ميزان نفقه چقدر است و چگونه ميتوان آن را مطالبه کرد؟
نفقه طلب زن از مرد است و در صورت عدم پرداخت زوجه ميتواند به دادگاه مراجعه و طلب خود را زنده کند.
«زن بايد بساز باشد» جملهاي است که بارها و بارها از دوروبريهامان شنيدهايم. اما اين جمله به معناي آنست که زن بايد از حق و حقوق خود بگذرد و مورد ظلم واقع شود يا اينکه زن بايد قناعت پيشه کند و فراتر از توان همسرش از او درخواستي نداشته باشد؟مساله مهمي که معمولا زنان ايراني به آن خيلي توجه نميکنند نفقه است.
زن نفقهاش را از مرد طلبکار است و طبق ماده 1115 قانون مدني اگر شوهر از پرداخت نفقه خودداري کرد زن حق دارد به دادگاه مراجعه کند و دادگاه نيز مکلف است که ميزان نفقه زن را بر مبناي وضعيت زن و متناسب با شأن خانوادگي او تعيين و شوهر را به پرداخت آن الزام نمايد.
حال چند سوال پيش ميآيد:
1. ميزان نفقه زن چقدر است و چگونه تعيين ميشود؟
2. زن چگونه ميتواند نفقه خود را مطالبه کند؟
3. پس از فوت همسر نفقه زن چگونه پرداخت ميشود؟
4. نفقه از چه زماني بر عهده مرد است؟
5. آيا هزينههاي تحصيل هم جزو نفقه است؟
در پاسخ به اولين سوال بايد گفت: ماده 1107 قانون مدنى جمهوري اسلامي ايران نفقه را تامين همه نيازهاى متعارف و متناسب با وضعيت زن از قبيل مسکن، لباس، غذا، اثاث منزل و هزينههاى درمانى و بهداشتي و خادم در صورت عادت تعريف ميکند.
تعيين نفقه بر اساس شئون خانوادگي و وضع مالي مرد
البته اين تامين در مناطق و جاهاي مختلف ميزان و اندازه متفاوتي دارد و قانون براي آن حد مشخصي در نظر نگرفته است. به عبارتي ميزان نفقه را شئون خانوادگي زن، عرف و عادت ساکنان هر منطقه و صد البته وضع مالي مرد تعيين ميکند. ضمن آنکه اگر زن و مردي در رقم تعيين شده توافق نداشته باشند، دادگاه ميزان آن را مشخص ميکند.
اما اگر مردي از پرداخت نفقه خودداري کرد ميتوان از طريق مراجعه به دادگاه آن را دريافت کند. زن در يک برگه عادي شکايت خود را نوشته و آن را به دادگاه ارائه ميدهد در اين صورت به شکايت وي خيلي سريع رسيدگي ميشود و مرد ملزم و محکوم به پرداخت نفقه خواهد شد در اين صورت اگر مرد از پرداخت نفقه خودداري کند به زندان ميرود البته لازم به ذکر است که نفقه مربوط به زمان حال از طريق کيفري قابل مطالبه و نفقه مربوط به گذشته با ارائه دادخواست حقوقي قابل پرداخت است .
5 ماه حبس براي مردي که نفقه نميپردازد
طبق ماده 642 هر کس با داشتن استطاعت مالي نفقه زن خود را در صورت تمکين ندهد يا از پرداخت نفقه ساير اشخاص واجب النفقه امتناع نمايد دادگاه او را به سه ماه ويک روز تا پنج ماه حبس محکوم مي نمايد .
در بحث نفقه، قانون توجهي به توان مالي مرد ندارد، اما مطابق رويه هاي موجود، تمام کارشناسان نفقه در هنگام تعيين مبلغ، به توان مالي مرد نيز توجه ميکنند، به طوري که اگر مرد توان مالي خوبي داشته باشد، حتما نفقه بالايي براي زن تعيين ميکنند.
اگر مردي با توان مالي کم به سراغ دختري از طبقه بالا برود قانون گذار به نيازهاي زن متناسب با شأن او توجه دارد و زياد کاري با توان مالي مرد ندارد، به عبارتي اگر مرد براي بدست آوردن جايگاه خاص با زني از طبقه بالا ازدواج کند طبق قانون بايد نفقه متناسب با شأن او را بپردازد.
