نسخه چاپی
ارسال به دوستان
جوانمردي عباس جوانمرد در حق جمشيد مشايخي
مهر: جشن انجمن کارگردان خانه تئاتر با تجليل از سه نسل از کارگردان‌هاي تئاتر ايران شامگاه 13 ارديبهشت‌ماه در خانه هنرمندان ايران برگزار شد که در يک بخش از اين مراسم با حضور محمود دولت‌آبادي، جمشيد مشايخي و اصغر فرهادي از عباس جوانمرد مؤسس گروه «هنر ملي» تجليل شد.
در جشن انجمن کارگردانان خانه تئاتر که اجراي آن بر عهده عليرضا نادري بود بعد از پخش تصاويري از جعفر والي، ناصح کامگاري، محمدرضا خاکي و زنده‌ياد محمود استادمحمد که درباره عباس جوانمرد مؤسس گروه «هنر ملي» سخن گفتند، از اين کارگردان با سابقه و تأثيرگذار تئاتر ايران تجليل شد.
در بخش تجليل از عباس جوانمرد 3 چهره مطرح و شناخته‌شده فرهنگ و هنر شامل محمود دولت آبادي، جمشيد مشايخي و اصغر فرهادي روي صحنه سالن شهناز خانه هنرمندان ايران حضور پيدا کردند.
تئاتر واژه فارسي نيست
دولت‌آبادي با اشاره به اينکه واژه تئاتر متعلق به زبان فارسي نيست و واژه نمايش جايگزين آن شده است، پرداختن به ادبيات نمايشي ايران را وجه تفاوت عباس جوانمرد در تئاتر با ديگر هنرمندان دانست.
وي با بيان اينکه جوانمرد مؤسس گروه «هنر ملي» است که در آن علاوه بر تئاتر، موسيقي، ريتم و حرکت هم مورد توجه قرار مي‌گرفت به نحوه آشنايي خود با عباس جوانمرد اشاره کرد و گفت: وقتي آموزگاران من يعني مصطفي و مهين اسکويي به هزار دليل از پا درآمدند به اداره هنرهاي دراماتيک رفتم و با جمشيد مشايخي مشورت کردم. در آن زمان گروه «هنر ملي» بيرون از اداره هنرهاي دراماتيک مستقر بود.
اين بازيگر اسبق تئاتر ايران افزود: جوانمرد که ديد درستي از بازيگران داشت به اداره آمد و کامران نورزاد، پرويز فني زاده و من را انتخاب يا به قول خودم شکار کرد. به گروه «هنر ملي» رفتيم و آثار ايراني کار کرديم؛ آثاري از علي حاتمي، بهرام بيضايي، نصرت‌الله نويدي، اثري اقتباسي از عباس جوانمرد و اثري از بهزاد فراهاني.
دولت‌آبادي با اشاره به اين موضوع که کار کردن با عباس جوانمرد دشوار بود، يادآور شد: يک بار مهره پشت من آسيب ديد ولي به روي خود نياوردم. عباس جوانمرد شيوه خود را داشت و مي‌خواست نقش آنگونه که در ذهن‌اش هست از سوي بازيگر ايفا شود. البته اين امر شدني نبود.
ماجراي آن قمه که غلاف نداشت
اين نويسنده ادبيات ايران به ذکر خاطره‌اي از همکاري خود به عنوان دستيار کارگردان با عباس جوانمرد در اجراي نمايش «پهلوان اکبر...» اثر بهرام بيضايي پرداخت و گفت: در آن نمايش جوانمرد نقش پهلوان اکبر را ايفا مي‌کرد و در صحنه آخر نمايش کامران نورزاد بايد با قمه‌اي از پشت پهلوان اکبر را مي‌کشت. ما براي اين قمه غلافي درست کرده بوديم اما يک شب متوجه شدم که قمه‌اي که در دست نورزاد است در تاريکي گوشه صحنه برق مي‌زند. سريع خودم را به او رساندم و هر دو متوجه شديم که قمه غلاف ندارد
وي در پايان سخنان خود با لحني طنز گفت: در واقع عباس جوانمرد جان خود را به من بدهکار است.
