نسخه چاپی
ارسال به دوستان
غولي که ۴۴ سال است نمي‌ميرد
اولين طرح لغو کنکور در ايران، که با تاييد محمدرضا پهلوی وارد مراحل مطالعاتي و برنامه‌ريزي در وزارت علوم وقت شده بود، هيچ‌گاه به نتيجه نرسيد و جز آن‌چه در روزنامه اطلاعات 18 تير 1349 منتشر شد،
ابتکار در گزارشی نوشت:
تلاش براي حذف کنکور در ايران گرچه 44 ساله شده، اما پيش از انقلاب اسلامي ايران نتوانست حتي به تصويب قانون منتهي شود، و پس از انقلاب هم وقتي در سال 1386 تبديل به قانون شد، آنچنان در اجرا دچار تشتت و تغييرات مداوم در نهادهاي اجرايي و همچنين مجلس شوراي اسلامي شد، که جز سردرگمي حاصلي نداشته و هنوز سال دقيق پايان کنکور مشخص نيست.
18 تيرماه 1349، روزنامه اطلاعات، خبري منتشر کرد که بر اساس آن، محمدرضا پهلوي با لغو کنکور موافقت کرده و اجازه داده بود امتحانات ششم متوسطه با ايجاد تغييراتي جايگزين کنکور سراسري شود. به اين ترتيب، اولين تلاش براي حذف کنکور انجام شد.روزنامه اطلاعات همچنين اعلام کرده بود وزارت علوم در پي تاييد شاه، مشغول مطالعه و بررسي اين طرح است تا نواقص موجود در آن رفع شود و در همين حال وعده داده شده بود که از ابتداي سال تحصيلي 1350، دانش‌آموزان ششم متوسطه به موازات تحصيلات عادي درباره شيوه امتحانات نهايي جايگزين کنکور، آموزش خواهند ديد.
از مسابقات ورودي دانشگاه‌ها تا کنکور
از اوايل دهه 1340 شمسي، دانشگاه‌هايي از جمله صنعتي آريامهر (شريف)، پلي‌تکنيک (اميرکبير)، ملي، فردوسي و جندي‌شاپور ساخته شدند و تا اوايل دهه 1350، بيش از 14 دانشگاه در ايران تاسيس شد.تا آغاز سال تحصيلي 1342، هر دانشگاه با گرفتن امتحان ورودي خاص، اقدام به پذيرش دانشجو مي‌کرد اما سنجش و پذيرش دانشجويان براي سال تحصيلي 1342 بر عهده «هيئت مسابقات ورودي دانشگاه‌ها» گذاشته شد. «مسابقه»اي که بعدها «کنکور» نام گرفت و هنوز هم مي‌توان علاوه بر ايران، در کشورهايي مانند چين، ترکيه، ژاپن و افغانستان شاهد برگزاري آن بود.به مرور زمان، حجم متقاضيان ورود به دانشگاه‌ها رو به فزوني گذاشت و در سال 1347 وزارت علوم و مرکز آزمون‌شناسي راه‌اندازي شد و آزمون سراسري به صورت متمرکز برگزار شد. در نخستين آزمون ورودي دانشگاه‌ها پس از تاسيس وزارت علوم، رقابت بر سر 12 دانشگاه با 30 رشته تحصيلي صورت پذيرفت. اين آزمون با حضور 47 هزار و 703 داوطلب برگزار شد و سوال‌ها به صورت «کوتاه‌جواب» طرح شده بود.
