نسخه چاپی
ارسال به دوستان
رضا جاودانی؛حقوقدانی که مجری شد
نخستین افرادی که در موضوع تغییرات در کلمه سازی های ورزشی، مورد اشاره قرار می گیرند و قاعدتا باید تلاش کنند تا مخاطبان ورزشی، با کلمات جدید و بومی شده آشنا شوند، گزارشگران فوتبال هستند. گزارشگرانی که به واسطه فراگیری فوتبال، بیشترین تاثیر را بر ذهن مخاطب در این خصوص دارند. میهمان ما اما کسی است که تحصیلات بالایی در زمینه دفاع از حق و حقوق افراد، سازمان ها و شاید کلمات و نام ها دارد.
رضا جاودانی که حقوقدان است، شاید بتواند پاسخ قانع کننده ای به این موضوع بدهد که آیا اساسا می توان به راحتی با سلیقه مخاطب برخورد کرد یا خیر و این که براساس قوانین ورزشی بین المللی، آیا می توان نام رشته های ورزشی یا اصطلاحات آن را تغییر داد. رضا جاودانی از جمله مجریان توانمند برنامه های ورزشی تلویزیون است که در سیاست کاری اش معمولا سعی کرده مواضع مستقلی داشته باشد و از شخص یا جریان خاصی حمایت نکند به جز موضوع کلمه های ورزشی، پیرامون مباحث اخیر درخصوص قرارداد کی روش و شکایت و شکایت کشی شب عید این برنامه. با جاودانی به بحث پرداختیم.
موافقید برای شروع مصاحبه یک راست سراغ اصل مطلب برویم؟
چرا که نه. شروع کنید من آماده ام.
تا چه حد فضای گزارشگری در ورزش را منطبق با اصول کار حرفه ای می دانید؟ از این منظر با همکاران خودتان در این حوزه تا چه آشنایید؟
این قدر آشنا هستم که بدانم برای همکارانم در حوزه گزارش، این و آن باشگاه تفاوتی ندارد و هیچ گاه به صورت جانبدارانه از مربی خاصی دفاع نمی کنند. یا حاضر نیستند فرد خاصی را در برنامه بکوبند و به او توهین کنند. این ها در ظاهر ساده است اما اصل مهمی در ارائه یک گزارش منطقی و اصولی و حرفه ای است.
پس چه اتفاقی می افتد که بارها و بارها جامعه ورزش، اقدام به شکایت علیه مجریات تلویزیونی و رادیویی می کنند؟ این اصولی که گفتید را آن ها باور ندارند؟
ببینید، وقتی در یک رسانه مطلبی چاپ می شود و یا در یک برنامه تلویزیونی آیتمی پخش می شود که شخص مورد اشاره در این قضیه فکر می کند در حقش اجحاف شده، اولین واکنشی که می تواند داشته باشد و یک عکس العمل متمدنانه به شمار می آید این است که در جواب همان مطلب پاسخی ارسال کند و در همان محل چاپ اولیه چاپ شود یا در همان برنامه ای که از وی انتقاد شده، بیاید و از خودش دفاع کند. اگر چنین چیزی امکان پذیر نبود، آن وقت سراغ شکایت حقوقی و مسائلی از این دست می روند.
اجازه بدهید مثالم را از برنامه ای مثل نود بزنم و دعوایی که مثلا این برنامه با سرمربی تیم استقلال دارد. قلعه نویی هم می تواند در یک عکس العمل متمدنانه روی خط برنامه نود بیاید و پاسخگوی حرف ها و تصاویری باشد که تصور می کند مصداق توهین و هجمه است. اگر اجازه چنین چیزی به او داده نشد آن وقت سراغ شکایت و مسائلی از این دست برود.
اجازه بدهید بحث را طور دیگری مطرح کنیم. روال برخورد صدا و سیما با برنامه هایی که شائبه اظهارنظر معترضانه در مورد آن ها وجود دارد چیست؟
صدا و سیما با انتقاد سازنده هیچ مشکلی ندارد اما تخریب از دیدگاه این رسانه و هیچ رسانه ای در دنیا پذیرفته نیست. سازمان تا زمانی که بر این باور باشد که مجری یک برنامه سلایق شخصی اش را در برنامه نمی گنجاند با او برخورد نمی کند اما به محض این که این تصور به وجود می آید بلافاصله برای اصلاح رفتار به مجری تذکر می دهد.
خود شما تا به حال تذکر گرفته اید؟
بله، چندین بار به خاطر اظهاراتم از سازمان صدا و سیما تذکر گرفته ام. حتی به خاطر یک بحث در برنام دایره طلایی چند وقتی هم به صورت غیررسمی محروم شده ام. این ها را برای اولین بار گفتم تا کسی تصور نکند هر مجری در صدا و سیما آزادی عمل دارد تا هر اظهارنظری را روی آنتن ببرد و علیه هر شخصی چه به صورت مستقیم و چه غیرمستقیم حرف بزند.
