نسخه چاپی
ارسال به دوستان
توقيف يا اکران؛ مساله اين است!
مهر: مساله فيلم‌هايي که مجوز اکران آنها به سادگي صادر نمي‌شود و به دلايل روشن و گاه مبهم از چند ماه تا چند سال درباره صدور پروانه نمايش آنها اما و اگر پيش مي‌آيد، همواره از بحث‌هاي داغ سينماي ايران بوده است که سازمان سينمايي دولت يازدهم نيز با چنين چالشي مواجه است.
توقيف يا اکران؛ مساله اين استگروه سينما و تلويزيون، مساله فيلم‌هايي که مجوز اکران آنها به سادگي صادر نمي‌شود و به دلايل روشن و گاه مبهم از چند ماه تا چند سال درباره صدور پروانه نمايش آنها اما و اگر پيش مي‌آيد، همواره از بحث‌هاي داغ سينماي ايران بوده است که سازمان سينمايي دولت يازدهم نيز با چنين چالشي مواجه است.
با گذشت يک سال و چند ماه از عمر دولت يازدهم و حضور علي جنتي به عنوان وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي و حجت‌الله ايوبي به عنوان رييس سازمان سينمايي به تازگي چالش‌هايي پيش‌روي اين سازمان پيش آمده که يکي از آنها فيلم‌هاي توقيفي است. در اين گزارش ضمن مروري بر فيلم‌هايي که به نوعي مهر توقيف بر آنها خورده و يا دليل مشخصي براي عدم اکران آنها اعلام نمي‌شود، داشته‌ايم.
هشتم آذر ماه سال 92 و قبل از برگزاري سي و دومين جشنواره فيلم فجر براي دو فيلم «پريناز» به کارگرداني بهرام بهراميان و «قصه ها» به کارگرداني رخشان بني اعتماد؛ دو فيلم بحث برانگيز دولت دهم پروانه نمايش صادر شد. در اين ميان فيلم رخشان بني اعتماد در سي و دومين جشنواره فيلم فجر در بخش سوداي سيمرغ حضور داشت ولي «پريناز» از سوي هيات انتخاب به جشنواره راه نيافت.
از سوي ديگر فيلم «خانه پدري» به کارگرداني کيانوش عياري هم که سالها در محاق توقيف بود توانست جواز حضور در بخش خارج از مسابقه سينماي ايران جشنواره فيلم فجر را کسب کند و در چند سانس در ايام جشنواره اکران شود.
بعد از برگزاري فجر سي و دوم انتقادهايي به تعدادي از فيلم هايي که پس از سالها اجازه نمايش يافته بودند، وارد و همچنين فيلم هاي جديدي هم به اين فهرست اضافه شد.
«عصباني نيستم» به کارگرداني رضا درميشيان فيلم ديگري بود که بعد از چند نمايش در جشنواره فيلم فجر مورد انتقادهاي شديد قرار گرفت ولي اختصاص نيافتن جوايز فجر به اين فيلم نگراني منتقدان را در آن مقطع برطرف کرد و آرامش به سينما برگشت تا اينکه در نشست خبري ايوبي پرسش رسانه ها در قبال فيلم هاي توقيفي بار ديگر بحث را زنده کرد.
ماجراي سه فيلم «خانه پدري»، «عصباني نيستم» و «قصه ها»
حجت الله ايوبي، رييس سازمان سينمايي در آخرين کنفرانس خبري خود که در تيرماه سال جاري برگزار شد، سياست هاي سازمان سينمايي در قبال فيلم هاي توقيفي را تشريح کرد.
ايوبي در همان کنفرانس درباره مشکل اکران فيلم «خانه پدري» گفت: درباره فيلم «خانه پدري» با کيانوش عياري سه جلسه داشتيم و من ملاحظات خودم را گفتم و اعلام کردم که يکي از صحنه‌هاي فيلم بسيار خشن است. ما نبايد پاي چنين صحنه‌هاي خشني را به سينما باز کنيم و قرار شد که در يک نتيجه مشترک بنشينيم با جمعي از بزرگان جامعه‌شناسان و روانشناسان کشور فيلم را ببينيم و به نظر کارشناسان تراز اول کشور احترام بگذاريم.
ايوبي البته بعدا هم اعلام کرد که شخصا مخالف اکران «خانه پدري» بدون اصلاحات است.
اين در حالي است که کيانوش عياري کارگردان سينماي در آخرين مصاحبه خود که 22 تير انجام شد درباره آخرين وضعيت فيلمش گفت: هنوز اتفاق تازه اي براي اين فيلم نيفتاده است. پروانه نمايش اين فيلم صادر نشده و من کماکان منتظرم تا اين اتفاق بيفتد و بتوانم اين فيلم را اکران کنم.
و اما حجت الله ايوبي در همان نشست درباره فيلم رضا درميشيان هم گفت: فيلم «عصباني نيستم» پروانه نمايش دارد و قرار نيست تصميم جديدي درباره آن گرفته شود. سازنده فيلم، فيلمش را به يک فيلم اجتماعي تبديل کرده و از نظر ما اين فيلم يک فيلم غيرسياسي و کاملا اجتماعي است.
از سوي ديگر رضا درميشيان بعد از نمايش فيلمش در برج ميلاد براي اهالي رسانه، سکوت کرد و نزديک به چند ماه است که هيچ حرفي درباره فيلم «عصباني نيستم» نزده و ترجيح مي‌دهد به حاشيه ها دامن نزند.
او که پروانه ساخت فيلم تازه اش با عنوان «لانتوري» را قبل از اکران فيلم «عصباني نيستم» اخذ کرده، حتي خبري از آخرين وضعيت توليد فيلم تازه اش نداده است.
