نسخه چاپی
ارسال به دوستان
منابع آگاه درون حلقه سیاستگذاری چین در گفتگو با "وال استریت ژورنال" مطرح کردند دیگر خبری از قدم زدن در جنگل نخواهد بود؛ چین خود را برای بازگشت ترامپ آماده می‌کند
به گفته منابع آگاه و نزدیک به رهبری چین یکی از نگرانی‌های بزرگ برای شی آن است که ترامپ معامله او با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه را مختل خواهد کرد یا خیر. زمانی که ترامپ در کاخ سفید بود بار‌ها به دنبال نزدیک‌تر کردن آمریکا به روسیه بود. شی پیوندی شخصی با رهبر روسیه ایجاد کرده و می‌ترسد که اگر ترامپ با پوتین کنار بیاید این امر بتواند روابط پکن با مسکو را تضعیف کند آن هم در برهه زمانی‌ای که مسکو شریکی حیاتی در بن بست فعلی رابطه شی با غرب محسوب می‌شود.
سال گذشته زمانی که کتاب خاطرات "مایک پمپئو" با عنوان "هرگز یک اینچ را هم از دست نده" توسط رهبران چین خوانده شد یکی از موارد ذکر شده در آن کتاب به طور خاص "شی جین پینگ" رئیس جمهور چین را عصبانی کرده بود. وزیر امور خارجه دوره ریاست جمهوری ترامپ در کتاب خود نوشته بود که ایالات متحده باید از نظر دیپلماتیک تایوان را به طور کامل برسمیت بشناسد.
به نقل از وال استریت ژورنال، خشم شی از این اظهارنظر پمپئو در کتاب اش باعث دامن زدن به نگرانی گسترده تری در پکن شد: اگر ترامپ و تیم اش دوباره به قدرت برسند چه چیزی در انتظار چین خواهد بود؟
چهار سال حضور ترامپ در کاخ سفید باعث آشفتگی در روابط میان امریکا و چین شده بود. زمانی که ترامپ در سال ۲۰۲۰ میلادی کاخ سفید را ترک کرد پکن نفس راحتی کشید. "شین هوا" خبرگزاری رسمی دولتی چین در توئیتی غیر معمول نوشته بود:"چه بهتر شَرَت کم دونالد ترامپ"! و از پایان دوران ریاست جمهوری او استقبال کرد.
به گفته افراد نزدیک به تفکرات رهبری چین اکنون مقام‌های چینی بی سر و صدا در حال آماده شدن برای چشم انداز بازگشت ترامپ به کاخه سفید هستند و آماده می‌شوند تا با بغرنج‌تر شدن روابط آن کشور با ایالات متحده مواجه شوند. بایدن با حفظ و حتی گسترش سیاست‌های اقتصادی سخت گیرانه ترامپ در قبال چین و ایجاد ائتلاف با متحدان ایالات متحده به منظور مقابله با چین عرصه فعالیت را برای پکن دشوارتر ساخته است. با این وجود، بایدن همزمان به دنبال مهار خصومت میان امریکا با چین بوده تلاشی که شی قدردان آن بوده است.
با این وجود، برخی از مقام‌های چینی از پیروز احتمالی ترامپ در انتخابات نوامبر استقبال می‌کنند و آن را به سود چین می‌دانند. آنان استدلال می‌کنند که پیروزی ترامپ می‌تواند آن چه را که شی معتقد است افول ایالات متحده به مثابه یک قدرت جهانی منحصر بفرد قلمداد می‌کند تسریع خواهد کرد و باعث می‌شود متحدانی که بایدن برای امریکا به دست آورده از ان کشور دور شوند و به طور بالقوه به پکن در بازسازی روابط با اروپا کمک خواهد کرد. با این وجود، افراد نزدیک به رهبری پکن می‌گویند در مجموع آنان باور دارند که ضرر ناشی از یکبار دیگر ریاست جمهوری ترامپ برای چین احتمالا بیش از منافع احتمالی آن است. البته این موضوع به شدت به آن بستگی دارد که چه افرادی در حلقه مشاوران و کابینه ترامپ حضور داشته باشند.