طرحي که براي هميشه مسکوت ماند
با اين حال اولين طرح لغو کنکور در ايران، که با تاييد شاه وارد مراحل مطالعاتي و برنامه‌ريزي در وزارت علوم وقت شده بود، هيچ‌گاه به نتيجه نرسيد و جز آن‌چه در روزنامه اطلاعات 18 تير 1349 منتشر شد، گزارشي از روند پيشرفت يا اجرايي شدن اين طرح در دست نيست. علاوه بر اين، سازمان سنجش آموزش کشور در سال 1354 تشکيل شد و جايگاه کنکور در نظام آموزشي ايران حتي جدي‌تر و سازمان‌يافته‌تر از پيش شد.با پيروزي انقلاب اسلامي ايران، نخستين آزمون سراسري ورود به دانشگاه‌ها در سال 1358 با تغييراتي نسبت به پيش از انقلاب برگزار شد. تا پيش از انقلاب، علاوه بر نتايج کنکور، معدل امتحانات نهايي ششم متوسطه و ضوابطي از جمله نوع مدرک، سهميه منطقه‌اي، جنسيت و وضعيت نظام وظيفه در قبولي داوطلبان تاثير داشت. اما قبولي در اولين کنکور پس از انقلاب اسلامي، تنها بر اساس نتايج کنکور بود.با اجراي انقلاب فرهنگي و تعطيلي 3 ساله دانشگاه‌ها، اين‌بار کنکور در سال 1361 تنها براي رشته‌هاي پزشکي، فني و مهندسي، کشاورزي، الهيات و معارف اسلامي برگزار شد.
دومين طرح حذف کنکور؛ 37 سال بعد
حذف کنکور براي دومين بار در تاريخ آموزش عالي ايران، در مجلس هفتم مطرح شد و طرح حذف کنکور در جلسه علني روز يکشنبه 6 خرداد 1386 به تصويب نهايي رسيد. اين طرح با هدف «حذف التهاب و نگراني خانواده‌ها و از ميان بردن تشويش و نگراني متراکم شده داوطلبان کنکور در يک روز خاص»، نهادهاي مرتبط با سنجش و پذيرش دانشجو را ملزم کرد تا «نمرات امتحان نهايي سراسري دانش‌آموزان ملاک انتخاب رشته آنها در دانشگاه‌ها باشد».بر اساس اين طرح، کنکور بايد به تدريج حذف شده و ملاک پذيرش دانشجويان براي ورود به دانشگاه‌ها، معدل سه امتحان نهايي سالانه و کشوري باشد؛ امتحان‌هايي که از سوي وزارت آموزش و پرورش برگزار مي‌شود و بنابراين سازمان سنجش نقش خود را از دست خواهد داد.حذف کنکور موافقان بسياري دارد که معتقدند انگيزه دانش‌آموزان در يادگيري درس‌ها افزايش مي‌يابد، اضطراب و اثرات مخرب روحي و رواني کنکور از بين مي‌رود، خانواده‌ها از زير آوار سنگين هزينه‌هاي کنکور نجات مي‌يابند و بالاخره کمر مافياي قدرتمند کنکور با سود سالانه 400 ميليارد توماني مي‌شکند.اين طرح اما مخالفاني جدي هم دارد که معتقدند حذف کنکور، مافياي آن را از بين نمي‌برد بلکه تنها ظاهر مافيا را تغيير مي‌دهد و چه بسا کلاس‌هاي درس مدارس به کلاس کنکور تبديل شود و تضمين قبولي در کنکور، جاي خود را به تضمين کسب معدل‌هاي بالا خواهد داد.
مارپيچ بي‌انتهاي حذف کنکور
در هر حال پس از تصويب قانون حذف کنکور و ابلاغ آن در اسفند 86 به وزارت آموزش و پرورش، «کميته حذف کنکور» و «کارگروه ماده چهارم قانون پذيرش دانشجو» با حضور نمايندگاني از وزارت آموزش و پرورش، سازمان سنجش آموزش کشور، کميسيون آموزش و تحقيقات مجلس و همچنين دانشگاه آزاد اسلامي، در وزارت علوم آغاز به کار کرد تا حذف کامل کنکور تا سال اول اجراي برنامه پنجم توسعه در سال 1390 اجرايي شود.طرح حذف کنکور سراسري، يکي از پر فراز و نشيب‌ترين قوانين در سال‌هاي اخير بوده است که با سخنان بسيار ضد و نقيض مسئولان مختلف مرتبط با برگزاري آن همراه بوده و اصلاحات و شوک‌هاي فراوان هم نتوانسته به اجراي صحيح آن بينجامد. «محمدحسين سرورالدين»، رييس وقت سازمان سنجش، اول ارديبهشت 1389 اعلام کرد: «به اتفاق آراء اين تصميم در کارگروه ماده 4 قانون حذف کنکور اتخاد شد که سال 93 قطعا آزمون سراسري برگزار نمي‌شود و آخرين آزمون يا در تيرماه 92 و يا در تيرماه 91 برگزار خواهد شد».پس از گذشت 6 سال از آغاز طرح و 2 سال پس از اتمام زمان اجراي قطعي طرح، «شوراي سنجش و پذيرش» تاثير 25 درصدي سوابق تحصيلي را مصوب کرد؛ تاثيري که قرار بود تا سال 1390 به 100 درصد برسد و کنکور از رده خارج شود.