فرهادي: همه از نبود بيضايي ناراحتيم
سپس اصغر فرهادي به بحث غيبت نخبه‌ها در تئاتر ايران پرداخت و گفت: ما مثل خيلي از بحث‌هاي ديگر در اين موضوع نيز اغراق مي‌کنيم. اگر به چهره‌هايي که در مراسم امشب در سالن هستند نگاه کنيم شاهد هستيم که اکثر نخبه‌ها اينجا حضور دارند، چهره‌هايي چون آقايان جمشيد مشايخي، جعفر والي، محمود دولت‌آبادي. اکثر نخبه‌ها حضور دارند مگر استاد بهرام بيضايي که همه از نبودش ناراحت هستيم.
کارگردان مطرح سينماي ايران با تأکيد بر اينکه اگر مراسمي نظير جشن کارگردانان تئاتر در کشورهاي اروپايي برگزار مي‌شد ميزبان اين تعداد نخبه فرهنگي و هنري نبود، تصريح کرد: متأسفانه به دليل ناملايماتي که از سوي سيستم دولتي وجود دارد ما گرفتار خشم شده‌ايم و خشم خود را به اشتباه به سمت يکديگر مي‌گيريم.
در تئاتر بيشتر از سينما نخبه داريم
برنده اسکار بهترين کارگرداني با فيلم «جدايي نادر از سيمين» يادآور شد: ما در تئاتر بيش از سينما نخبه داريم. در تئاتر در طول سال حداقل 4 يا 5 نمايش تفکربرانگيز روي صحنه مي‌رود اما در سينما اينگونه نيست مگر به ندرت چنين اتفاقي رخ دهد.
فرهادي در ادامه سخنان خود به نحوه آشنايي با عباس جوانمرد در زمان اجراي نمايش «ماشين نشين‌ها» به کارگرداني خود در 24 سال قبل پرداخت و افزود: آقاي جوانمرد 2 خصوصيت دارد که روي من تأثير گذاشته است. در همه اين سالها بي‌ادبي از ايشان نديدم.
اين هنرمند شناخته‌شده در سطح جهان تصريح کرد: در روزگاري که در مملکت ما ادب ناياب شده و حتي در تريبون‌هاي رسمي هم حرف‌هاي سخيف زده مي‌شود، من يک کلمه بي‌ادبي از آقاي جوانمرد نشنيدم.
وي با بيان اينکه اگرچه آريالاي جوانمرد در کار خود سخت‌گير است ولي در ديدن کارهاي ديگران سخت‌گير نيست، يادآور شد: بارها با ايشان آثار نمايشي را ديدم و شاهد بودم که چگونه تحت تأثير قرار مي‌گرفت. اين خصوصيت دوست داشتن ديگران بر روي صحنه در ما کمرنگ و کمرنگ‌تر شده است اما در آقاي جوانمرد وجود دارد.
من از شما ممنونم آقاي جوانمرد!
فرهادي خطاب به عباس جوانمرد تأکيد کرد: شما خيلي در زندگي من تأثير گذاشتيد و من به همراه همسرم از شما سپاسگذاريم.
کارگردان فيلم «درباره الي» در پايان سخنان خود با اشاره به تجليل از فرهاد مهندس‌پور در جشن کارگردانان خانه تئاتر يادآور شد: دوست دارم درباره چيزي که از مهندس‌پور ياد گرفتم هم صحبت کنم. او در دوره دانشجويي نمايش «گاليله» را کار کرد و من از او ياد گرفتم کاري که هنرمند انجام مي‌دهد بايد با زمانه خود نسبت داشته باشد. اين نکته براي من با ارزش بود.
در ادامه بخش تجليل از عباس جوانمرد در جشن کارگردانان خانه تئاتر، جمشيد مشايخي با تأکيد بر اينکه خوشحالم هنوز نمرده‌ام، به ذکر 2 خاطره خود از جوانمرد پرداخت که پيش از اين در جايي تعريف نکرده است.
وي يادآور شد: ما در اداره هنرهاي دراماتيک سالن نداشتيم و آقاي جوانمرد زحمت کشيد و در شبکه 2 تلويزيون شرايطي را فراهم کرد که بتوانيم تئاتر کار کنيم. در زماني که با علي نصيريان نمايشي از پيرآندلو را کار مي‌کرديم، آقاي جوانمرد به من پيشنهاد داد که در نمايش «افعي طلايي» بازي کنم. در اصل من اولين کارم را با آقاي عباس جوانمرد انجام دادم.