البته زناني که دچار اين مشکل هستند زياد خوشحال نباشند زيرا در اين ماجرا رويه اي وجود دارد که بر اساس آن کارشناسان به خاطر مصالح خانواده، اعسار مرد (ناتواني مالي) را به صورت پنهان در نظر ميگيرند و در تعيين ميزان نفقه، مراعات مرد را ميکنند.
نفقه بعد از مرگ شوهر
زنان بدانند که بعد از مرگ همسر خود نيز به آنها در مدت معيني (عده) نفقه تعلق ميگيرد. به موجب اصلاحي سال 1381 قانون مدني زن در زمان عده همسر فوت شده خود ميتواند از اموال کساني که پرداخت نفقه بعد از مرگ مرد به عهده آنان است نفقه طلب کند. اگر شوهر فوت نکرده باشد و مفقود شده باشد زن ميتواند به دادگاه مراجعه کند و حاکم شرع نيز از اموال غايب به قدر نفقه در اختيار زوجه قرار ميدهد.
در فاصله عقد و عروسي نفقه تعلق نميگيرد
در فاصله ميان عقد و انجام ازدواج نفقه اي به زن تعلق نميگيرد مگر اينکه زن براي شروع زندگي اعلام آمادگي کرده باشد اما مرد از بردن همسرش خودداري کند که در اين صورت زن صاحب نفقه ميشود. در اين صورت نيز زن بايد بتواند ادعاي خود را ثابت کند يعني يا بايد به نزديکترين مجتمع قضايي محل سکونت خود مراجعه و 3 برگ اظهار نامه دريافت و آمادگي خود را اعلام کند يا اينکه چند نفر را به شهادت بگيرد و استشهاديهاي تنظيم کند.
همچنين به زني که بعد از عقد شروع به زندگي زناشويي و رفتن به خانه شوهر را مشروط به پرداخت مهريه کند نفقه تعلق مي گيرد و مرد بايد نفقه وي را بپردازد. اين امر در ماده 1085 قانون مدني به طور کامل آمده است.
اما به طور طبيعي از زمان شروع زندگي زناشويي پرداخت نفقه بر مرد واجب ميشود.
در خانه همسرتان به تحصيل ادامه دهيد
در ميان همه دعواهاي زن و شوهري و نفقه اي، اين سوال پيش ميآيد که آيا هزينههاي تحصيل زن نيز جزو نفقه و به عهده مرد است.
در اين باره دو عقيده وجود دارد: يکي نظر اين است که نفقه فقط شامل نيازهاى ضرورى با توجه به عرف است که تحصيل جزو آن نميشود و دوم اينکه براساس عرف تأمين هزينه لوازم اوليه و آسايش جزو نفقه بوده و تأمين مخارج تحصيل نيز جزو نيازهاى اوليه زندگى امروز محسوب و در زمره نفقه به حساب ميآيد.
در ماده 1107 قانون مدنى نيز «تمام نيازهاى متعارف» جزو نفقه به حساب آمده است که هزينههاي تحصيل را نيز شامل ميشود. به قول معروف تحصيل به خرج شوهر.
اما بايد گفته شود که پرداخت نفقه زن به دو صورت ممکن است، يکى آنکه زن به طور مداوم و روزمره درمنزل مرد نيازهاى خود را تأمين مي کند و آن دو برسر يک سفره هستند، راه دوم نيز به اين صورت است که زن به طور روزانه يا ماهيانه يا هفتگى نفقه خود را به طور جداگانه طلب کند که دراين صورت مرد مکلف است اين مبلغ را بپردازد.
همچنين عقد موقت نفقه ندارد الا اينکه در زمان عقد شرط شده باشد که بايد نفقه پرداخت شود.
در پايان ذکر اين نکته ضروري است که طبق ماده 1085 قانون مدني زن حق دارد تا زماني که مهريه به او پرداخت نشده از انجام وظايفي که در مقابل شوهر دارد امتناع کند به شرط آن که مهريه داراي اجل و زمان نباشد و به اصطلاح حال باشد، پس اگر مهريه زن پرداخت مبلغي براي دو سال بعد از عقد باشد مهريه زن مؤجل است نه حال، لذا زن حق ندارد از انجام وظايف خود امتناع کند.
بايد توجه داشت اگر زن به واسطه عدم پرداخت مهريه از انجام وظايف خود در مقابل شوهر خودداري نمايد اين امر مانع از استحقاق براي دريافت نفقه نيست.