پمپئو گفته که برای پیوستن به دولت ترامپ آماده است. او فهرستی از ۲۸ مقام سابق دولت ترامپ را رهبری می‌کند که پکن در فهرست تحریم‌های خود قرار داده و از ورودشان به خاک چین جلوگیری به عمل می‌آورد. یک روز قبل از روی کار آمدن بایدن سخنگوی وزارت خارجه چین پمپئو را به دلیل ادعاهایش مبنی بر آن که چین علیه گروه قومی اویغور در شین جیانگ مرتکب نسل زدایی شده "دلقک قرن" خوانده بود.
"یون سون" مدیر برنامه چین در مرکز استیمسون یک اندیشکده مستقر در واشنگتن می‌گوید: "چینی‌ها معتقدند که اگر ترامپ به کاخ سفید بازگردد روند صعودی روابط آمریکا و چین محدود می‌شود، اما جنبه منفی آن موضوع بی پایان است".
مصاحبه با مشاوران سیاستگذاری در هر دو پایتخت و هم چنین افرادی که با مقام‌های چینی مشورت کرده اند تصویری از آمادگی‌ها در پکن را ارائه می‌دهد.
برخی از وزارتخانه‌های چین مانند امور خارجه، تجارت، سرمایه گذاری و فناوری مقام‌هایی را به عنوان ناظر انتخابات ایالات متحده با تمرکز بر اردوگاه ترامپ تعیین کرده اند.
یکی از نگرانی‌های فوری احتمال وقوع یک جنگ تجاری دیگر است. شرکت‌های چینی در حال تسریع تلاش‌ها برای گسترش دسترسی خود به فناوری‌های پیشرفته مانند هوش مصنوعی در مناطقی مانند خاورمیانه هستند، زیرا نگران این موضوع هستند که پیروزی ترامپ بتواند تحریم‌های فناوری آمریکا علیه چین را تشدید کند.
علیرغم درخواست‌های وزیر خزانه داری امریکا و سایر مقام‌ها مبنی بر توقف سیل کالا‌های ارزان چینی در بازار‌ها به نظر می‌رسد سرازیر کردن محصولات چینی به بازار تلاشی از سوی پکن برای خروج آن کشور از بدترین باد‌های معکوس اقتصادی در دهه‌های اخیر است. مقام‌های چینی معتقدند این بهترین راه برای پیشی گرفتن از ایالات متحده می‌باشد به ویژه اگر ترامپ به کاخ سفید بازگردد.
مقام‌های ارشد چینی دوستی خود را با رهبران تجاری امریکایی تعمیق بخشیده اند و از آنان این پرسش را مطرح می‌کنند که فکر می‌کنند در کابینه ترامپ چه افرادی حضور خواهند داشت. آنان هم چنین در تلاش برای متقاعد کردن رهبران تجاری امریکایی برای سرمایه گذاری در چین هستند. سال‌های ریاست جمهوری بایدن با جنگ‌های اوکراین و غزه، مرزبندی عمیق تری در عرصه ژئوپولیتیک ایجاد کرده است. به طور کلی امریکا و اروپا در یک سو و چین و روسیه در سوی دیگر قرار گرفته اند. با این وجود، پیروزی ترامپ می‌تواند این بلوک بندی را تغییر دهد.
به گفته منابع اگاه و نزدیک به رهبری چین یکی از نگرانی‌های بزرگ شی آن است که ترامپ معامله او با "ولادیمیر پوتین" رئیس جمهور روسیه را مختل کند. زمانی که ترامپ در کاخ سفید بود بار‌ها درصدد نزدیک‌تر کردن آمریکا به روسیه برآمد. شی پیوندی شخصی با رهبر روسیه ایجاد کرده و می‌ترسد که اگر ترامپ با پوتین کنار بیاید می‌تواند باعث تضعیف روابط پکن با مسکو شود آن هم در برهه زمانی‌ای که مسکو شریکی حیاتی در بن بست فعلی رابطه شی با غرب محسوب می‌شود.