تغيير قانون حذف کنکور هم کمکي نکرد
يک بار ديگر قانون حذف کنکور دچار چرخش شد و علي‌رغم آنکه رييس سازمان سنجش در سال 89 خبر از عدم برگزاري کنکور در سال 1393 داده بود، «رضا صابري»، رييس کميته آموزش عالي مجلس شوراي اسلامي، در 26 دي ماه 1391 خبر از تصويب لغو قانون حذف کنکور در سال 93 داد و از حذف کنکور در 5 سال آينده سخن گفت.همين مقام مجلس شوراي اسلامي 24 بهمن 91، کنکور را غير قابل حذف شدن دانست و گفت: «به دنبال عملي کردن کنکور آسان هستيم.»
سرانجام مجلس شوراي اسلامي براي سومين بار، در 15 مرداد 1392 در ادامه طرح يک‌فوريتي سنجش و پذيرش دانشجو در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالي کشور، مصوب کرد که آخرين کنکور به شيوه فعلي سال 93 برگزار مي‌شود و از سال 94 «به‌تدريج» تاثير سوابق تحصيلي در پذيرش دانشجو در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالي افزايش مي‌يابد.آيا کنکور به آموزش عالي ايران گره خورده و بخش جداناشدني آن است؟ آيا چرخش‌هاي مداوم و عدم شفافيت در اجراي قانون لغو کنکور همچنان ادامه خواهد يافت؟ بايد منتظر شد و ديد سرانجام غول کنکور چه روزي از ميان خواهد رفت. غولي که 44 سال است به مقاومت در برابر نابودي ادامه مي‌دهد.
تلاش براي حذف کنکور در ايران گرچه 44 ساله شده، اما پيش از انقلاب اسلامي ايران نتوانست حتي به تصويب قانون منتهي شود، و پس از انقلاب هم وقتي در سال 1386 تبديل به قانون شد، آنچنان در اجرا دچار تشتت و تغييرات مداوم در نهادهاي اجرايي و همچنين مجلس شوراي اسلامي شد، که جز سردرگمي حاصلي نداشته و هنوز سال دقيق پايان کنکور مشخص نيست.
18 تيرماه 1349، روزنامه اطلاعات، خبري منتشر کرد که بر اساس آن، محمدرضا پهلوي با لغو کنکور موافقت کرده و اجازه داده بود امتحانات ششم متوسطه با ايجاد تغييراتي جايگزين کنکور سراسري شود. به اين ترتيب، اولين تلاش براي حذف کنکور انجام شد.روزنامه اطلاعات همچنين اعلام کرده بود وزارت علوم در پي تاييد شاه، مشغول مطالعه و بررسي اين طرح است تا نواقص موجود در آن رفع شود و در همين حال وعده داده شده بود که از ابتداي سال تحصيلي 1350، دانش‌آموزان ششم متوسطه به موازات تحصيلات عادي درباره شيوه امتحانات نهايي جايگزين کنکور، آموزش خواهند ديد.