اگر فيلم «قصه‌ها» ساخته رخشان بني‌اعتماد را هم در دسته فيلم هاي حساسيت برانگيز بدانيم بايد گفت اين فيلم به تازگي در جشنواره ونيز پذيرفته شده و پروانه نمايش آن در ايران هم صادر شده است.
فيلم هايي که خيلي وقت است در انتظارند
از اين سه فيلم که بگذريم برخي آثار هم هستند که چند سالي است تکليف اکران آنها مشخص نشده است.
در ميان کارگردانان سينماي ايران سامان مقدم نزديک به هشت سال است که انتظار اکران فيلم «صد سال به اين سال ها» را مي‌کشد. سامان مقدم که اين روزها در حال پيش توليد فيلم تازه اش با عنوان عجيب و غريب «نهنگ عنبر» است، درباره آخرين وضعيت فيلم «صد سال به اين سال ها» گفت: ظاهرا اميدي به اکران اين فيلم نيست. نظر دوستاني که به تازگي به وزارت ارشاد آمده اند درباره اين فيلم، فرق چنداني با نظر قبلي ها نمي‌کند و فاصله زيادي ندارد. در بحث ها و صحبت ها، خيلي از عدم اکران اين فيلم ابراز نارضايتي مي‌کنند و مي‌گويند فيلم خوش ساختي است اما درباره پروانه نمايش حرفي نمي‌زنند.
وي ادامه داد: برخي از تصميم گيري‌ها درباره فيلم هاي سينماي ايران خارج از وزارت ارشاد گرفته مي‌شود و وزرات ارشاد نمي‌تواند کاري از پيش ببرد.
مقدم در پاسخ به اين که آيا قيد اکران فيلم «صد سال به اين سال ها» را زده است؟ گفت: چيزي که از شواهد و قرائن بر مي‌آيد اين است که بايد فکر کنم همچنين فيلم نساخته‌ام و قيدش را بزنم.
خرسي که در قفس محبوس ماند...
فيلم «خرس» به کارگرداني خسرو معصومي يکي از فيلم هاي جنجالي و بحث برانگيز دولت دهم بود که نزديک به 2 سال است در توقيف به سر مي‌برد و هنوز وضعيت و سرنوشت نامعلومي براي اکران دارد.
خسرو معصومي کارگردان اين فيلم درباره آخرين وضعيت فيلم «خرس» گفت: از اين که فيلم تا به امروز اکران نشده است احساس خوبي ندارم. البته معتقدم که «خرس» تاريخ مصرف ندارد و هر زماني که اکران شود مخاطب خودش را خواهد داشت. اين فيلم براي بازه زمان خاصي ساخته نشده و دلم روشن است که اين فيلم بالاخره اکران مي‌شود.
وي ادامه داد: هرکس بايد در سينما خمس و زکات خود را پرداخت کند و قسمت من هم اين بود که فيلم «خرس» خمس و زکات من شود.
جواناني که در اولين فيلم هايشان ناکام ماندند
از اين چند فيلمساز که آثار اکران نشده‌شان فيلم اولشان نيست، بگذريم سه فيلمساز اول هستند که اولين فيلم هايشان را بدون مجوز فيلم ساختند و همين امر باعث شد که براي اکران آنها دچار دردسر شوند.
محمود غفاري، علي احمدزاده و کيارش اسدي زاده فيلمسازان اولي هستند که هر سه فيلم هايشان به اکران نرسيده‌اند؛ فيلم هاي «اين يک رويا است»، «مهموني کامي» و «گس» در اواخر دولت دهم ساخته شدند و تا به امروز در جلسات عمومي و خصوصي مختلف در فرهنگسراها اکران شدند و وضعيت اکران نامشخصي دارند.
محمود غفاري کارگردان فيلم «اين يک رويا است» درباره آخرين وضعيت اين فيلم گفت: بعد از رفت و آمدهاي متعدد به وزارت ارشاد به من گفتند که درخواست پروانه ويديويي براي عرضه فيلم در شبکه نمايش خانگي را به وزارت ارشاد ارائه کنيد تا اين فيلم در اين شبکه توزيع شود.
وي ادامه داد: طي مذاکراتي که با موسسه تصوير گستر پاسارگارد داشتم، حق امتياز فيلم را به اين موسسه واگذار کردم و آن ها هم درخواست پروانه نمايش براي عرضه اين فيلم در شبکه نمايش خانگي را ارائه دادند اما ارشاد بر خلاف وعده هاي خود به اين فيلم پروانه نمايش نداده است.
غفاري ادامه داد: بحث خيلي پيچيده تر از اين حرف ها است ولي نمي دانم چرا شفاف با ما صحيت نمي‌کنند. اگر اين فيلم مشکلي دارد صراحتا بگويند ما نمي‌خواهيم فيلمت در هيچ کجا اکران شود. فيلم من و علي احمدزاده سرنوشت مشابهي دارد و به او هم گفتند که فيلمت مي‌تواند به شبکه نمايش خانگي برود ولي اين اتفاق نيفتاد.
علي احمدزاده کارگردان جوان ديگري است که با فيلم «مهموني کامي» به سينما آمد و اين فيلم هم وضعيت نامعلومي براي اکران دارد. احمدزاده اين روزها مشغول طي کردن مراحل فني ساخت دومين فيلمش با عنوان «مادر قلب اتمي» به تهيه کنندگي امير سيدزاده است و گويا اين قدر براي نمايش فيلم اولش تلاش کرده و به نتيجه نرسيده که قيد اکران «مهموني کامي» را زده است.
احمدزاده درباره آخرين وضعيت فيلم «مهموني کامي» که بدون پروانه ساخت توليد شده است گفت: هنوز هيچ اتفاق تازه اي درباره اين فيلم نيفتاده است و لازم است که بگويم پروانه ساخت فيلم هم گرفتم هيچ اتفاقي براي اين فيلم نيفتاد. خيلي ها دلشان نمي خواهد اين فيلم اکران شود.