نکته بدتر برای چین آن است که برخی از استراتژیست‌های چینی می‌گویند ترامپ می‌تواند تلاش کند تا رویکرد "نیکسون معکوس" را عملیاتی کند یعنی درست همانند "ریچارد نیکسون" رئیس جمهور سابق امریکا که در طول جنگ سرد به دنبال نزدیکی به چین برای مقابله با اتحاد جماهیر شوروی بود ترامپ نیز ممکن است این بار به دنبال نزدیکی به مسکو باشد تا روسیه را در مقابل پکن قرار دهد.
در حال حاضر، واشنگتن بر کاهش کمک پکن به روسیه متمرکز است. دولت بایدن پکن را تحت فشار قرار می‌دهد تا حمایت چین از صنایع دفاعی روسیه را کاهش دهد پیامی که "آنتونی بلینکن" وزیر امور خارجه آمریکا در سفر هفته گذشته خود به چین به شی و دیگر مقام‌های آن کشور ابلاغ کرد.
در جنگل قدم بزنید
روابط پکن با واشنگتن از زمان دیدار بایدن و شی در ماه نوامبر در کالیفرنیا وارد دوره‌ای از آرامش نسبی شده است نشستی که برای شکستن بن بست دیپلماتیک پس از پرواز یک بالن مظنون به جاسوسی چین در سال گذشته بر فراز آمریکا انجام شد. در حالی که برنامه برای نشست سران تنظیم می‌شد تیم شی یک آرزو داشت: این که دو رهبر با یکدیگر قدم بزنند. پکن می‌خواست عکس‌های دوستانه شی با بایدن را به مردم چین نشان دهد دقیقا مانند نشست سال ۲۰۱۳ که تصاویری از شی و "باراک اوباما" رئیس جمهور اسبق امریکا در حال پیاده روی منتشر شد تا به مردم چین نشان داده شود که شی مهم‌ترین روابط دوجانبه چین یعنی رابطه با امریکا را تحت کنترل دارد.
کاخ سفید این آرزو را برآورده کرد. این دیدار چهار ساعته محوطه‌ای جنگلی در خارج از سنفرانسیسکو صورت گرفت. دولت بایدن نیز اعلام کرده که به دنبال مدیریت مسئولانه رقابت امریکا و چین است هر چند که بایدن تا حد زیادی موضع تجاری دولت ترامپ را ادامه داده است.
"ریک واترز" یک مقام ارشد سابق چین در وزارت امور خارجه و مدیر فعلی بخش چین در گروه مشاوره ریسک اوراسیا می‌گوید: "چینی‌ها می‌دانند که چه چیزی را در مورد بایدن دوست ندارند، اما آنان برای تلاش بایدن به منظور تثبیت روابط دو کشور ارزش قائل هستند". با این وجود، از زمان اجلاس سران دو کشور علیرغم تشکیل ده‌ها گروه کاری برای از سرگیری مذاکرات درباره تجارت و سایر سیاستگذاری‌ها و تماس‌های تلفنی اخیر صورت گرفته بین بایدن و شی مذاکرات واقعی چندانی در جریان نیست. مقام‌های دولت بایدن می‌گویند که رسیدن به گفتگو‌های اساسی‌تر زمان بر خواهد بود. در پکن گمانه زنی درباره پیروزی بالقوه ترامپ در انتخابات یکی از علل اصلی تعلل مقام‌های چینی در تعمیق تعامل و گفتگو با مقام‌های دولت بایدن بوده است.
"اسکات کندی" کارشناس مسائل چین در مرکز مطالعات استراتژیک و بین المللی که اخیرا با مقام‌ها و مشاوران دولتی چین صحبت کرده می‌گوید: "چینی‌ها احتمالا فکر می‌کنند که اگر عمر دولت بایدن کوتاه باشد مصالحه با امریکا چندان منطقی نخواهد بود".