همچنين زماني پرداخت نفقه بر مرد واجب ميشود که همسرش به او تمکين کند و به وظايف زناشويي خود عمل کند.
*فارس
«زن بايد بساز باشد» جملهاي است که بارها و بارها از دوروبريهامان شنيدهايم. اما اين جمله به معناي آنست که زن بايد از حق و حقوق خود بگذرد و مورد ظلم واقع شود يا اينکه زن بايد قناعت پيشه کند و فراتر از توان همسرش از او درخواستي نداشته باشد؟مساله مهمي که معمولا زنان ايراني به آن خيلي توجه نميکنند نفقه است.
زن نفقهاش را از مرد طلبکار است و طبق ماده 1115 قانون مدني اگر شوهر از پرداخت نفقه خودداري کرد زن حق دارد به دادگاه مراجعه کند و دادگاه نيز مکلف است که ميزان نفقه زن را بر مبناي وضعيت زن و متناسب با شأن خانوادگي او تعيين و شوهر را به پرداخت آن الزام نمايد.
حال چند سوال پيش ميآيد:
1. ميزان نفقه زن چقدر است و چگونه تعيين ميشود؟
2. زن چگونه ميتواند نفقه خود را مطالبه کند؟
3. پس از فوت همسر نفقه زن چگونه پرداخت ميشود؟
4. نفقه از چه زماني بر عهده مرد است؟
5. آيا هزينههاي تحصيل هم جزو نفقه است؟
در پاسخ به اولين سوال بايد گفت: ماده 1107 قانون مدنى جمهوري اسلامي ايران نفقه را تامين همه نيازهاى متعارف و متناسب با وضعيت زن از قبيل مسکن، لباس، غذا، اثاث منزل و هزينههاى درمانى و بهداشتي و خادم در صورت عادت تعريف ميکند.
تعيين نفقه بر اساس شئون خانوادگي و وضع مالي مرد
البته اين تامين در مناطق و جاهاي مختلف ميزان و اندازه متفاوتي دارد و قانون براي آن حد مشخصي در نظر نگرفته است. به عبارتي ميزان نفقه را شئون خانوادگي زن، عرف و عادت ساکنان هر منطقه و صد البته وضع مالي مرد تعيين ميکند. ضمن آنکه اگر زن و مردي در رقم تعيين شده توافق نداشته باشند، دادگاه ميزان آن را مشخص ميکند.
اما اگر مردي از پرداخت نفقه خودداري کرد ميتوان از طريق مراجعه به دادگاه آن را دريافت کند. زن در يک برگه عادي شکايت خود را نوشته و آن را به دادگاه ارائه ميدهد در اين صورت به شکايت وي خيلي سريع رسيدگي ميشود و مرد ملزم و محکوم به پرداخت نفقه خواهد شد در اين صورت اگر مرد از پرداخت نفقه خودداري کند به زندان ميرود البته لازم به ذکر است که نفقه مربوط به زمان حال از طريق کيفري قابل مطالبه و نفقه مربوط به گذشته با ارائه دادخواست حقوقي قابل پرداخت است .
5 ماه حبس براي مردي که نفقه نميپردازد
طبق ماده 642 هر کس با داشتن استطاعت مالي نفقه زن خود را در صورت تمکين ندهد يا از پرداخت نفقه ساير اشخاص واجب النفقه امتناع نمايد دادگاه او را به سه ماه ويک روز تا پنج ماه حبس محکوم مي نمايد .
در بحث نفقه، قانون توجهي به توان مالي مرد ندارد، اما مطابق رويه هاي موجود، تمام کارشناسان نفقه در هنگام تعيين مبلغ، به توان مالي مرد نيز توجه ميکنند، به طوري که اگر مرد توان مالي خوبي داشته باشد، حتما نفقه بالايي براي زن تعيين ميکنند.
اگر مردي با توان مالي کم به سراغ دختري از طبقه بالا برود قانون گذار به نيازهاي زن متناسب با شأن او توجه دارد و زياد کاري با توان مالي مرد ندارد، به عبارتي اگر مرد براي بدست آوردن جايگاه خاص با زني از طبقه بالا ازدواج کند طبق قانون بايد نفقه متناسب با شأن او را بپردازد.
البته زناني که دچار اين مشکل هستند زياد خوشحال نباشند زيرا در اين ماجرا رويه اي وجود دارد که بر اساس آن کارشناسان به خاطر مصالح خانواده، اعسار مرد (ناتواني مالي) را به صورت پنهان در نظر ميگيرند و در تعيين ميزان نفقه، مراعات مرد را ميکنند.