«گس» ساخته کيارش اسدي‌زاده فيلم ديگري از نسل جوان سينماي ايران است که هنوز بعد از گذشت 2 سال از جريان توليد اين فيلم نتوانسته اکران شود.
سه فيلم توقيفي از سه کارگردان نسل مياني سينماي ايران
سه فيلم «نقش نگار» به کارگرداني علي عطشاني، «بلوک 9، خروجي 2» به کارگرداني عليرضا اميني و «آمين خواهيم گفت» به کارگرداني سامان سالور نيز سه فيلم از نسل مياني فيلمسازان هستند که تا امروز نتوانستند به اکران برسند.
سامان سالور درباره آخرين وضعيت فيلم «آمين خواهيم گفت» گفت: از دو هفته پيش قرار است که دوستان در سازمان سينمايي، پروانه نمايش اين فيلم را صادر کنند اما هنوز هيچ خبري نشده است.
وي ادامه داد: طي جلسات مختلفي که با دوستان در شوراي پروانه نمايش داشتيم، به من گفتند که يک سکانس را حذف کن و ما پروانه نمايش فيلم را صادر خواهيم کرد. اين کار براي من خيلي سخت بود که سکانسي از اين فيلم را حذف کنم اما حاضر شدم براي اين که بتوانم اين فيلم را بعد از 2 سال اکران کنم، اين کار را انجام دهم.
کارگردان فيلم «تمشک» عنوان کرد: به من گفتند اگر سکانس مورد نظر از فيلم را حذف کني، بلافاصله پروانه نمايش صادر خواهد شد و بعد از گذشت دو هفته هنوز اين اتفاق نيفتاده است. من و تهيه کننده فيلم از گفتن واژه توقيف اِبا داريم و بارها به مسولان ارشاد گفتيم، اگر اين فيلم توقيف است به ما بگوييد؟ چه دليلي دارد فيلمي که پروانه ساخت دارد و از همين وزارتخانه مجوز کسب کرده نتواند اکران شود.
سالور يادآور شد: اختلاف سليقه باعث شده تا سرمايه، وقت، فکر و ذهن ما چهار سال تمام درگير باشد و صداي ما به جايي نرسد.
«بلوک 9، خروجي 2» تازه ترين فيلم عليرضا اميني به دليل مضمون و محتوايي که داشت به دليل نامعلومي از حضور در سي و دومين جشنواره فيلم فجر جا ماند و براي اولين بار شنيديم که هيات انتخاب جشنواره فيلمي را فقط به دليل تلخ بودن از فجر کنار گذاشتند.
عليرضا اميني کارگردان سينما درباره آخرين وضعيت فيلمش گفت: بعد از گذشت يک سال از ساخت اين فيلم هنوز شفاف و مبرهن به ما نمي‌گويند که اين فيلم در چه وضعيتي قرار دارد.
اميني ادامه داد: تهيه کنندگي اين فيلم برعهده محمدرضا شريفي نيا است و من پيگيري اکران اين فيلم را به او واگذار کردم. گويا ارشادي ها دلشان نمي‌خواهد که فيلم هايي همانند «بلوک 9، خروجي 2» که يک درد اجتماعي را عنوان مي‌کند اکران شود.
علي عطشاني هم با فيلم «نقش نگار» نتوانست به جشنواره فجر سال گذشته راه يابد و هنوز فيلمش پروانه اکران هم نگرفته است. آخرين ساخته او به دليل نام تهيه کننده اش يعني بابک زنجاني و حضور ناصر ملک مطيعي بازيگر قديمي سينماي ايران با حاشيه هاي فراواني همراه شد. طي آخرين خبرها قرار بود که اين فيلم در اکران دوم عيد فطر روي پرده برود که نرفت.
علي عطشاني کارگردان فيلم «نقش نگار» گفت: پروانه نمايش فيلم صادر شده و در حال مذاکره با سرگروهاي سينمايي هستيم تا بتوانيم در هفته هاي آينده فيلم را اکران کنيم.
عطشاني درباره حاشيه هاي فيلم گفت: به لطف خدا مشکلات فيلم حل شده و درصدد هستيم تا بدون حاشيه فيلم را اکران کنيم. تهيه‌کننده فيلم از ابتدا مشکلي نداشت و بحث ها بر سر حضور ناصر ملک مطيعي بود که اين مساله حل شده است و او بعد از سال ها دوري از سينما با اين فيلم به سينما بازخواهند گشت.
«ماهي و گربه» فيلم توقيفي نيست
شهرام مکري يکي از کارگردانان جوان سينماي ايران است که سابقه ساخت فيلم هاي کوتاه زيادي را در کارنامه خود دارد. اين کارگردان با نخستين فيلمش «اشکان، انگشتر متبرک و چند داستان ديگر» توانست جايگاه خود را به عنوان فيلمساز اول در سينماي بلند داستاني تثبيت کند.
او سال گذشته و هم زمان با سي و دومين جشنواره فيلم فجر از تازه ترين اثرش با عنوان «ماهي و گربه» رونمايي کرد. اين فيلم تا به امروز در جشنواره هاي مختلف خارجي به عنوان نماينده سينماي ايران حاضر شده و جوايز مختلفي را کسب کرده است.
شهرام مکري درباره آخرين وضعيت فيلم تازه اش گفت: اين فيلم جزو فيلم هاي توقيفي محسوب نمي‌شود و مسولان سازمان سينمايي به من نگفتند که اين فيلم در زمره اين آثار قرار مي‌گيرد.
وي ادامه داد: طبق برنامه ريزي هاي انجام شده درتلاش هستيم تا همزمان با فصل پاييز اين فيلم را در گروه «هنر و تجربه» اکران کنيم اما هنوز پروانه نمايش فيلم صادر نشده است.
