ماجراهای آقا ماشاالله و باجناقش دوباره پرطرفدار شد

 رضا عطاران کمدی‌های مهمی را برای تلویزیون ساخت. «خانه به دوش» از آثار پرطرفدار او محسوب می‌شود، سریالی که گفته می‌شود اصغر فرهادی فیلم‌نامه آن را به رشته تحریر درآورده. سریالی که دغدغه نوشته شدن آن نیز قابل درک است به بهانه بازپخش «خانه به دوش» از شبکه آی فیلم نگاهی انداخته‌ایم به پرطرفدارترین سریال رضا عطاران.

در دهه ۸۰ یکی از کلاهبرداری‌هایی که بسیار رواج پیدا کرده بود، در رابطه با شرکت‌های هرمی و کاریابی برای ایرانی‌ها در خارج از کشور بود، داستان سریال خانه به دوش نیز تقریبا به همین موضوع مربوط است؛ حمید لولایی در نقش آقا ماشاالله و پدر خانواده، تصمیم می‌گیرد برای ارتقای وضع مالی خانواده‌اش به مالزی سفر کند اما در این مسیر آسیب‌های فراوانی متحمل می‌شود.

نکته جالب توجه در خصوص خانه‌ به دوش این است که در بازپخش‌های مکرر نسبت به بسیاری از آثار نمایشی جدیدی که از سیما در حال پخش‌اند، مخاطب بیشتری را پای تلویزیون می‌کشاند. در این موفقیت جز فیلم‌نامه که بهترین فیلم‌نامه آثاری محسوب می‌شود که عطاران جلوی دوربین بردهـ گروه بازیگران ـ به‌ویژه بازی به‌یادماندنی مریم امیرجلالی ـ تاثیر به‌سزایی داشته‌اند.

این سریال پرمخاطب در سال 83 از تلویزیون پخش شد که به گفته بسیاری از مخاطبان آن روزهای صداوسیما خیابان خلوت می‌کرد و در شب‌های رمضان طرفداران بسیاری پیدا کرده بود. عطاران به همراه تیم قوی بازیگری خود توانسته بار دیگر برای ساعاتی مردم را پای قاب جادویی تلویزیون در دهه هشتاد میخکوب کند.

خانه به دوش، موفقیت خود را مدیون نقش آفرینی بی‌نظیر این چهره‌های محبوب تلویزیون در دو دهه گذشته است: حمید لولایی، مریم امیرجلالی، رضا عطاران، علی صادقی، بهنوش بختیاری، غلامحسین لطفی و آناهیتا همتی.

رضا عطاران که توانایی‌هایش را به لطف نگارش فیلم‌نامه سریال زیر آسمان شهر ثابت کرده بود در سریال کوچه اقاقیا خوش درخشید. بنابراین این بازیگر دوست‌داشتنی در نهایت در سال ۱۳۸۳ این فرصت را پیدا کرد تا یکی از مهم‌ترین عناوین کارنامه هنری‌اش را خلق کند. به عبارت دیگر، او با سریال خانه به دوش به صورت جدی‌تر ساخت سریال‌های کمدی برای تلویزیون را آغاز کرد.

اگرچه سریال خنده دار خانه به دوش نخستین تجربه نویسندگی و کارگردانی [به صورت‌ همزمان] رضا عطاران نبود اما یکی از بهترین آثار کارنامه هنری او لقب می‌گیرد. شاید بی‌راه نباشد اگر گفته شود که سریال خانه به دوش بهترین، موفق‌ترین و محبوب‌ترین ساخته رضا عطاران باشد که خود نیز در آن هنرنمایی کرده است. این سریال تنها ۲۷ اپیزود داشت اما همین ۲۷ قسمت هم کافی به نظر می‌رسد تا سریال خانه به دوش در لیست ۱۵ سریال کمدی ایرانی تلویزیون که هرگز فراموش نمی‌شوند، قرار بگیرد.

تصویری که سریال خانه به دوش از شخصیت‌ها و موقعیت‌ها ارائه می‌داد نه‌تنها صادقانه و واقعی بود بلکه دوست‌داشتنی، صمیمی و نزدیک به حقیقت به نظر می‌رسید. شاید به همین دلیل باشد که برخی از بینندگان سریال خانه به دوش با شلختگی ذاتی آن ارتباط برقرار نمی‌کردند اما گروهی هم واقع‌گرابودن آن را به شدت می‌پسندیدند. سادگی و صمیمیت فیلم‌نامه سریال خانه به دوش مهم‌ترین عامل موفقیت سریال رضا عطاران بود و شاید به همین دلیل باشد که این سریال پس از سال‌ها هنوز هم جذاب به نظر می‌رسد.

