وضعیت ناترازی برق کشور مثل یک بیمار رو به مرگ است/ وضع گاز از برق هم بدتر است

ما حتی تلاش هم نکرده ایم. ما در بخش‌های تولید، انتقال و توزیع تماما دولتی عمل می‌کنیم. می‌توان شرایط را درست کرد، به شرطی که تفکر حاکم بر بخش انرژی کشور تغییر کند و از دلبستگی به سوخت‌های فسیلی کم شود و به انرژی‌های تجدیدپذیر توجه بیشتری شود. بخشی از مشکل ما فرهنگی است، اما بخش دیگر به علت مافیایی است که از اتکاء به سوخت‌های فسیلی سود می‌برد و نمی‌خواهد تغییری در این روند ایجاد شود.
ناترازی‌های حوزه برق که بیش از هر زمان در ۲ فصل تابستان و زمستان، باعث مشکلاتی از جمله قطعی برق می‌شوند، طی سال‌های اخیر بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفته است. آرش نجفی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی، پیش‌بینی کرده است که برای سال آینده با ٢۴ هزار مگاوات کسری برق رو به رو خواهیم بود.

 نگرانی از قطعی برق در سایه ناترازی‌ها و ایجاد مشکل برای صنایع و شرکت‌های تولیدی و سایر سازمان‌ها و نهاد‌هایی که با قطعی برق یا اختلال آن از فعالیت دست خواهند کشید، از جمله موضوعاتی است که با پرسش‌هایی همراه است از جمله این که آیا عدد ۲۴ هزار مگاوات کسری برق قابل جبران است و برای حل این مشکل چه راهکار‌هایی وجود دارد؟ فرارو برای پاسخ دهی به این پرسش‌ها با هاشم اورعی، استاد تمام دانشگاه صنعتی شریف و رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی انرژی ایران گفتگو کرده است:

رشد اقتصادی کشور از وضعیت ناترازی‌ها ضربه می‌خورد
وضعیت ناترازی کشور مثل یک بیمار رو به مرگ است/ مافیای انرژی نمی‌خواهد وابستگی به سوخت‌های فسیلی کم شودهاشم اورعی به فرارو گفت: «بهتر است برای بررسی مشکل ناترازی و کسری برق کشور، از سال ۱۴۰۲ شروع کنیم. کسری ما در سال ۱۴۰۲، حدود ۱۲ هزار مگاوات بود و امسال به ۱۸ مگاوات رسید و عدد ۲۴ هزار مگاوات را اتفاقا نخستین بار خود من مطرح کردم، اما خود من هم در بیان این عدد تخفیف دادم و عدد خطی مطرح کردم. یعنی ۶ هزار مگاوات طی یک سال گذشته به ناترازی افزوده شد و اگر در بدترین حالت، ۳۰ هزار مگاوات دیگر کسری داشته باشیم، به ۲۴ هزار مگاوات می‌رسیم. در سال ۱۴۰۲، میزان افزایش ظرفیت ما ۱.۷ درصد است، در حالی که میزان افزایش تقاضا ۵۸ دهم درصد است. اگر این روند ادامه پیدا کند و شکاف بین عرضه و تقاضا ادامه پیدا کند (که هیچ دلیلی هم برای ادامه پیدا نکردن آن وجود ندارد) این شرایط به مرحله خطرناکی می‌رسد. شاید این پرسش مطرح شود که چرا این وضعیت ادامه پیدا می‌کند؟ بی اغراق بگویم، تنها حالتی که ممکن است کمک کند این وضعیت بهبود یابد، زمانی است که امداد‌های غیبی به کمک بیایند.»
وی افزود: «ما از یک سو صحبت از توسعه صنعتی می‌کنیم و می‌گوییم در برنامه هفتم صحبت از رشد ۷.۵ درصدی صنعت در سال شده است. اما وقتی از صنعت صحبت می‌کنیم باید بدانیم که صنعت، انرژی را استفاده نمی‌کند بلکه می‌بلعد. وقتی که ما نمی‌توانیم حتی انرژی مورد نیاز برای صنعت را تامین کنیم، با کمال تاسف، اما قاطعانه می‌گویم که صحبت از توسعه بخش صنعت، یک کذب محض است.