وزير ارشاد تکليف «آشغال هاي دوست داشتني» را مشخص کرد
محسن اميريوسفي با فيلم «خواب تلخ» به سينما بلند داستاني قدم گذاشت و اولين فيلم بلند اميريوسفي هنور در ايران اکران عمومي نشده است.
بعد از اين فيلم، اميريوسفي «آتشکار» با بازي حميد فرخ نژاد را جلوي دوربين برد و اين فيلم هم بعد از چند نمايش محدود در جشنواره فيلم فجر و يک بازه زماني چند ساله و اعمال برخي تغييرات راهي اکران شد.
و اما اين کارگردان در اواخر دولت قبلي بود که توانست مجوز ساخت فيلم «آشغال هاي دوست داشتني» را دريافت کند. او سعي کرد که «آشغال ها...» را در سکوت خبري بسازد اما در همان روزها بود که بحث هايي مبني بر اين که اين فيلم به جريان فتنه پرداخته است به ميان آمد و بعد از آن عکسي از صابر ابر در شهرک سينمايي دفاع مقدس منتشر شد که به اين قائله و جنجال رسانه اي در آن زمان پايان داد.
اوايل سال 92 بود که فيلم آماده نمايش شد و اين فيلم در توقيف نه به آن معنا، بلکه در سازمان سينمايي ماندگار شد. در اواخر کار سازمان سينمايي دولت دهم بود که جواد شمقدري طي مصاحبه اي گفت: اگر ما به اين فيلم مجوز ندهيم، دولت بعدي هم اين فيلم را اکران نخواهد کرد.
با روي کار آمدن دولت يازدهم بحث هايي به ميان آمد که اين فيلم بتواند جواز حضور در سي و دومين جشنواره فيلم فجر را کسب کند اما «آشغال هاي دوست داشتني» در جشنواره اکران نشد. بعد از جشنواره هم خبرها و اظهارنظرهاي رسانه اي زيادي درباره اين فيلم شد ولي در نهايت و هفته گذشته وزير ارشاد تاکيد کرد که اين فيلم پروانه نمايش ندارد و اکران هم نخواهد شد.
محسن امير يوسفي کارگردان «آشغال هاي دوست داشتني» تمايلي ندارد که درباره اين فيلم صحبت کند و ترجيح داده که فعلا سکوت کند و حرفي نزند.
قاسم جعفري و سرانجام «سپيد و سياه»
قاسم جعفري را به عنوان کارگردان سريال خاطره انگيز «مسافري از هند» به ياد مي آوريم. اين کارگردان سينما و تلويزيون در سال 88 فيلمي را با عنوان «سپيد و سياه» با محوريت مساله جوانان جلوي دوربين برد که اين فيلم تا امروز موفق نشده پروانه نمايش اخذ کند. اين فيلم در دولت دهم و زمان مديريت جواد شمقدري ساخته شد و در دولت جديد هم نتوانست پروانه نمايش بگيرد.
قاسم جعفري درباره آخرين وضعيت اين فيلم گفت: فيلم «سپيد و سياه» را در سال 88 ساختم و پنج سال از توليد اين فيلم مي‌گذرد، در زمان مديريت جوادشمقدري به عنوان رييس سازمان سينمايي اين فيلم با اصلاحات فراواني پروانه نمايش گرفت اما نگذاشتند که اين فيلم اکران شود. مديران سينمايي در آن زمان به شوراي صنفي نمايش وقت دستور دادند که قرارداد اين فيلم با هر سرگروهي که ثبت شد، اجازه اکران به آن ندهند.
وي در ادامه عنوان کرد: ديگر تاب و توان و انگيزه اين را ندارم که مسائل مربوط به اکران فيلم را پيگيري کنم و فکر مي‌کنم اگر الان هم اکران شود آن تازگي لازم را ندارد.
پ مثل «پريناز» و «پاداش»
فيلم «پريناز» به کارگرداني بهرام بهراميان يکي ديگر از فيلم هاي توقيفي است که در ابتداي اين گزارش هم به آن اشاره شد و بهراميان درباره سرنوشت آن اظهارنظري نمي کند.
يکي ديگر از فيلم‌هاي در کمد ارشاد مانده «پاداش» به کارگرداني کمال تبريزي است. اين فيلم اواخر سال گذشته طي يک اکران خصوصي براي اهالي رسانه اکران شد و صاحبان اين فيلم هم درصدد هستند که با سازمان سينمايي جديد به تعامل برسند تا اين فيلم بتواند پروانه نمايش اخذ کند و بعد از چند سال اکران شود.
بايد منتظر باشيم و ببينيم که سازمان سينمايي در بحث صدور پروانه نمايش فيلم هاي توقيفي چه خواهد کرد. البته آنچه مهم است اينکه سازمان سينمايي همانطور که بايد نگراني‌هاي اهالي سينما و صاحبان فيلم هاي به اصطلاح توقيفي را برطرف کند لازم است به نگراني‌هاي منتقدان اين آثار هم دقت نظر داشته باشد و به ويژه به اين موضوع توجه کند که نمايش برخي مسايل در قالب آثار سينمايي چه تاثيري بر ارزش‌هاي جامعه دارد. چالش فيلم هاي توقيفي که سال هاي سال است دامن ارشاد را گرفته است بايد اين هشدار را به سازمان سينمايي دولت يازدهم بدهد که لازم است در مرحله تصويب فيلمنامه و ليست عواملي که قرارست در آن پروژه همکاري داشته باشند، دقت و توجه بيشتري کند. تصويب نشدن ساخت يک فيلمنامه هزينه به مراتب کمتري از ساخته شدن و اکران نشدن آن دارد. اين هزينه مادي و معنوي هم سينماگران را درگير مي‌کند و هم قطعا سازمان سينمايي و حتي يک دولت را به چالش مي‌کشد.
