سازه ها همراه باشد می تواند باعث تشدید تاثیرات این پدیده شود.
سفره های آب زیرزمینی آبرفتی از جمله مهمترین منابع تامین آب به ویژه در نواحی خشک و حاشیه کویر به شمار می روند و این آبخوانها در اثرنفوذ آبهای فرو رو سطحی به داخل رسوبات سخت نشده حاصل از انباشت رسوبی حوضه های آبریز منتهی به آن ایجاد می شوند.
در طبیعت حجم آب ورودی و خروجی از آبخوان در حال تعادل است و در فصول پرآبی باعث بالا آمدن سطح آب و در ماههای خشک باعث پایین رفتن سطح آب می شود.
در صورتی که حجم آب خروجی از آبخوانها از طریق چاههای عمیق و نیمه عمیق و یا خروجی های طبیعی بیشتر از حجم ورودی آن شود سطح آب سفره پایین می افتد و اگر در فصول غیر زراعی آبهای ورودی ناشی از نفوذ روان آبهای سطحی و تغذیه های طبیعی افت بوجود آمده در سفره را جبران ننماید سفره با کسری حجم مخزن روبرو و در صورت تکرار این روند در سالهای بعد آبخوان با خطر نابودی مواجه می شود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای سمنان با تاکید بر لزوم بهره برداری مطلوب و اصولی از سفره های زیرزمینی به اثرات بهره برداری بی رویه از این سفره ها اشاره و کاهش آبدهی چاهها، افزایش هزینه ها، فرونشست زمین، هجوم آبهای شور و خشک شده زهکش ها را از آثار ناشی از استمرار افت سفره آب زیرزمینی برشمرد.
ˈاتابک جعفریˈ افزود: افزایش عمق سطح آب زیرزمینی با کاهش ارتفاع آبخوان همراه است و علاوه بر کاهش حجم ذخیره آبخوان موجب نقصان آبدهی چاهها می شود و در حال حاضر به دلیل افت سفره آب زیرزمینی در بیشتر آبخوانهای اصلی استان سمنان روز به روز بر میزان تعمیق و جابجایی چاهها افزوده می شود.
وی افزایش هزینه های استحصال آب از جمله هزینه حفاری و لوله گذاری با کف شکنی و جابجایی و یا تعمیق چاهها و از طرفی مصرف انرژی را از دیگر آثار این امر دانست و به خطرات زیست محیطی اشاره کرد و گفت: نشست زمین مهمترین آثار این امر است.
وی خاطرنشان کرد: افت سطح سفره آب زیرزمینی آبرفت مجاور سفره را از حالت اشباع به حالت غیر اشباع در آورده که این امر بر اساس قوانین طبیعی باعث کاهش فشار منفذی و در نهایت نشست زمین می شود.
وی ایجاد شکاف در سطح زمین بویژه در زمینهای رسی را از علایم نشست زمین دانست و افزود: نمونه این پدیده در جنوب شرقی دشت سمنان منطقه اعلاء و جنوب غربی دشت دامغان در سطح زمین قابل مشاهده است.
کارشناسان نشست زمین در ابعاد وسیع را باعث خسارت به تأسیسات زیربنایی دانستند و گفتند: این امر به جاده ها، خطوط راه آهن، ساختمانها و سایر تأسیسات خسارت وارد کرده نشست زمین حاصل از افت سطح آب سفره های زیرزمینی تا ابد قابل جبران نیست.
افت سطح باعث هجوم آب شور از سفره های شور مجاور به سفره های آب شیرین شده و آبخوانها حاشیه کویر، دریاچه نمک و یا سفره ها آب شور بیشترین صدمه را در اثر این پدیده خواهند دید.
جعفری گفت: این پدیده در چاههای مجاور مسیل شور آبگرم در دشت سمنان و جنوب دشت گرمسار و جنوب ˈکالˈ میامی در دشت میامی جنوبی و سایر نقاط استان سمنان باعث کاهش کیفیت آب چاهها شده است.
وی خشک شدن زهکش ها را نیز خاطرنشان کرد و اظهار داشت: زهکش ها در واقع نقش فیلتر خاک را ایفا می کنند. وجود زهکش ها باعث شستشوی خاک می شود. خشک شدن زهکشها در انتهای دشتها باعث تجمع آبهای آلوده در سفره و افزایش شوری آن می شود و این پدیده در جنوب دشت گرمسار به صورت کامل آشکار است.
در حالی که در جهان نشست بیش از چهار میلی متر در سال ˈزمین بحرانˈنامیده می شود در دشت سمنان بطور میانگین سالانه 10 تا 12سانتیمتر ، در دشت گرمسار بطور میانگین سالانه هشت سانتیمتر، در دشت ایوانکی بطور میانگین سالانه 12 سانتیمتر نشست زمین اتفاق می افتد.
کارشناسان معتقدند به ازای هر 10 سانتیمتر فرونشست حدود یک تا دو متر آبخوان از دست می رود.
صاحبنظران امور آب تغییر الگوی کشت و آبیاری، کاهش بهره برداری از منابع آب زیرزمینی،اعمال مدیریت صحیح منابع آب، اجرای آئین نامه مصرف بهینه آب و جلوگیری از برداشت های غیر مجاز از طریق نصب کنتورهای هوشمند آب و برق را از مهمترین راهکارها برای مقابله با تشدید این پدیده و فرونشست زمین بیان می کنند.
استان سمنان امسال به دلیل کاهش بیش از 50 درصدی باران با کمبود شدید منابع آبی مواجه است و از استانهای خشک کشور محسوب می شود.
بروز خشکسالی ناشی از کاهش بارندگی و کمبود منابع آب از مهمترین تهدیدهایی است که مسوولان استان سمنان بر آن تاکید دارند و مردم را به صرفه جوئی بیشتر در مصرف اب فرا خواندند.
حجم برداشت آب از سفره های زیرزمینی در حالیکه در جهان 70 درصد است در استان سمنان به 87 درصد رسیده است.
989 میلیون متر مکعب از یک میلیارد و 200 میلیون متر مکعب آب استحصالی استان سمنان از سفره های زیر زمینی تامین می شود.
در این استان چهار هزار و 800 حلقه چاه عمیق و نیمه عمیق وجود دارد.
استان سمنان بیش از 97 هزار کیلومتر مربع وسعت دارد که از این مقدار بیش از 193 هزار هکتار اراضی کشاورزی قابل کشت ، بیش از 352 هزار هکتار جنگل ، سه میلیون و 741 هزار هکتار مرتع و پنج میلیون و 274 هزار هکتار بیابان است.