اين بازيگر با سابقه و مطرح تئاتر ايران افزود: سال 46 در اداره تئاتر خيلي عصبي بودم. آقاي عباس جوانمرد در آن زمان به من پيشنهاد بازي در نمايش «آلونک» نوشته زنده‌ياد سلحشور را داد که قرار بود به همراه نمايش «غروب در ديار غريب و قصه ماه پنهان» در فستيوال تئاتر پاريس روي صحنه ببرد.
جوانمردي عباس جوانمرد در حق جمشيد مشايخي
مشايخي تأکيد کرد: من به اين هنرمند بدهي دارم و خاطراتي که گفتم جوانمردي عباس جوانمرد در حق جمشيد مشايخي بود. به همين خاطر خوشحالم که نمردم و توانستم اين خاطرات را بگويم.
اين هنرمند شناخته شده در پايان سخنان خود با تأکيد بر سخت بودن هنر تئاتر و بازيگري تصريح کرد: هر کسي را وارد تئاتر نکنيد، فوتباليست و بازيگران سينما که داراي چهره هستند به راحتي وارد تئاتر مي‌شوند در حاليکه تئاتر سخت است. زمانيکه که کارگرداني به من پيشنهاد بازي داد از او خواستم با من يک ماه تمرين شخصي انجام دهد تا بتوانم خود را براي روي صحنه رفتن آماده کنم.
در پايان هداياي در نظر گرفته شده به عباس جوانمرد اهدا شد. وي در اين بخش از مراسم تأکيد کرد: تصور مي‌کنم ما اهل تئاتر کم به موهبتي به اسم تئاتر واقف هستيم. حرفه ما بسيار شکوهمند و با قدرت است. من فکر مي‌کنم ما از اين قدرت بايد استفاده کنيم ولي کمتر از آن استفاده مي‌کنيم.
مؤسس گروه «هنر ملي» با طرح اين سؤال که چرا نمي‌توان هر معضل اجتماعي را تبديل به تئاتر کرد؟ گفت: کار تئاتر کار زنده اي است که دايم شکل مي‌گيرد و تمامي ندارد. ما در اين سالن با هم در حال اجراي يک تئاتر هستيم.
مگر تئاتر خط توليد کاپشن است!
اين کارگردان با سابقه تئاتر با بيان اينکه تئاتر زندگي و زندگي تئاتر است، تصريح کرد: تا يک نمايش مسير رو به تکامل را پيش مي‌گيرد اجراي آن تمام مي‌شود. مگر تئاتر خط توليد کاپشن است که سريع از روي صحنه برداشته شود. من تئاترهاي بسيار درخشاني ديدم که در اوج اجرا برداشته شدند. تئاتر را مي‌توان تنظيم کرد تا خودکفا باشد. اگر جايي وجود داشته باشد من با گروه‌هاي تئاتري، اين هنر را خودکفا مي‌کنيم.
جوانمرد خطاب به مديران فرهنگي و هنري تأکيد کرد: شما دوستان به خاطر کج فهمي خود از تئاتر فکر مي‌کنيد سالن تئاتر بايد صحنه، عمق و پرده داشته باشد و به همين خاطر تمام سالن‌هايي که ساخته‌ايد بدون اينکه از اهالي تئاتر مشورت بگيريد، سالن‌هاي جعبه‌اي هستند. مشکل عمده بچه‌هاي تئاتر اين است که در پشت بام يا پارک تمرين مي‌کنند، چرا؟ مديران بايد تئاتر را به درستي تنظيم کنند.
پيرزني در بندر گناوه هم حق ديدن تئاتر دارد
اين هنرمند تئاتر با طرح اين سؤال که چرا نبايد شرايطي را فراهم کرد که نمايش‌هاي موفق در شهرستان‌ها نيز اجرا شوند؟ يادآور شد: شهرستاني‌ها هم در کشور ماليات پرداخت مي‌کنند و همانقدر که مرد و زني در تهران حق تماشاي تئاتر را دارند، پيرزني که در بندر گناوه هم زندگي مي‌کند حق تماشاي تئاتر را دارد.