از مسابقات ورودي دانشگاه‌ها تا کنکور
از اوايل دهه 1340 شمسي، دانشگاه‌هايي از جمله صنعتي آريامهر (شريف)، پلي‌تکنيک (اميرکبير)، ملي، فردوسي و جندي‌شاپور ساخته شدند و تا اوايل دهه 1350، بيش از 14 دانشگاه در ايران تاسيس شد.تا آغاز سال تحصيلي 1342، هر دانشگاه با گرفتن امتحان ورودي خاص، اقدام به پذيرش دانشجو مي‌کرد اما سنجش و پذيرش دانشجويان براي سال تحصيلي 1342 بر عهده «هيئت مسابقات ورودي دانشگاه‌ها» گذاشته شد. «مسابقه»اي که بعدها «کنکور» نام گرفت و هنوز هم مي‌توان علاوه بر ايران، در کشورهايي مانند چين، ترکيه، ژاپن و افغانستان شاهد برگزاري آن بود.به مرور زمان، حجم متقاضيان ورود به دانشگاه‌ها رو به فزوني گذاشت و در سال 1347 وزارت علوم و مرکز آزمون‌شناسي راه‌اندازي شد و آزمون سراسري به صورت متمرکز برگزار شد. در نخستين آزمون ورودي دانشگاه‌ها پس از تاسيس وزارت علوم، رقابت بر سر 12 دانشگاه با 30 رشته تحصيلي صورت پذيرفت. اين آزمون با حضور 47 هزار و 703 داوطلب برگزار شد و سوال‌ها به صورت «کوتاه‌جواب» طرح شده بود.
طرحي که براي هميشه مسکوت ماند
با اين حال اولين طرح لغو کنکور در ايران، که با تاييد شاه وارد مراحل مطالعاتي و برنامه‌ريزي در وزارت علوم وقت شده بود، هيچ‌گاه به نتيجه نرسيد و جز آن‌چه در روزنامه اطلاعات 18 تير 1349 منتشر شد، گزارشي از روند پيشرفت يا اجرايي شدن اين طرح در دست نيست. علاوه بر اين، سازمان سنجش آموزش کشور در سال 1354 تشکيل شد و جايگاه کنکور در نظام آموزشي ايران حتي جدي‌تر و سازمان‌يافته‌تر از پيش شد.با پيروزي انقلاب اسلامي ايران، نخستين آزمون سراسري ورود به دانشگاه‌ها در سال 1358 با تغييراتي نسبت به پيش از انقلاب برگزار شد. تا پيش از انقلاب، علاوه بر نتايج کنکور، معدل امتحانات نهايي ششم متوسطه و ضوابطي از جمله نوع مدرک، سهميه منطقه‌اي، جنسيت و وضعيت نظام وظيفه در قبولي داوطلبان تاثير داشت. اما قبولي در اولين کنکور پس از انقلاب اسلامي، تنها بر اساس نتايج کنکور بود.با اجراي انقلاب فرهنگي و تعطيلي 3 ساله دانشگاه‌ها، اين‌بار کنکور در سال 1361 تنها براي رشته‌هاي پزشکي، فني و مهندسي، کشاورزي، الهيات و معارف اسلامي برگزار شد.
دومين طرح حذف کنکور؛ 37 سال بعد
حذف کنکور براي دومين بار در تاريخ آموزش عالي ايران، در مجلس هفتم مطرح شد و طرح حذف کنکور در جلسه علني روز يکشنبه 6 خرداد 1386 به تصويب نهايي رسيد. اين طرح با هدف «حذف التهاب و نگراني خانواده‌ها و از ميان بردن تشويش و نگراني متراکم شده داوطلبان کنکور در يک روز خاص»، نهادهاي مرتبط با سنجش و پذيرش دانشجو را ملزم کرد تا «نمرات امتحان نهايي سراسري دانش‌آموزان ملاک انتخاب رشته آنها در دانشگاه‌ها باشد».بر اساس اين طرح، کنکور بايد به تدريج حذف شده و ملاک پذيرش دانشجويان براي ورود به دانشگاه‌ها، معدل سه امتحان نهايي سالانه و کشوري باشد؛ امتحان‌هايي که از سوي وزارت آموزش و پرورش برگزار مي‌شود و بنابراين سازمان سنجش نقش خود را از دست خواهد داد.حذف کنکور موافقان بسياري دارد که معتقدند انگيزه دانش‌آموزان در يادگيري درس‌ها افزايش مي‌يابد، اضطراب و اثرات مخرب روحي و رواني کنکور از بين مي‌رود، خانواده‌ها از زير آوار سنگين هزينه‌هاي کنکور نجات مي‌يابند و بالاخره کمر مافياي قدرتمند کنکور با سود سالانه 400 ميليارد توماني مي‌شکند.اين طرح اما مخالفاني جدي هم دارد که معتقدند حذف کنکور، مافياي آن را از بين نمي‌برد بلکه تنها ظاهر مافيا را تغيير مي‌دهد و چه بسا کلاس‌هاي درس مدارس به کلاس کنکور تبديل شود و تضمين قبولي در کنکور، جاي خود را به تضمين کسب معدل‌هاي بالا خواهد داد.