دقت نظر در بررسي فيلمنامه ها پيش از تصويب و در نهايت چکش‌کاري يک متن، مي‌تواند سينماگران را از اين موضوع مطمئن کند که در صورت پايبند ماندن به اصل فيلمنامه مصوب، در زمان اکران با مشکل رو به رو نخواهند شد.
توقيف يا اکران؛ مساله اين استگروه سينما و تلويزيون، مساله فيلم‌هايي که مجوز اکران آنها به سادگي صادر نمي‌شود و به دلايل روشن و گاه مبهم از چند ماه تا چند سال درباره صدور پروانه نمايش آنها اما و اگر پيش مي‌آيد، همواره از بحث‌هاي داغ سينماي ايران بوده است که سازمان سينمايي دولت يازدهم نيز با چنين چالشي مواجه است.
با گذشت يک سال و چند ماه از عمر دولت يازدهم و حضور علي جنتي به عنوان وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي و حجت‌الله ايوبي به عنوان رييس سازمان سينمايي به تازگي چالش‌هايي پيش‌روي اين سازمان پيش آمده که يکي از آنها فيلم‌هاي توقيفي است. در اين گزارش ضمن مروري بر فيلم‌هايي که به نوعي مهر توقيف بر آنها خورده و يا دليل مشخصي براي عدم اکران آنها اعلام نمي‌شود، داشته‌ايم.
هشتم آذر ماه سال 92 و قبل از برگزاري سي و دومين جشنواره فيلم فجر براي دو فيلم «پريناز» به کارگرداني بهرام بهراميان و «قصه ها» به کارگرداني رخشان بني اعتماد؛ دو فيلم بحث برانگيز دولت دهم پروانه نمايش صادر شد. در اين ميان فيلم رخشان بني اعتماد در سي و دومين جشنواره فيلم فجر در بخش سوداي سيمرغ حضور داشت ولي «پريناز» از سوي هيات انتخاب به جشنواره راه نيافت.
از سوي ديگر فيلم «خانه پدري» به کارگرداني کيانوش عياري هم که سالها در محاق توقيف بود توانست جواز حضور در بخش خارج از مسابقه سينماي ايران جشنواره فيلم فجر را کسب کند و در چند سانس در ايام جشنواره اکران شود.
بعد از برگزاري فجر سي و دوم انتقادهايي به تعدادي از فيلم هايي که پس از سالها اجازه نمايش يافته بودند، وارد و همچنين فيلم هاي جديدي هم به اين فهرست اضافه شد.
«عصباني نيستم» به کارگرداني رضا درميشيان فيلم ديگري بود که بعد از چند نمايش در جشنواره فيلم فجر مورد انتقادهاي شديد قرار گرفت ولي اختصاص نيافتن جوايز فجر به اين فيلم نگراني منتقدان را در آن مقطع برطرف کرد و آرامش به سينما برگشت تا اينکه در نشست خبري ايوبي پرسش رسانه ها در قبال فيلم هاي توقيفي بار ديگر بحث را زنده کرد.
ماجراي سه فيلم «خانه پدري»، «عصباني نيستم» و «قصه ها»
حجت الله ايوبي، رييس سازمان سينمايي در آخرين کنفرانس خبري خود که در تيرماه سال جاري برگزار شد، سياست هاي سازمان سينمايي در قبال فيلم هاي توقيفي را تشريح کرد.
ايوبي در همان کنفرانس درباره مشکل اکران فيلم «خانه پدري» گفت: درباره فيلم «خانه پدري» با کيانوش عياري سه جلسه داشتيم و من ملاحظات خودم را گفتم و اعلام کردم که يکي از صحنه‌هاي فيلم بسيار خشن است. ما نبايد پاي چنين صحنه‌هاي خشني را به سينما باز کنيم و قرار شد که در يک نتيجه مشترک بنشينيم با جمعي از بزرگان جامعه‌شناسان و روانشناسان کشور فيلم را ببينيم و به نظر کارشناسان تراز اول کشور احترام بگذاريم.
ايوبي البته بعدا هم اعلام کرد که شخصا مخالف اکران «خانه پدري» بدون اصلاحات است.
اين در حالي است که کيانوش عياري کارگردان سينماي در آخرين مصاحبه خود که 22 تير انجام شد درباره آخرين وضعيت فيلمش گفت: هنوز اتفاق تازه اي براي اين فيلم نيفتاده است. پروانه نمايش اين فيلم صادر نشده و من کماکان منتظرم تا اين اتفاق بيفتد و بتوانم اين فيلم را اکران کنم.
و اما حجت الله ايوبي در همان نشست درباره فيلم رضا درميشيان هم گفت: فيلم «عصباني نيستم» پروانه نمايش دارد و قرار نيست تصميم جديدي درباره آن گرفته شود. سازنده فيلم، فيلمش را به يک فيلم اجتماعي تبديل کرده و از نظر ما اين فيلم يک فيلم غيرسياسي و کاملا اجتماعي است.
از سوي ديگر رضا درميشيان بعد از نمايش فيلمش در برج ميلاد براي اهالي رسانه، سکوت کرد و نزديک به چند ماه است که هيچ حرفي درباره فيلم «عصباني نيستم» نزده و ترجيح مي‌دهد به حاشيه ها دامن نزند.
او که پروانه ساخت فيلم تازه اش با عنوان «لانتوري» را قبل از اکران فيلم «عصباني نيستم» اخذ کرده، حتي خبري از آخرين وضعيت توليد فيلم تازه اش نداده است.
اگر فيلم «قصه‌ها» ساخته رخشان بني‌اعتماد را هم در دسته فيلم هاي حساسيت برانگيز بدانيم بايد گفت اين فيلم به تازگي در جشنواره ونيز پذيرفته شده و پروانه نمايش آن در ايران هم صادر شده است.