تجربه بد
پیروزی غافلگیر کننده ترامپ در انتخابات سال ۲۰۱۶ میلادی استراتژی دیرینه ایالات متحده برای تعمیق روابط اقتصادی با چین را تغییر داد. شی و زیردستان اش در ابتدا معتقد بودند که صحبت‌های سرسختانه ترامپ تلاشی برای پنهان کردن ترس امریکا از قدرت اقتصادی چین است. هنگامی که ترامپ در اوایل سال ۲۰۱۸ تعرفه‌هایی را بر چین اعمال کرد تا پکن را مجبور کند تا رویه‌های اقتصادی خود را تغییر دهد پکن هر بار پاسخی مشابه می‌داد و تصور می‌کرد که آن تاجر تبدیل شده به رئیس جمهور در نهایت عقب نشینی می‌کند.
تشدید پاسخ دهی چین اقدام تلافی جویاته بیش تری را به همراه داشت. تعرفه امریکا بر واردات کالا‌های چینی به طور میانگین از ۳ به ۱۲ درصد در دوره اول ریاست جمهوری ترامپ افزایش یافت. حاکمان کمونیست چین متوجه شدند که با یک معامله گر نامنظم مواجه هستند که از تشدید فشار برای گرفتن امتیاز از پکن استفاده می‌کند.
"لیو جیان چائو" یکی از دیپلمات ارشد حزب کمونیست چین که به عنوان وزیر خارجه احتمالی آینده آن کشور قلمداد می‌شود در نشستی غیر علنی با اندیشکده‌های امریکایی در اوایل سال جاری گفته بود:"در دوران ترامپ تجربه بدی داشتیم". هزینه اقتصادی تعرفه‌های ترامپ برای پکن که بایدن آن را حفظ کرده واقعی بوده است. براساس تحقیقات صورت گرفته از سوی اقتصاددانان در دانشگاه پکن، دانشگاه فودان و دیگر دانشگاه‌های چینی شرکت‌های چینی با تعرفه‌های کمتری به ایالات متحده صادر کردند استخدام‌ها را کاهش دادند کم‌تر برای تحقیق و توسعه هزینه کردند و احتمال کم تری برای شروع سرمایه گذاری‌های جدید داشتند.
به گفته برخی از اقتصاددانان چینی در مجموع خسارت وارد شده به تولید ناخالص داخلی چین به دلیل جنگ تجاری سه برابر بیش از آسیبی است که به ایالات متحده وارد شده است. در واشنگتن موضع تهاجمی ترامپ با همراهی دو حزب امریکا همراه بود که باعث شکست تعاملات پیشین چین و امریکا شد. با این وجود، جنگ تجاری ترامپ به اهداف اصلی خود نرسید. توافق تجاری موسوم به فاز یک که در اوایل سال ۲۰۲۰ بین واشنگتن و پکن امضا شد بر وعده چین برای افزایش خرید کالا‌ها و خدمات آمریکایی به میزان ۲۰۰ میلیارد دلار در طی دو سال متمرکز بود. با این وجود، براساس برآورد‌های موسسه اقتصاد بین‌الملل پترسون پکن به میزان ۴۰ درصد از انجام تعهدات خود کوتاهی کرده است.
تحریم‌های فنی
در حال حاضر بخش بزرگی از برنامه ریزی پکن برای بازگشت احتمالی ترامپ شامل تعرفه‌ها و فناوری پیشرفته است. برخی از مقام‌های اقتصادی چینی به به کتاب‌هایی مانند "هیچ تجارتی رایگان نیست" نوشته رابرت لایتیزر" استراتژیست تجاری ترامپ که بر سر توافق فاز اول با پکن مذاکره کرد و به عنوان نامزد تصدی مقام وزیر خزانه داری در دولت دوم ترامپ مطرح شده روی آورده اند.