وي افزود: اگر مسئولان فرهنگي و هنري اهل کار هستند شرايط برگزاري رپرتوآر آثار هنرمندان را ايجاد کنند. تئاتر صدقه نمي‌خواهد و به راحتي مي‌تواند خود را اداره کند. اميدوارم که مسئولان به اين درايت برسند که اهل فن و کار را بر سر کارها و امور بگذارند.
در جشن انجمن کارگردانان خانه تئاتر که اجراي آن بر عهده عليرضا نادري بود بعد از پخش تصاويري از جعفر والي، ناصح کامگاري، محمدرضا خاکي و زنده‌ياد محمود استادمحمد که درباره عباس جوانمرد مؤسس گروه «هنر ملي» سخن گفتند، از اين کارگردان با سابقه و تأثيرگذار تئاتر ايران تجليل شد.
در بخش تجليل از عباس جوانمرد 3 چهره مطرح و شناخته‌شده فرهنگ و هنر شامل محمود دولت آبادي، جمشيد مشايخي و اصغر فرهادي روي صحنه سالن شهناز خانه هنرمندان ايران حضور پيدا کردند.
تئاتر واژه فارسي نيست
دولت‌آبادي با اشاره به اينکه واژه تئاتر متعلق به زبان فارسي نيست و واژه نمايش جايگزين آن شده است، پرداختن به ادبيات نمايشي ايران را وجه تفاوت عباس جوانمرد در تئاتر با ديگر هنرمندان دانست.
وي با بيان اينکه جوانمرد مؤسس گروه «هنر ملي» است که در آن علاوه بر تئاتر، موسيقي، ريتم و حرکت هم مورد توجه قرار مي‌گرفت به نحوه آشنايي خود با عباس جوانمرد اشاره کرد و گفت: وقتي آموزگاران من يعني مصطفي و مهين اسکويي به هزار دليل از پا درآمدند به اداره هنرهاي دراماتيک رفتم و با جمشيد مشايخي مشورت کردم. در آن زمان گروه «هنر ملي» بيرون از اداره هنرهاي دراماتيک مستقر بود.
اين بازيگر اسبق تئاتر ايران افزود: جوانمرد که ديد درستي از بازيگران داشت به اداره آمد و کامران نورزاد، پرويز فني زاده و من را انتخاب يا به قول خودم شکار کرد. به گروه «هنر ملي» رفتيم و آثار ايراني کار کرديم؛ آثاري از علي حاتمي، بهرام بيضايي، نصرت‌الله نويدي، اثري اقتباسي از عباس جوانمرد و اثري از بهزاد فراهاني.
دولت‌آبادي با اشاره به اين موضوع که کار کردن با عباس جوانمرد دشوار بود، يادآور شد: يک بار مهره پشت من آسيب ديد ولي به روي خود نياوردم. عباس جوانمرد شيوه خود را داشت و مي‌خواست نقش آنگونه که در ذهن‌اش هست از سوي بازيگر ايفا شود. البته اين امر شدني نبود.
ماجراي آن قمه که غلاف نداشت
اين نويسنده ادبيات ايران به ذکر خاطره‌اي از همکاري خود به عنوان دستيار کارگردان با عباس جوانمرد در اجراي نمايش «پهلوان اکبر...» اثر بهرام بيضايي پرداخت و گفت: در آن نمايش جوانمرد نقش پهلوان اکبر را ايفا مي‌کرد و در صحنه آخر نمايش کامران نورزاد بايد با قمه‌اي از پشت پهلوان اکبر را مي‌کشت. ما براي اين قمه غلافي درست کرده بوديم اما يک شب متوجه شدم که قمه‌اي که در دست نورزاد است در تاريکي گوشه صحنه برق مي‌زند. سريع خودم را به او رساندم و هر دو متوجه شديم که قمه غلاف ندارد
وي در پايان سخنان خود با لحني طنز گفت: در واقع عباس جوانمرد جان خود را به من بدهکار است.
فرهادي: همه از نبود بيضايي ناراحتيم
سپس اصغر فرهادي به بحث غيبت نخبه‌ها در تئاتر ايران پرداخت و گفت: ما مثل خيلي از بحث‌هاي ديگر در اين موضوع نيز اغراق مي‌کنيم. اگر به چهره‌هايي که در مراسم امشب در سالن هستند نگاه کنيم شاهد هستيم که اکثر نخبه‌ها اينجا حضور دارند، چهره‌هايي چون آقايان جمشيد مشايخي، جعفر والي، محمود دولت‌آبادي. اکثر نخبه‌ها حضور دارند مگر استاد بهرام بيضايي که همه از نبودش ناراحت هستيم.