فيلم هايي که خيلي وقت است در انتظارند
از اين سه فيلم که بگذريم برخي آثار هم هستند که چند سالي است تکليف اکران آنها مشخص نشده است.
در ميان کارگردانان سينماي ايران سامان مقدم نزديک به هشت سال است که انتظار اکران فيلم «صد سال به اين سال ها» را مي‌کشد. سامان مقدم که اين روزها در حال پيش توليد فيلم تازه اش با عنوان عجيب و غريب «نهنگ عنبر» است، درباره آخرين وضعيت فيلم «صد سال به اين سال ها» گفت: ظاهرا اميدي به اکران اين فيلم نيست. نظر دوستاني که به تازگي به وزارت ارشاد آمده اند درباره اين فيلم، فرق چنداني با نظر قبلي ها نمي‌کند و فاصله زيادي ندارد. در بحث ها و صحبت ها، خيلي از عدم اکران اين فيلم ابراز نارضايتي مي‌کنند و مي‌گويند فيلم خوش ساختي است اما درباره پروانه نمايش حرفي نمي‌زنند.
وي ادامه داد: برخي از تصميم گيري‌ها درباره فيلم هاي سينماي ايران خارج از وزارت ارشاد گرفته مي‌شود و وزرات ارشاد نمي‌تواند کاري از پيش ببرد.
مقدم در پاسخ به اين که آيا قيد اکران فيلم «صد سال به اين سال ها» را زده است؟ گفت: چيزي که از شواهد و قرائن بر مي‌آيد اين است که بايد فکر کنم همچنين فيلم نساخته‌ام و قيدش را بزنم.
خرسي که در قفس محبوس ماند...
فيلم «خرس» به کارگرداني خسرو معصومي يکي از فيلم هاي جنجالي و بحث برانگيز دولت دهم بود که نزديک به 2 سال است در توقيف به سر مي‌برد و هنوز وضعيت و سرنوشت نامعلومي براي اکران دارد.
خسرو معصومي کارگردان اين فيلم درباره آخرين وضعيت فيلم «خرس» گفت: از اين که فيلم تا به امروز اکران نشده است احساس خوبي ندارم. البته معتقدم که «خرس» تاريخ مصرف ندارد و هر زماني که اکران شود مخاطب خودش را خواهد داشت. اين فيلم براي بازه زمان خاصي ساخته نشده و دلم روشن است که اين فيلم بالاخره اکران مي‌شود.
وي ادامه داد: هرکس بايد در سينما خمس و زکات خود را پرداخت کند و قسمت من هم اين بود که فيلم «خرس» خمس و زکات من شود.
جواناني که در اولين فيلم هايشان ناکام ماندند
از اين چند فيلمساز که آثار اکران نشده‌شان فيلم اولشان نيست، بگذريم سه فيلمساز اول هستند که اولين فيلم هايشان را بدون مجوز فيلم ساختند و همين امر باعث شد که براي اکران آنها دچار دردسر شوند.
محمود غفاري، علي احمدزاده و کيارش اسدي زاده فيلمسازان اولي هستند که هر سه فيلم هايشان به اکران نرسيده‌اند؛ فيلم هاي «اين يک رويا است»، «مهموني کامي» و «گس» در اواخر دولت دهم ساخته شدند و تا به امروز در جلسات عمومي و خصوصي مختلف در فرهنگسراها اکران شدند و وضعيت اکران نامشخصي دارند.
محمود غفاري کارگردان فيلم «اين يک رويا است» درباره آخرين وضعيت اين فيلم گفت: بعد از رفت و آمدهاي متعدد به وزارت ارشاد به من گفتند که درخواست پروانه ويديويي براي عرضه فيلم در شبکه نمايش خانگي را به وزارت ارشاد ارائه کنيد تا اين فيلم در اين شبکه توزيع شود.
وي ادامه داد: طي مذاکراتي که با موسسه تصوير گستر پاسارگارد داشتم، حق امتياز فيلم را به اين موسسه واگذار کردم و آن ها هم درخواست پروانه نمايش براي عرضه اين فيلم در شبکه نمايش خانگي را ارائه دادند اما ارشاد بر خلاف وعده هاي خود به اين فيلم پروانه نمايش نداده است.
غفاري ادامه داد: بحث خيلي پيچيده تر از اين حرف ها است ولي نمي دانم چرا شفاف با ما صحيت نمي‌کنند. اگر اين فيلم مشکلي دارد صراحتا بگويند ما نمي‌خواهيم فيلمت در هيچ کجا اکران شود. فيلم من و علي احمدزاده سرنوشت مشابهي دارد و به او هم گفتند که فيلمت مي‌تواند به شبکه نمايش خانگي برود ولي اين اتفاق نيفتاد.
علي احمدزاده کارگردان جوان ديگري است که با فيلم «مهموني کامي» به سينما آمد و اين فيلم هم وضعيت نامعلومي براي اکران دارد. احمدزاده اين روزها مشغول طي کردن مراحل فني ساخت دومين فيلمش با عنوان «مادر قلب اتمي» به تهيه کنندگي امير سيدزاده است و گويا اين قدر براي نمايش فيلم اولش تلاش کرده و به نتيجه نرسيده که قيد اکران «مهموني کامي» را زده است.
احمدزاده درباره آخرين وضعيت فيلم «مهموني کامي» که بدون پروانه ساخت توليد شده است گفت: هنوز هيچ اتفاق تازه اي درباره اين فيلم نيفتاده است و لازم است که بگويم پروانه ساخت فيلم هم گرفتم هيچ اتفاقي براي اين فيلم نيفتاد. خيلي ها دلشان نمي خواهد اين فيلم اکران شود.
«گس» ساخته کيارش اسدي‌زاده فيلم ديگري از نسل جوان سينماي ايران است که هنوز بعد از گذشت 2 سال از جريان توليد اين فيلم نتوانسته اکران شود.