نگاه انتقادی سریال ایرانی کمدی خانه به دوش به مشکلات درون جامعه ایران به شدت متفاوت بود و همین مسئله این سریال را متمایز می‌کند. در سریال محبوب رضا عطاران، شخصیت‌ها با وجود درگیرشدن با مشکلات متعدد هم‌چنان دوست‌داشتنی به نظر می‌رسند و تعامل‌های میان انسان‌ها هم با وجود آلوده‌شدن به اختلافات طبقاتی هم‌چنان ساده و بانمک است. رضا عطاران پس از موفقیت سریال خانه به دوش به سراغ تکرار فضا و اتمسفر این سریال در عناوین دیگر رفت که در تعدادی از آن‌ها موفق ظاهر شد.

مریم امیرجلالی [به عنوان یکی از بازیگران اصلی سریال خانه به دوش] در مصاحبه‌ای در سال ۱۳۹۶ مدعی شد که فیلم‌نامه سریال خانه به دوش توسط اصغر فرهادی نوشته شده است. این ادعا بعدها توسط سعید آقاخانی تکذیب شد. آقاخانی توضیح داد که اصغر فرهادی تنها به عنوان ناظر صداوسیما در کنار عوامل سریال خانه به دوش بوده و نقش دیگری در تولید این سریال نداشته است.

در حالی سریال «خانه به دوش»  برای چندمین بار از تلویزیون در حال پخش است که هنوز رضا عطاران در هواداران خودش را دارد و نمی توان نادیده گرفت که به رغم تغییر ساختار چندباره تلویزیون در ساخت طنزهای هرشبی هنوز ادبیات سریال سازی عطاران پر طرفدار است و جالب است که در بازخورد های متفاوت، طنازی‌های عطاران حتی در تکرار نیز برای صداوسیما مخاطب می‌آورد. اگر به ویژگی‌های سریال‌سازی عطاران  دقت کنیم متوجه خواهیم شد که عمده حرکت او در ساخت سریال برای نزدیک شدن به زندگی است و شاید همین فاکتور مهم حلقه مفقوده بسیاری از آثار دیگر کارگردانان تلویزیون محسوب می‌شود.

سوال اینجاست که چرا رضا عطاران به تلویزیون بر نمی‌گردد؟ جواب آن ساده برای اینکه سلیقه مدیران صداوسیما در تضاد با طبع طنازی مورد علاقه مردم است که رضا عطاران آن را به مخاطب هدیه می‌کرد.

«آقا ماشالله» و «ناهید خانم» و «احمد»؛ ۲۰ سال بعد

رضا عطاران: بگذارید مردم خنده روی لب هایشان باشد و شاد باشند. کاری کنیم که ماندگار باشیم. خانه به دوش این سه ویژگی را به طور همزمان داشت و موفق شد.

حمید لولایی: ما برای مردم کار می‌کنیم. در اینستاگرام نگاه کنید مردم هنوز کلیپ‌های «خانه به دوش» را  دوست دارند. صحنه‌ای هست که در این سریال به گلفروشی می‌روم و هنوز بیننده صدبار این بخش از سریال را نگاه می‌کند و دوست دارد و با صدای بلند می‌بینند و می‌خندد. کار خوب تاثیر ابدی در ذهن مردم دارد.

مریم امیرجلالی: وقتی فیلمنامه خوبی در دست داشته باشیم همه انگیزه پیدا می‌کنند که خوب کار کنند و انرژی بگذارند. «خانه به دوش» فیلمنامه خوبی و قوی داشت که من و آقای لولایی نیز به فیلمنامه کمک کردیم. «خانه به دوش» تا حد زیادی به زندگی عادی مردم نزدیک است و مشکلاتی را بیان می‌کند که مردم به صورت روزمره با آن دست به گریبان هستند. به همین دلیل، مخاطبان خیلی راحت با بازیگران این سریال همذات پنداری می‌کنند.

ماندگارترین لحظات از «خانه به دوش»

همزمان با بازپخش «خانه به دوش» از شبکه آی فیلم کاربران فضای مجازی به خاطره بازی با این سریال پرداختند که چند نمونه از آن را می‌خوانید:

* روما در وصف این سریال نوشت: من حتی تو سریال خانه به دوش که همه بازیگراش دوست داشتنی و شیرین بودن از بهنوش بختیاری متنفر بودم!

* اکانت توئیتری «مارچلو» در واکنش به بازپخش «خانه به دوش» می‌نویسد: تلویزیون در سال های گذشته از مناسبت‌ها بهترین استفاده رو میبرد تا برای خودش بیننده بیشتری جذب کنه و در دهه  ۸۰ معمولا موفق عمل میکرد سریال خانه به دوش یکی از موفق ترین نمونه‌های این مدل سریال‌سازی بود که رضا عطاران  رو تبدیل به یک برند برای تلویزیون کرد.

* هما که دانشجوی کارگردانی تلویزیون است هم توئیت زد: سریال خانه به دوش طنز بود ولی من خیلی باهاش گریه کردم.

* رضا هم به یاد ایام گذشته گفت: از دیدنِ سریالِ خانه به دوشِ رضا عطاران سیر نمی‌شم! چیه این خاطراتِ گذشته آخه.... .

* حساب کاربری «آقا مجهول» هم می‌گوید:  دلم میخواد از نظر شرایط زندگی برگردیم به دورانی که سریال خانه به دوش در حال پخش بود.