کارگردان مطرح سينماي ايران با تأکيد بر اينکه اگر مراسمي نظير جشن کارگردانان تئاتر در کشورهاي اروپايي برگزار مي‌شد ميزبان اين تعداد نخبه فرهنگي و هنري نبود، تصريح کرد: متأسفانه به دليل ناملايماتي که از سوي سيستم دولتي وجود دارد ما گرفتار خشم شده‌ايم و خشم خود را به اشتباه به سمت يکديگر مي‌گيريم.
در تئاتر بيشتر از سينما نخبه داريم
برنده اسکار بهترين کارگرداني با فيلم «جدايي نادر از سيمين» يادآور شد: ما در تئاتر بيش از سينما نخبه داريم. در تئاتر در طول سال حداقل 4 يا 5 نمايش تفکربرانگيز روي صحنه مي‌رود اما در سينما اينگونه نيست مگر به ندرت چنين اتفاقي رخ دهد.
فرهادي در ادامه سخنان خود به نحوه آشنايي با عباس جوانمرد در زمان اجراي نمايش «ماشين نشين‌ها» به کارگرداني خود در 24 سال قبل پرداخت و افزود: آقاي جوانمرد 2 خصوصيت دارد که روي من تأثير گذاشته است. در همه اين سالها بي‌ادبي از ايشان نديدم.
اين هنرمند شناخته‌شده در سطح جهان تصريح کرد: در روزگاري که در مملکت ما ادب ناياب شده و حتي در تريبون‌هاي رسمي هم حرف‌هاي سخيف زده مي‌شود، من يک کلمه بي‌ادبي از آقاي جوانمرد نشنيدم.
وي با بيان اينکه اگرچه آريالاي جوانمرد در کار خود سخت‌گير است ولي در ديدن کارهاي ديگران سخت‌گير نيست، يادآور شد: بارها با ايشان آثار نمايشي را ديدم و شاهد بودم که چگونه تحت تأثير قرار مي‌گرفت. اين خصوصيت دوست داشتن ديگران بر روي صحنه در ما کمرنگ و کمرنگ‌تر شده است اما در آقاي جوانمرد وجود دارد.
من از شما ممنونم آقاي جوانمرد!
فرهادي خطاب به عباس جوانمرد تأکيد کرد: شما خيلي در زندگي من تأثير گذاشتيد و من به همراه همسرم از شما سپاسگذاريم.
کارگردان فيلم «درباره الي» در پايان سخنان خود با اشاره به تجليل از فرهاد مهندس‌پور در جشن کارگردانان خانه تئاتر يادآور شد: دوست دارم درباره چيزي که از مهندس‌پور ياد گرفتم هم صحبت کنم. او در دوره دانشجويي نمايش «گاليله» را کار کرد و من از او ياد گرفتم کاري که هنرمند انجام مي‌دهد بايد با زمانه خود نسبت داشته باشد. اين نکته براي من با ارزش بود.
در ادامه بخش تجليل از عباس جوانمرد در جشن کارگردانان خانه تئاتر، جمشيد مشايخي با تأکيد بر اينکه خوشحالم هنوز نمرده‌ام، به ذکر 2 خاطره خود از جوانمرد پرداخت که پيش از اين در جايي تعريف نکرده است.
وي يادآور شد: ما در اداره هنرهاي دراماتيک سالن نداشتيم و آقاي جوانمرد زحمت کشيد و در شبکه 2 تلويزيون شرايطي را فراهم کرد که بتوانيم تئاتر کار کنيم. در زماني که با علي نصيريان نمايشي از پيرآندلو را کار مي‌کرديم، آقاي جوانمرد به من پيشنهاد داد که در نمايش «افعي طلايي» بازي کنم. در اصل من اولين کارم را با آقاي عباس جوانمرد انجام دادم.