نفقه بعد از مرگ شوهر
زنان بدانند که بعد از مرگ همسر خود نيز به آنها در مدت معيني (عده) نفقه تعلق ميگيرد. به موجب اصلاحي سال 1381 قانون مدني زن در زمان عده همسر فوت شده خود ميتواند از اموال کساني که پرداخت نفقه بعد از مرگ مرد به عهده آنان است نفقه طلب کند. اگر شوهر فوت نکرده باشد و مفقود شده باشد زن ميتواند به دادگاه مراجعه کند و حاکم شرع نيز از اموال غايب به قدر نفقه در اختيار زوجه قرار ميدهد.
در فاصله عقد و عروسي نفقه تعلق نميگيرد
در فاصله ميان عقد و انجام ازدواج نفقه اي به زن تعلق نميگيرد مگر اينکه زن براي شروع زندگي اعلام آمادگي کرده باشد اما مرد از بردن همسرش خودداري کند که در اين صورت زن صاحب نفقه ميشود. در اين صورت نيز زن بايد بتواند ادعاي خود را ثابت کند يعني يا بايد به نزديکترين مجتمع قضايي محل سکونت خود مراجعه و 3 برگ اظهار نامه دريافت و آمادگي خود را اعلام کند يا اينکه چند نفر را به شهادت بگيرد و استشهاديهاي تنظيم کند.
همچنين به زني که بعد از عقد شروع به زندگي زناشويي و رفتن به خانه شوهر را مشروط به پرداخت مهريه کند نفقه تعلق مي گيرد و مرد بايد نفقه وي را بپردازد. اين امر در ماده 1085 قانون مدني به طور کامل آمده است.
اما به طور طبيعي از زمان شروع زندگي زناشويي پرداخت نفقه بر مرد واجب ميشود.
در خانه همسرتان به تحصيل ادامه دهيد
در ميان همه دعواهاي زن و شوهري و نفقه اي، اين سوال پيش ميآيد که آيا هزينههاي تحصيل زن نيز جزو نفقه و به عهده مرد است.
در اين باره دو عقيده وجود دارد: يکي نظر اين است که نفقه فقط شامل نيازهاى ضرورى با توجه به عرف است که تحصيل جزو آن نميشود و دوم اينکه براساس عرف تأمين هزينه لوازم اوليه و آسايش جزو نفقه بوده و تأمين مخارج تحصيل نيز جزو نيازهاى اوليه زندگى امروز محسوب و در زمره نفقه به حساب ميآيد.
در ماده 1107 قانون مدنى نيز «تمام نيازهاى متعارف» جزو نفقه به حساب آمده است که هزينههاي تحصيل را نيز شامل ميشود. به قول معروف تحصيل به خرج شوهر.
اما بايد گفته شود که پرداخت نفقه زن به دو صورت ممکن است، يکى آنکه زن به طور مداوم و روزمره درمنزل مرد نيازهاى خود را تأمين مي کند و آن دو برسر يک سفره هستند، راه دوم نيز به اين صورت است که زن به طور روزانه يا ماهيانه يا هفتگى نفقه خود را به طور جداگانه طلب کند که دراين صورت مرد مکلف است اين مبلغ را بپردازد.
همچنين عقد موقت نفقه ندارد الا اينکه در زمان عقد شرط شده باشد که بايد نفقه پرداخت شود.
در پايان ذکر اين نکته ضروري است که طبق ماده 1085 قانون مدني زن حق دارد تا زماني که مهريه به او پرداخت نشده از انجام وظايفي که در مقابل شوهر دارد امتناع کند به شرط آن که مهريه داراي اجل و زمان نباشد و به اصطلاح حال باشد، پس اگر مهريه زن پرداخت مبلغي براي دو سال بعد از عقد باشد مهريه زن مؤجل است نه حال، لذا زن حق ندارد از انجام وظايف خود امتناع کند.
بايد توجه داشت اگر زن به واسطه عدم پرداخت مهريه از انجام وظايف خود در مقابل شوهر خودداري نمايد اين امر مانع از استحقاق براي دريافت نفقه نيست.
همچنين زماني پرداخت نفقه بر مرد واجب ميشود که همسرش به او تمکين کند و به وظايف زناشويي خود عمل کند.
*فارس