سه فيلم توقيفي از سه کارگردان نسل مياني سينماي ايران
سه فيلم «نقش نگار» به کارگرداني علي عطشاني، «بلوک 9، خروجي 2» به کارگرداني عليرضا اميني و «آمين خواهيم گفت» به کارگرداني سامان سالور نيز سه فيلم از نسل مياني فيلمسازان هستند که تا امروز نتوانستند به اکران برسند.
سامان سالور درباره آخرين وضعيت فيلم «آمين خواهيم گفت» گفت: از دو هفته پيش قرار است که دوستان در سازمان سينمايي، پروانه نمايش اين فيلم را صادر کنند اما هنوز هيچ خبري نشده است.
وي ادامه داد: طي جلسات مختلفي که با دوستان در شوراي پروانه نمايش داشتيم، به من گفتند که يک سکانس را حذف کن و ما پروانه نمايش فيلم را صادر خواهيم کرد. اين کار براي من خيلي سخت بود که سکانسي از اين فيلم را حذف کنم اما حاضر شدم براي اين که بتوانم اين فيلم را بعد از 2 سال اکران کنم، اين کار را انجام دهم.
کارگردان فيلم «تمشک» عنوان کرد: به من گفتند اگر سکانس مورد نظر از فيلم را حذف کني، بلافاصله پروانه نمايش صادر خواهد شد و بعد از گذشت دو هفته هنوز اين اتفاق نيفتاده است. من و تهيه کننده فيلم از گفتن واژه توقيف اِبا داريم و بارها به مسولان ارشاد گفتيم، اگر اين فيلم توقيف است به ما بگوييد؟ چه دليلي دارد فيلمي که پروانه ساخت دارد و از همين وزارتخانه مجوز کسب کرده نتواند اکران شود.
سالور يادآور شد: اختلاف سليقه باعث شده تا سرمايه، وقت، فکر و ذهن ما چهار سال تمام درگير باشد و صداي ما به جايي نرسد.
«بلوک 9، خروجي 2» تازه ترين فيلم عليرضا اميني به دليل مضمون و محتوايي که داشت به دليل نامعلومي از حضور در سي و دومين جشنواره فيلم فجر جا ماند و براي اولين بار شنيديم که هيات انتخاب جشنواره فيلمي را فقط به دليل تلخ بودن از فجر کنار گذاشتند.
عليرضا اميني کارگردان سينما درباره آخرين وضعيت فيلمش گفت: بعد از گذشت يک سال از ساخت اين فيلم هنوز شفاف و مبرهن به ما نمي‌گويند که اين فيلم در چه وضعيتي قرار دارد.
اميني ادامه داد: تهيه کنندگي اين فيلم برعهده محمدرضا شريفي نيا است و من پيگيري اکران اين فيلم را به او واگذار کردم. گويا ارشادي ها دلشان نمي‌خواهد که فيلم هايي همانند «بلوک 9، خروجي 2» که يک درد اجتماعي را عنوان مي‌کند اکران شود.
علي عطشاني هم با فيلم «نقش نگار» نتوانست به جشنواره فجر سال گذشته راه يابد و هنوز فيلمش پروانه اکران هم نگرفته است. آخرين ساخته او به دليل نام تهيه کننده اش يعني بابک زنجاني و حضور ناصر ملک مطيعي بازيگر قديمي سينماي ايران با حاشيه هاي فراواني همراه شد. طي آخرين خبرها قرار بود که اين فيلم در اکران دوم عيد فطر روي پرده برود که نرفت.
علي عطشاني کارگردان فيلم «نقش نگار» گفت: پروانه نمايش فيلم صادر شده و در حال مذاکره با سرگروهاي سينمايي هستيم تا بتوانيم در هفته هاي آينده فيلم را اکران کنيم.
عطشاني درباره حاشيه هاي فيلم گفت: به لطف خدا مشکلات فيلم حل شده و درصدد هستيم تا بدون حاشيه فيلم را اکران کنيم. تهيه‌کننده فيلم از ابتدا مشکلي نداشت و بحث ها بر سر حضور ناصر ملک مطيعي بود که اين مساله حل شده است و او بعد از سال ها دوري از سينما با اين فيلم به سينما بازخواهند گشت.
«ماهي و گربه» فيلم توقيفي نيست
شهرام مکري يکي از کارگردانان جوان سينماي ايران است که سابقه ساخت فيلم هاي کوتاه زيادي را در کارنامه خود دارد. اين کارگردان با نخستين فيلمش «اشکان، انگشتر متبرک و چند داستان ديگر» توانست جايگاه خود را به عنوان فيلمساز اول در سينماي بلند داستاني تثبيت کند.
او سال گذشته و هم زمان با سي و دومين جشنواره فيلم فجر از تازه ترين اثرش با عنوان «ماهي و گربه» رونمايي کرد. اين فيلم تا به امروز در جشنواره هاي مختلف خارجي به عنوان نماينده سينماي ايران حاضر شده و جوايز مختلفي را کسب کرده است.
شهرام مکري درباره آخرين وضعيت فيلم تازه اش گفت: اين فيلم جزو فيلم هاي توقيفي محسوب نمي‌شود و مسولان سازمان سينمايي به من نگفتند که اين فيلم در زمره اين آثار قرار مي‌گيرد.
وي ادامه داد: طبق برنامه ريزي هاي انجام شده درتلاش هستيم تا همزمان با فصل پاييز اين فيلم را در گروه «هنر و تجربه» اکران کنيم اما هنوز پروانه نمايش فيلم صادر نشده است.
وزير ارشاد تکليف «آشغال هاي دوست داشتني» را مشخص کرد
محسن اميريوسفي با فيلم «خواب تلخ» به سينما بلند داستاني قدم گذاشت و اولين فيلم بلند اميريوسفي هنور در ايران اکران عمومي نشده است.