اين بازيگر با سابقه و مطرح تئاتر ايران افزود: سال 46 در اداره تئاتر خيلي عصبي بودم. آقاي عباس جوانمرد در آن زمان به من پيشنهاد بازي در نمايش «آلونک» نوشته زنده‌ياد سلحشور را داد که قرار بود به همراه نمايش «غروب در ديار غريب و قصه ماه پنهان» در فستيوال تئاتر پاريس روي صحنه ببرد.
جوانمردي عباس جوانمرد در حق جمشيد مشايخي
مشايخي تأکيد کرد: من به اين هنرمند بدهي دارم و خاطراتي که گفتم جوانمردي عباس جوانمرد در حق جمشيد مشايخي بود. به همين خاطر خوشحالم که نمردم و توانستم اين خاطرات را بگويم.
اين هنرمند شناخته شده در پايان سخنان خود با تأکيد بر سخت بودن هنر تئاتر و بازيگري تصريح کرد: هر کسي را وارد تئاتر نکنيد، فوتباليست و بازيگران سينما که داراي چهره هستند به راحتي وارد تئاتر مي‌شوند در حاليکه تئاتر سخت است. زمانيکه که کارگرداني به من پيشنهاد بازي داد از او خواستم با من يک ماه تمرين شخصي انجام دهد تا بتوانم خود را براي روي صحنه رفتن آماده کنم.
در پايان هداياي در نظر گرفته شده به عباس جوانمرد اهدا شد. وي در اين بخش از مراسم تأکيد کرد: تصور مي‌کنم ما اهل تئاتر کم به موهبتي به اسم تئاتر واقف هستيم. حرفه ما بسيار شکوهمند و با قدرت است. من فکر مي‌کنم ما از اين قدرت بايد استفاده کنيم ولي کمتر از آن استفاده مي‌کنيم.
مؤسس گروه «هنر ملي» با طرح اين سؤال که چرا نمي‌توان هر معضل اجتماعي را تبديل به تئاتر کرد؟ گفت: کار تئاتر کار زنده اي است که دايم شکل مي‌گيرد و تمامي ندارد. ما در اين سالن با هم در حال اجراي يک تئاتر هستيم.
مگر تئاتر خط توليد کاپشن است!
اين کارگردان با سابقه تئاتر با بيان اينکه تئاتر زندگي و زندگي تئاتر است، تصريح کرد: تا يک نمايش مسير رو به تکامل را پيش مي‌گيرد اجراي آن تمام مي‌شود. مگر تئاتر خط توليد کاپشن است که سريع از روي صحنه برداشته شود. من تئاترهاي بسيار درخشاني ديدم که در اوج اجرا برداشته شدند. تئاتر را مي‌توان تنظيم کرد تا خودکفا باشد. اگر جايي وجود داشته باشد من با گروه‌هاي تئاتري، اين هنر را خودکفا مي‌کنيم.
جوانمرد خطاب به مديران فرهنگي و هنري تأکيد کرد: شما دوستان به خاطر کج فهمي خود از تئاتر فکر مي‌کنيد سالن تئاتر بايد صحنه، عمق و پرده داشته باشد و به همين خاطر تمام سالن‌هايي که ساخته‌ايد بدون اينکه از اهالي تئاتر مشورت بگيريد، سالن‌هاي جعبه‌اي هستند. مشکل عمده بچه‌هاي تئاتر اين است که در پشت بام يا پارک تمرين مي‌کنند، چرا؟ مديران بايد تئاتر را به درستي تنظيم کنند.
پيرزني در بندر گناوه هم حق ديدن تئاتر دارد
اين هنرمند تئاتر با طرح اين سؤال که چرا نبايد شرايطي را فراهم کرد که نمايش‌هاي موفق در شهرستان‌ها نيز اجرا شوند؟ يادآور شد: شهرستاني‌ها هم در کشور ماليات پرداخت مي‌کنند و همانقدر که مرد و زني در تهران حق تماشاي تئاتر را دارند، پيرزني که در بندر گناوه هم زندگي مي‌کند حق تماشاي تئاتر را دارد.
وي افزود: اگر مسئولان فرهنگي و هنري اهل کار هستند شرايط برگزاري رپرتوآر آثار هنرمندان را ايجاد کنند. تئاتر صدقه نمي‌خواهد و به راحتي مي‌تواند خود را اداره کند. اميدوارم که مسئولان به اين درايت برسند که اهل فن و کار را بر سر کارها و امور بگذارند.