سازمان در این مورد واقعا حساب و کتاب دارد و به اصطلاح مو لای درزش نمی رود.
یکی از ویژگی های جالب کار گزارشگری در صدا و سیما، ارتباط جالب بین مجریان است. مثلا خود شما معروف هستید به کل کل کردن با برخی همکارانتان مثل فردوسی پور. در پشت دوربین تلویزیونی هم همین قدر با عادل کل کل دارید؟
کل کل داریم ولی برای جذابیت هرچه بیشتر برنامه بد نیست این کل کل ها در برنامه هم ادامه پیدا کند. البته همه چیز در چارچوب رفاقت است و با عادل دشمنی ندارم.
برخی معتقدند صراحت مجریان ورزشی در بیان برخی رویدادها، مشخص می کند که آن ها در نهایت طرفدار چه شخص یا گروهی هستند. این را قبول دارید؟
چطور مگر؟
مثلا عادل در برنامه نود بی چون و چرا از کی روش حمایت می کند و هر اقدامی در راستای حمایت از سرمربی تیم ملی انجام می دهد؛ از نظرسنجی گرفته تا...
با این شکل نه ولی تا حدودی شاید این طور دیده شود. ببینید، این اعتقاد عادل است که کی روش می تواند برای تیم ملی ایران یک گزینه ایده آل باشد. در ضمن نظرسنجی ها هم جهتدار نیست و مردم می توانند اعتقاد خود را به صورت آزادانه بیان کنند.
در مورد کی روش موافق نظر عادل هستید یا مخالف؟
نگاه من به موضوع کی روش با عادل متفاوت است. من معقتدم اگر همین پولی که برای استخدام کی روش هزینه کردیم خرج حمایت از تیم های پایه می کردیم، تبعات بهتری برای فوتبال ما داشت و در سال های آتی صاحب پشتوانه بهتری می شدیم.
پس چرا این اتفاق نمی افتد؟
به هزار و یک دلیل که از ذکر آن معذورم. دوستان حاضر نیستند این پول را در فوتبال پایه هزینه کنند. پس حالا که چاره ای نداریم، استفاده از یک برند معتبر مثل کارلوس کی روش به عنوان سرمربی تیم ملی بزرگسالان بد نیست و می تواند اعتبار ویژه ای به فوتبال ما ببخشند.
هیچ وقت کسی مثلا همانند عادل درباره منازعه کلامی با شما درددل نکرده است؟
راستش نه، اما در این مورد بد نیست یک نکته را به سرمربی استقلال گوشزد کنم.
بفرمایید...
اگر عادل در مورد قلعه نویی حرف می زند و برنامه نود را به مسائل مربوط به این مربی اختصاص می دهد، این اصلا نکته بدی نیست و قلعه نویی هم نباید به این مساله معترض باشد؛ حتی اگر از او انتقاد کنند.
وقتی یک مربی بزرگ است، حرکاتش زیر ذره بین می رود و اشتباهاتش به چشمی می آید. قلعه نویی هم مربی بزرگی است و این بزرگی تبعاتی دارد که باید قبل از هر کسی خود او این وضعیت را بپذیرد.
قبول دارید بعضی از کارشناسان و به خصوص کارشناسان داوری، نگاهشان به نقطه نظرات تلویحی بعضی از مجریان ورزشی است؟
نه، خیلی اوقات پیش می آید که کارشناس داوری حتی از دید ما هم اشتباه قضاوت می کند، اما به هر حال کارشناس اوست و باید مطیع نقطه نظراتش باشیم.
اما ظاهرا برخی همکاران شما این طور فکر نمی کنند و این قدر سعه صدر ندارند.
نه، من دیده ام گاهی اوقات خود عادل هم موافق نظر کارشناس برنامه نیست اما وقتی کارشناس داوری برنامه 90 در مورد بعضی از صحنه ها حرف می زند، عادل با لحن خاصی می گوید پس این صحنه به نظر شما پنالتی هست یا نیست؟ بعید می دانم این طور باشد که مثلا مجری برنامه روی میهمانش اهرم فشاری بگذارد.
چرا اکثر مجریان ورزشی حاضر نیستند حتی یک کلام علیه عادل حرف بزنند و هر اظهارنظری که دارند در راستانی منافع اوست؟
نمی دانم. واقعا نمی دانم.
عادل مافیای گزارشگران تلویزیون است؟
حرف عادل در میان گزارشگران نفوذ زیادی دارد و خیلی ها به نقطه نظرات او اهمیت می دهند. اما این مساله مطلق نیست. مخالف عادل هم داریم. مثل خود من که در مورد کی روش با عادل هم عقیده نیستم.