مارپيچ بي‌انتهاي حذف کنکور
در هر حال پس از تصويب قانون حذف کنکور و ابلاغ آن در اسفند 86 به وزارت آموزش و پرورش، «کميته حذف کنکور» و «کارگروه ماده چهارم قانون پذيرش دانشجو» با حضور نمايندگاني از وزارت آموزش و پرورش، سازمان سنجش آموزش کشور، کميسيون آموزش و تحقيقات مجلس و همچنين دانشگاه آزاد اسلامي، در وزارت علوم آغاز به کار کرد تا حذف کامل کنکور تا سال اول اجراي برنامه پنجم توسعه در سال 1390 اجرايي شود.طرح حذف کنکور سراسري، يکي از پر فراز و نشيب‌ترين قوانين در سال‌هاي اخير بوده است که با سخنان بسيار ضد و نقيض مسئولان مختلف مرتبط با برگزاري آن همراه بوده و اصلاحات و شوک‌هاي فراوان هم نتوانسته به اجراي صحيح آن بينجامد. «محمدحسين سرورالدين»، رييس وقت سازمان سنجش، اول ارديبهشت 1389 اعلام کرد: «به اتفاق آراء اين تصميم در کارگروه ماده 4 قانون حذف کنکور اتخاد شد که سال 93 قطعا آزمون سراسري برگزار نمي‌شود و آخرين آزمون يا در تيرماه 92 و يا در تيرماه 91 برگزار خواهد شد».پس از گذشت 6 سال از آغاز طرح و 2 سال پس از اتمام زمان اجراي قطعي طرح، «شوراي سنجش و پذيرش» تاثير 25 درصدي سوابق تحصيلي را مصوب کرد؛ تاثيري که قرار بود تا سال 1390 به 100 درصد برسد و کنکور از رده خارج شود.
تغيير قانون حذف کنکور هم کمکي نکرد
يک بار ديگر قانون حذف کنکور دچار چرخش شد و علي‌رغم آنکه رييس سازمان سنجش در سال 89 خبر از عدم برگزاري کنکور در سال 1393 داده بود، «رضا صابري»، رييس کميته آموزش عالي مجلس شوراي اسلامي، در 26 دي ماه 1391 خبر از تصويب لغو قانون حذف کنکور در سال 93 داد و از حذف کنکور در 5 سال آينده سخن گفت.همين مقام مجلس شوراي اسلامي 24 بهمن 91، کنکور را غير قابل حذف شدن دانست و گفت: «به دنبال عملي کردن کنکور آسان هستيم.»
سرانجام مجلس شوراي اسلامي براي سومين بار، در 15 مرداد 1392 در ادامه طرح يک‌فوريتي سنجش و پذيرش دانشجو در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالي کشور، مصوب کرد که آخرين کنکور به شيوه فعلي سال 93 برگزار مي‌شود و از سال 94 «به‌تدريج» تاثير سوابق تحصيلي در پذيرش دانشجو در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالي افزايش مي‌يابد.آيا کنکور به آموزش عالي ايران گره خورده و بخش جداناشدني آن است؟ آيا چرخش‌هاي مداوم و عدم شفافيت در اجراي قانون لغو کنکور همچنان ادامه خواهد يافت؟ بايد منتظر شد و ديد سرانجام غول کنکور چه روزي از ميان خواهد رفت. غولي که 44 سال است به مقاومت در برابر نابودي ادامه مي‌دهد.