بخش دیگری از مقام‌های پکن از کارشناسان امریکایی و غربی دعوت می‌کنند تا در جلسات برنامه ریزی سناریو با هدف سنجش سرعت و دامنه کنترل‌های صادرات ایالات متحده در صورت پیروزی مجدد ترامپ شرکت کنند. تحلیلگران چینی می‌گویند که تلاش‌های پکن برای دور زدن تحریم‌های فناوری ایالات متحده احتمالا در ماه‌های آینده تسریع خواهد شد. واشنگتن نگران است که شرکت‌های چینی بتوانند تراشه‌های هوش مصنوعی قدرتمند را از طریق سایر نهاد‌های خارجی که آن تراشه‌ها را از ایالات متحده خریداری می‌کنند به دست آورند.
ترامپ گفته که در صورت انتخاب مجدد ممکن است تا ۶۰ درصد بر واردات از چین تعرفه وضع کند. مشخص نیست که چگونه چنین تصمیمی امکان اجرایی شدن خواهد داشت. افراد نزدیک به کارزار ترامپ می‌گویند که با تشدید رقابت‌های ریاست جمهوری ترامپ احتمالا تلاش خواهد کرد تا رویکرد خود را بهتر از رویکرد هدفمند بایدن در قبال چین نشان داده و دو رویکرد را با یکدیگر مقایسه کند. سخنگوی تیم ترامپ به اظهارات گذشته وی اشاره کرد که نشان می‌داد در صورت بازگشت به قدرت موضع تهاجمی اتخاذ خواهد کرد. ترامپ در اوایل سال گذشته گفت:"برنامه من از چین مالیات می‌گیرد تا آمریکا را بسازد. از نظر اقتصادی و امنیت ملی من مجموعه‌ای از اصلاحات جسورانه را برای از بین بردن کامل وابستگی به چین در همه زمینه‌های حیاتی اجرا خواهم کرد".
کارت چانه زنی
چین پیش‌تر تغییراتی را در تجارت خود با ایالات متحده و سایر اقتصاد‌های توسعه یافته عملی ساخته است. گزارش موسسه جهانی مک کینزی نشان می‌دهد که اقتصاد‌های در حال توسعه از جمله روسیه بیش از نیمی از تجارت کالا‌های چین را در سال گذشته به خود اختصاص داده اند در حالی که در سال ۲۰۱۷ میلادی این میزان ۴۲ درصد بوده است.
وزارت خارجه چین در بیانیه خود اعلام کرده است: "این واقعیت مدت هاست اثبات شده که جنگ تجاری و جنگ تعرفه‌ای برای هیچ یک از طرفین مفید نیست". در مقایسه با موضع ترامپ در مورد تجارت رویکرد او در مورد تایوان مبهم‌تر بوده است. ترامپ در پاسخ به پرسش خبرنگار "فاکس نیوز" مبنی بر آن که آیا ایالات متحده باید از تایوان در مواجهه با حمله احتمالی چین دفاع کند یا خیر گفته بود:"اگر به این پرسش پاسخ دهم در مذاکره در موقعیت بسیار بدی قرار خواهم گرفت". این اظهارات باعث گمانه زنی‌هایی شد مبنی بر آن که ترامپ با موضوع تایوان تا حدودی مانند یک معامله تجاری برخورد خواهد کرد و احتمالا از آن به عنوان یک ابزار چانه زنی در مذاکرات تجاری مانند ترغیب چین به خرید بیش‌تر کالا‌های آمریکایی استفاده می‌کند. این رویکرد احتمالا موفقیت محدودی برای رهبران چین به همراه خواهد داشت، زیرا هدف پکن برای کنترل تایوان یک ماموریت مقدس از سوی رهبران چینی قلمداد می‌شود. یکی از مشاوران امور خارجه چین به "وال استریت ژورنال" می‌گوید:"دیدگاه پکن آن است که تایوان در وهله نخست متعلق به ماست متعلق به سرزمین اصلی چین پس چرا باید چک بزرگی برای آن بنویسیم"؟