چرا این گروهی که می گویید در راستای منافع عادل اظهارنظر می کنند؟
من نگفتم، شما گفتید. من می گویم این مساله عمومیت ندارد.
بله،حق با شماست. اما سوال ما این است که چرا این گونه است؟
طبیعتا وقتی حرفی از دل برآید لاجرم بر دل نشیند. شاید حرف های عادل مثلا این طور باشد که به دل خیلی ها می نشیند. من نمی دانم.
اگر در یک جمله بخواهید از برنامه نود انتقاد کنید چه می گویید؟
برنامه نود برنامه خوبی است!
شما هم به صف طرفداران عادل ملحق شدید که!
از همان اول هم مخالفش نبودم. در ضمن برنامه خوب را نمی توان کتمان کرد. بعد هم، شما انتظار دارید من درباره نود انتقاداتی را مطرح کنم که تخصصی است.
من به عنوان یک متخصص این حوزه شاید در این خصوص اطلاعاتی داشته باشم ولی نباید ذهن مخاطب را درگیر این موضوع کنم. اجازه بدهید وارد این موضوعات نشوم.
خب موضوع بعدی کلی تر است. به اعتقاد شما شیوه برنامه های آقای گزارشگر بااستعداد چقدر پذیرفته است؟
برای پیداکردن گزارشگر چرا که نه!
اما تا به حال این اتفاق نیفتاده!
اگر نیفتاده چون معدود کسانی هستند که توانایی گزارش کردن در این حوزه دارند و می توانند تماشاگر را از این لحاظ راضی نگه دارند.
خودتان به کار اجرا و گزارش رضا جاودانی چه نمره ای می دهید؟
فکر می کنم 17 نمره متعادلی باشد.
ظاهرا مشغله کاری بیرون وقت برای صدا و سیما و برنامه ورزشی نمی گذارد.
همان طور که می دانید بنده وکیل دعاوی هستم و علاوه بر کار اجرا و گزارش برنامه ورزشی در این حیطه هم فعالیت دارم. به هرحال باید یک جوری امرار معاش کرد. کار گزارشگری درآمد چندانی ندارد.
از این که کی روش ماندنی شد خوشحالید یا ناراحت؟
خوشحالم، چون دیگر وقت نداشتیم یک مربی جدید بیاوریم و به او زمان بدهیم تا کارش را از ابتدا آغاز کند و با شرایط آشنا شود. بهتر شد که ماند. پروژه ای که 5 سال پیش آغاز کرده بود را ادامه می دهد و به اتمام می رساند.
یک خاطره از شغل وکالت به ما بگویید که مرتبط با ورزش باشد.
یک بار وکیل یکی از طرفین دعوا بودم که آن طرف مقابل از ابتدا تا انتهای دادگاه به من نگاه می کرد. خیلی تعجب کردم. وقتی دادگاه تمام شد، به من گفت شما پسرخاله فلانی نیستید؟ من شما را خیلی دیده ام. گفتم خیر. داشتم برایش توضیح می دادم که گفت آهان شما آقای جاودانی مجری تلویزیونید. کاش شما وکیل من می شدید. آن وقت می توانستیم کلی با هم گپ بزنیم. راستی عادل حالش چطور است؟...
برسیم به موضوع کلمه سازی در فوتبال و ورزش های دیگر. درباره اش چیزی شنیده اید؟
به دفعات. اتفاقا نشست مشترکی هم داشتیم با مسئولان فرهنگستان در همین خصوص. فکر می کنم قبل از جام جهانی بود. اصرار هم داشتند که از کلمات فارسی استفاده کنیم.
با این کار موافقید؟
با نفس کار بله، ولی باید شرایط کار و اصولی که براساس آن کلمات انتخاب می شوند مهیا شود.
چه اصولی؟
ببینید، زمانی که کلمه ای انتخاب می شود باید دید آیا این عنوان اصلا جایگاهی در ورزش دارد یا خیر و این که این عنوان جایگزین چه کلمه ای می شود. مثلا شما فرض کنید بخواهید جای کرنر بگویید کنج یا گوشه. خُب به نظر شما مخاطب فوتبالی این موضوع را قبول می کند؟ یا مثلا درباره آفساید اصلا گزینه ای می توان پیدا کرد؟
راه حل چیست؟
باید منطقی باشیم. بعضی کلمات را نمی شود تغییر داد. بعضی ها را هم می شود. الان می توان جای کاپیتان از سرگروه استفاده کرد. یا به جای ست از دست استفاده کرد ولی خُب بناید این موضوع درباره همه عناوین باشد.
اگر حرف خاصی مانده بفرمایید.
نه. فقط امیدوارم از گفتارم کسی ناراحت نشده باشد، به خصوص عادل که از دوستان خوب من است.
