کد خبر: ۷۱۴۶۲
تاریخ انتشار: ۲۴ دی ۱۳۹۳ - ۰۹:۲۴
printنسخه چاپی
sendارسال به دوستان
تعداد بازدید: ۱۰۸۵

کلید «زمان»

صادق زیباکلام . استاد دانشگاه تهران
با آغاز دور جدید مذاکرات ایران و شش کشور جهان، آنچه بیش از سایر موضع‌گیری‌ها نمود دارد، تاکید طرفین بر اهمیت «سرعت عمل» است. دکتر روحانی در ایران و در سفر استانی خود در جمع مردم بوشهر، بر این موضوع تاکید کرد و در سوی مقابل، وزیر خارجه ایالات‌متحده نیز موضعی مشابه اتخاذ کرده است. به نظر می‌رسد این موضع مشترک، کلید فهم روش طرفین در دوره جدید و دوره‌های بعدی مذاکرات تا رسیدن به توافق در آینده‌ای نزدیک باشد و ایران و ایالات‌متحده بدون اینکه رسما اعلام کنند، روی این مساله توافق دارند. به نظر نگارنده دو طرف نه تهدید می‌کنند و نه بلوف می‌زنند، بلکه احساس می‌کنند برای کسب منافع بیشتر، باید زمان مذاکرات را کوتاه‌تر کنند. در ایران برخی چهره‌های اصولگرا، مدعی شده‌اند که دولت می‌خواهد تا زمان انتخابات مجلس، مذاکرات را کش دهد. در ایالات‌متحده نیز دو هفته از سال ٢٠١٥ گذشته و شش‌ماه دیگر، مبارزات انتخابات ریاست‌جمهوری سال ٢٠١٦ رسما آغاز خواهد شد و دموکرات‌ها باید در مقابل رقیب که در انتخابات اخیر میان‌دوره‌ای به پیروزی رسیده، صف‌آرایی کند.

تا به امروز این‌گونه بوده که موضوعات سیاست خارجی، به قول انگلیسی‌ها «صندلی پشت» را اشغال می‌کرد و صندلی جلویی به «مسایل داخلی» آمریکا اختصاص داشت. اما بیم آن می‌رود اگر توافق با ایران صورت نگیرد آنگاه جمهوریخواهان، کل سیاست خارجی اوباما و دموکرات‌ها را به چالش بکشند و مدعی شوند از ابتدا باید به روش نئوکان‌ها یا جمهوریخواهان قدیم، رویارویی با کشورهای مخالف آمریکا انتخاب می‌شد. دموکرات‌ها و دولت اوباما حتما نمی‌خواهند این شکست در پرونده آنها ثبت شود بر همین اساس دست‌کم پس از روی‌کارآمدن دولت جدید ایران، اعلام کردند می‌توان با جمهوری اسلامی به نتایجی رسید. جمهوریخواهان اگر از خاکریز موضوع ایران گذر کنند آنگاه در افغانستان، عراق و سوریه هم سیاست‌های اوباما را به چالش خواهند کشید. به هر حال آمریکایی‌ها در اساس پذیرفته‌اند غنی‌سازی، نطنز، فردو و آب‌سنگین اراک ادامه یابد اما به شکلی که اگر انحرافی در برنامه هسته‌ای ایران به نظر آنها بروز کرد، زمان زیادی تا ساخت سلاح هسته‌ای نیاز باشد. موافقت آنها با غنی‌سازی پنج‌درصد، نشان از همین رویکرد دارد اما بحث بر سر میزان سوخت در اختیار ایران، با توجه به تعهد روسیه برای تامین سوخت بوشهر تا هشت‌سال آینده، محل چالش است. نکته دوم اینکه آمریکایی‌ها اصرار زیادی دارند تحریم‌ها به سرعت برداشته نشود.

 آنها مدعی هستند زمان و هزینه زیادی برای رسیدن تحریم‌ها به این نقطه طی شده است و اگر به سرعت برداشته شود و اگر دو سال دیگر انتخاباتی برگزار شد و مانند دولت احمدی‌نژاد، موضع هسته‌ای تفاوت فاحشی با سیاست‌های دولت قبل از خود پیدا کرد، قدرت مانور در اختیار غرب باشد. آنها از ٢٠سال سخن می‌گویند و طرف ایرانی بر حداکثر پنج‌سال تاکید دارد. به نظر می‌رسد اگر نظر ایران بر لغو تحریم‌های سختگیرانه بانکی و نفتی به نتیجه برسد، بر سر زمان لغو بقیه تحریم‌ها توافق صورت گیرد. دولت اوباما می‌داند ارزش حل موضوع هسته‌ای ایران و ارتباطی حداقلی پس از ٣٦سال روابط سرد، چه میزان ارزشمند است. این مساله می‌تواند با توجه به نقش راهبردی ایران در خاورمیانه، چشم‌انداز بهتری از همکاری‌های احتمالی آتی به دست دهد.

*شرق