بعد از اين فيلم، اميريوسفي «آتشکار» با بازي حميد فرخ نژاد را جلوي دوربين برد و اين فيلم هم بعد از چند نمايش محدود در جشنواره فيلم فجر و يک بازه زماني چند ساله و اعمال برخي تغييرات راهي اکران شد.
و اما اين کارگردان در اواخر دولت قبلي بود که توانست مجوز ساخت فيلم «آشغال هاي دوست داشتني» را دريافت کند. او سعي کرد که «آشغال ها...» را در سکوت خبري بسازد اما در همان روزها بود که بحث هايي مبني بر اين که اين فيلم به جريان فتنه پرداخته است به ميان آمد و بعد از آن عکسي از صابر ابر در شهرک سينمايي دفاع مقدس منتشر شد که به اين قائله و جنجال رسانه اي در آن زمان پايان داد.
اوايل سال 92 بود که فيلم آماده نمايش شد و اين فيلم در توقيف نه به آن معنا، بلکه در سازمان سينمايي ماندگار شد. در اواخر کار سازمان سينمايي دولت دهم بود که جواد شمقدري طي مصاحبه اي گفت: اگر ما به اين فيلم مجوز ندهيم، دولت بعدي هم اين فيلم را اکران نخواهد کرد.
با روي کار آمدن دولت يازدهم بحث هايي به ميان آمد که اين فيلم بتواند جواز حضور در سي و دومين جشنواره فيلم فجر را کسب کند اما «آشغال هاي دوست داشتني» در جشنواره اکران نشد. بعد از جشنواره هم خبرها و اظهارنظرهاي رسانه اي زيادي درباره اين فيلم شد ولي در نهايت و هفته گذشته وزير ارشاد تاکيد کرد که اين فيلم پروانه نمايش ندارد و اکران هم نخواهد شد.
محسن امير يوسفي کارگردان «آشغال هاي دوست داشتني» تمايلي ندارد که درباره اين فيلم صحبت کند و ترجيح داده که فعلا سکوت کند و حرفي نزند.
قاسم جعفري و سرانجام «سپيد و سياه»
قاسم جعفري را به عنوان کارگردان سريال خاطره انگيز «مسافري از هند» به ياد مي آوريم. اين کارگردان سينما و تلويزيون در سال 88 فيلمي را با عنوان «سپيد و سياه» با محوريت مساله جوانان جلوي دوربين برد که اين فيلم تا امروز موفق نشده پروانه نمايش اخذ کند. اين فيلم در دولت دهم و زمان مديريت جواد شمقدري ساخته شد و در دولت جديد هم نتوانست پروانه نمايش بگيرد.
قاسم جعفري درباره آخرين وضعيت اين فيلم گفت: فيلم «سپيد و سياه» را در سال 88 ساختم و پنج سال از توليد اين فيلم مي‌گذرد، در زمان مديريت جوادشمقدري به عنوان رييس سازمان سينمايي اين فيلم با اصلاحات فراواني پروانه نمايش گرفت اما نگذاشتند که اين فيلم اکران شود. مديران سينمايي در آن زمان به شوراي صنفي نمايش وقت دستور دادند که قرارداد اين فيلم با هر سرگروهي که ثبت شد، اجازه اکران به آن ندهند.
وي در ادامه عنوان کرد: ديگر تاب و توان و انگيزه اين را ندارم که مسائل مربوط به اکران فيلم را پيگيري کنم و فکر مي‌کنم اگر الان هم اکران شود آن تازگي لازم را ندارد.
پ مثل «پريناز» و «پاداش»
فيلم «پريناز» به کارگرداني بهرام بهراميان يکي ديگر از فيلم هاي توقيفي است که در ابتداي اين گزارش هم به آن اشاره شد و بهراميان درباره سرنوشت آن اظهارنظري نمي کند.
يکي ديگر از فيلم‌هاي در کمد ارشاد مانده «پاداش» به کارگرداني کمال تبريزي است. اين فيلم اواخر سال گذشته طي يک اکران خصوصي براي اهالي رسانه اکران شد و صاحبان اين فيلم هم درصدد هستند که با سازمان سينمايي جديد به تعامل برسند تا اين فيلم بتواند پروانه نمايش اخذ کند و بعد از چند سال اکران شود.
بايد منتظر باشيم و ببينيم که سازمان سينمايي در بحث صدور پروانه نمايش فيلم هاي توقيفي چه خواهد کرد. البته آنچه مهم است اينکه سازمان سينمايي همانطور که بايد نگراني‌هاي اهالي سينما و صاحبان فيلم هاي به اصطلاح توقيفي را برطرف کند لازم است به نگراني‌هاي منتقدان اين آثار هم دقت نظر داشته باشد و به ويژه به اين موضوع توجه کند که نمايش برخي مسايل در قالب آثار سينمايي چه تاثيري بر ارزش‌هاي جامعه دارد. چالش فيلم هاي توقيفي که سال هاي سال است دامن ارشاد را گرفته است بايد اين هشدار را به سازمان سينمايي دولت يازدهم بدهد که لازم است در مرحله تصويب فيلمنامه و ليست عواملي که قرارست در آن پروژه همکاري داشته باشند، دقت و توجه بيشتري کند. تصويب نشدن ساخت يک فيلمنامه هزينه به مراتب کمتري از ساخته شدن و اکران نشدن آن دارد. اين هزينه مادي و معنوي هم سينماگران را درگير مي‌کند و هم قطعا سازمان سينمايي و حتي يک دولت را به چالش مي‌کشد.
دقت نظر در بررسي فيلمنامه ها پيش از تصويب و در نهايت چکش‌کاري يک متن، مي‌تواند سينماگران را از اين موضوع مطمئن کند که در صورت پايبند ماندن به اصل فيلمنامه مصوب، در زمان اکران با مشکل رو به رو نخواهند شد.
