4 نکته درباره توافق سه جانبه امریکا - بریتانیا - استرالیا

رضا غبیشاوی 

1- نشانه تغییرات بزرگ

برخی اتفاقات نشانه ای از تغییرات مهم و بزرگ در واقعیت ها و رویکردهای کلان جهان است. به عنوان مثال خبر تبدیل امریکا از بزرگترین واردکننده نفت جهان به یکی از سه تولیدکننده بزرگ نفت دنیا از این جنس است.

توافق سیاسی - نظامی جدید میان امریکا، بریتانیا و استرالیا هم از این نوع است. توافقی که براساس آن سه کشور قدرت و فعالیت و امکانات خود را علیه چین، متمرکز و هماهنگ و باهم همکاری می کنند. هوش مصنوعی، هسته ای و سایبری سه زمینه ای است که در راس این همکاری قرار دارد.

برآورد می شود به زودی چین به بزرگترین قدرت اقتصادی جهان تبدیل شود. آخرین برآورد برای تحقق آن سال 2030 است. نگرانی از تاثیرات این اتفاق در بخش های امنیتی، سیاسی و نظامی باعث تغییرات و اقدامات جدید از سوی امریکا، اروپا و دیگر قدرت های منطقه ای و جهان شده و می شود.

قطعا جهانی که چین در رتبه اول اقتصاد آن باشد با جهان کنونی متفاوت خواهد بود و از هم اکنون می توان شاهد تغییرات در رویکردهای عمده جهان بود.

2- رقابت اقتصادی حتی میان هم پیمانان

براساس این توافق امریکا به استرالیا زیردریایی های پیشرفته با سوخت اتمی خواهد فروخت. با این اقدام، استرالیا هم قرارداد قبلی با فرانسه برای خرید زیردریایی های نظامی را لغو کرد. این ماجرا دوباره نشان داد حتی میان کشورهای هم پیمان هم علاوه بر رقابت سیاسی، رقابت شدید اقتصادی وجود دارد.

قبلا نیز خبرهایی درباره رقابت شدید امریکا و فرانسه برای فروش جنگنده های خود به کشورهای جنوب خلیج فارس، مصر و هند منتشر شده بود. اینکه چگونه دو کشور تلاش می کردند با ارائه مشوق ها و ... کالای خود را به فروش برسانند.

حالا شاهد رقابت در زمینه فروش زیردریایی ها هستیم. آمریکایی ها توانستند با پیشنهاد فروش زیردریایی با سوخت اتمی به استرالیا، قرارداد 50 میلیارد دلاری و 50 ساله فرانسه برای فروش زیردریایی های با سوخت گازوئیلی به استرالیا را نابود کنند.

وزیر خارجه فرانسه در واکنش به این اتفاق، در سخنان نادری آن را "خنجر از پشت" و "خیانت" و رفتارهای یادآور ترامپ توصیف کرد.

جهان را می توان بازار بزرگ و هر کشوری را همزمان خریدار و فروشنده تصور کرد. رقابت میان خریداران و فروشندگان به شدت ادامه دارد. هر کشوری تلاش می کند با افزایش مزیت ها و کاهش معایب خود، سود بیشتری کسب کند و ثروت خود و مردمش را فزونی بخشد.

یکی از وضعیت های نادرست، نگاه یکسان و مطلق و بدون تفکیک به همه کشورهای عضو یک اتحاد یا اردوگاه غرب و شرق است.

3- نیاز به استقلال سیاسی - نظامی اروپا

اتحادیه اروپا در چند اتفاق اخیر با وضعیتی روبه رو شده که کشورهای این منطقه را به سمت تقویت استقلال و خودکفایی سیاسی نظامی امنیتی حرکت می دهد. هم اکنون ایده تشکیل ارتش اروپایی از سوی فرانسه و آلمان مطرح و دنبال می شود اما درباره آن همچنان شک و تردید بسیاری وجود دارد.

دوره ترامپ و بی توجهی امریکا به اروپا در تصمیم گیری های اساسی از جمله مسئله هسته ای ایران و تصمیم یکجانبه او در خروج از برجام، تحریم آمریکا علیه خط گازی روسیه به آلمان، بی عملی امریکا در موضوع حمله روسیه به خاک اوکراین و تصرف شبه جزیره کریمه، خروج سریع و آسیب زای امریکا از افغانستان که اروپایی ها هم با وجود مخالفت، مجبور به تبعیت شدند؛ و حالا توافق سه جانبه امریکا - انگلیس - استرالیا، هشدار دیگری به اروپایی ها است تا در مسیر جدایی گام بردارند.

اروپا در این مسیر با مشکلات و موانع بسیاری روبه رو است که در راس آن، قربانی کردن رشد اقتصادی خود است. افزایش بودجه نظامی یعنی کاهش رشد اقتصادی.

4- گسترش هسته ای

براساس این توافق، امریکا به استرالیا زیردریایی با سوخت اتمی می فروشد. این برای اولین باری است که به یک کشور غیراتمی، زیردریایی با سوخت اتمی فروخته می شود. این یک سابقه مهم است. یک ممنوعیت جدید هسته ای در جهان شکسته شد.

امریکا و بریتانیا به عنوان دو قدرت دارای بمب اتمی تصمیم گرفته اند برای مقابله با قدرت چین (به عنوان کشور دارای بمب اتمی)، چشم بر ممنوعیت های هسته ای ببندند و در گام نخست، به استرالیا، به عنوان قدرت حاضر در منطقه رویارویی با چین، تسلیحات با سوخت اتمی بدهند. البته این زیردریایی ها تنها سوخت اتمی دارند و بمب اتمی ندارند.

امریکا در 50 سال اخیر جز بریتانیا، فناوری زیردریایی پیشرفته با سوخت اتمی خود را به هیچ کشور دیگری نداده است و استرالیا نخستین است.

نخست وزیر استرالیا هم با اشاره به این توافق و امکان دریافت زیردریایی با سوخت اتمی گفته است کشورش به دنبال بمب اتمی یا تسلیحات اتمی نیست. به نظر می رسد شاهد نوع جدیدی از گسترش تجهیزات اتمی یا تسلیحات با سوخت در جهان هستیم که براساس آن، کشورهایی غیراتمی هم تجهیزات و تسلیحات با سوخت هسته ای استفاده کنند. این موضوع می تواند راه را برای بی توجهی یا نقض دیگر ممنوعیت های اتمی در جهان و مسابقه تسلیحاتی جدید بگشاید.

همچنین نشان می دهد امریکا و انگلیس در اقدامات علیه چین، تلاش می کنند استرالیا را به عنوان خط مقدم مقابله با اقدامات نظامی چین قرار دهند. این روند، جایگاه استرالیا را تقویت می کند. همانگونه که غرب به هند به عنوان قدرت اقتصادی دارای ظرفیت خنثی کننده توان اقتصادی چین نگاه می کند.