ما حتی نمی‌توانیم انرژی مورد نیاز صنایع جاری کشور را تامین کنیم و دیدیم که در تابستان جاری، بسیاری از شهرک‌های صنعتی نیمه تعطیل بودند یا ۳ روز در هفته کار می‌کردند. حتی در یک برهه زمانی گفته شد کارخانه‌های سیمان با ۱۰ درصد وضعیت خود کار می‌کنند. به عبارت دیگر ما به صنعت برق کافی نمی‌رسانیم و این موضوع در رشد اقتصادی کشور خود را نشان خواهد داد. رشد اقتصادی ما به سمت صفر و منفی در حرکت است.»

هیچ کس نمی‌تواند مدعی حل مشکل ناترازی‌ها در کوتاه مدت شود
این استاد تمام دانشگاه صنعتی شریف در ادامه گفت: «ما هنوز کاری نکرده‌ایم که این بحران را حل کنیم، ما حتی در جهت جلوگیری از بدتر شدن شرایط هم کاری نکرده ایم. درواقع وضعیت انرژی ما مثل آن بیمار رو به موتی است که حتی وضعیتش پایدار هم نشده است. اما چه باید کرد؟ اول این که مسئله رفع ناترازی برق، نه راه حل کوتاه مدت دارد و نه راه حل بدون درد. هیچکس نمی‌تواند مدعی شود مسئله برق را تا سال دیگر حل می‌کند یا به شیوه‌ای مسئله را حل می‌کند که هیچکس آزاری نبیند، یا متوجه نیست چه می‌گوید یا دروغ گفته است. پیش شرط حل مسئله کمبود برق ۳ نکته است و اصلا به خود موضوع برق هم مرتبط نیست، این ۳ نکته شامل صداقت، صراحت و شجاعت از سوی مسئولین دولتی است. این افراد باید صادقانه، کامل و شجاعانه شرایط را به مردم بگویند. علت هم مشخص است، تا زمانی که به مردم صادقانه توضیح داده نشود، جامعه، همکاری نمی‌کند، چرا که خود و مسئولین را در ۲ فاز جداگانه می‌بیند.»

وی افزود: «در صورت تحقق این ۳ پیش‌فرض، می‌توان برنامه‌ای جامع و کامل نوشت و برای حل مشکلات، تلاش کرد. ما با یک برنامه یک شبه نمی‌توانیم مشکلات را حل کنیم، چرا که یک بخش تولید و یک بخش مصرف داریم. در طرف تولید می‌بینیم که بدتر از وضع برقمان، وضع گاز کشور است و به محض این که کمی هوا سرد می‌شود، گاز کم می‌آوریم و طبق معمول، گاز خانگی، در زمان سرما تا ۷۵ درصد مصرف ما را شامل می‌شود و در نتیجه صنعت و نیروگاه‌های ما به گازوئیل و مازوت پناه می‌برند که عواقب زیست محیطی بسیار سنگینی در پی خواهد داشت. همچنین ما در شرایطی نیستیم که بتوانیم از طریق سد‌های آبی، برق مورد نیاز کشور را تامین کنیم. حداقل بین ۱۲ تا ۱۴ درصد ظرفیت نیروگاهی ما آبی است، اما برقی که از این طریق تامین شده به علت کمبود آب به ۴ درصد رسیده است؛ بنابراین نه می‌توانیم روی آب و نه روی گاز حساب کنیم. در نتیجه چاره‌ای نداریم به جز حرکت به سوی تجدیدپذیری. ما به یک برنامه حداقل ۵ ساله نیاز داریم تا برای بهره برداری از انرژی‌های بادی و خورشیدی پیشرفت کنیم.»

مافیای انرژی نمی‌خواهد وابستگی به سوخت‌های فسیلی کم شود
رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی انرژی ایران در ادامه گفت: «در بخش تولید باید کار‌های دیگری از جمله بالا بردن راندمان نیروگاه‌های کشور را در دستور کار قرار دهیم. همچنین باید شبکه را نوسازی کنیم که شبکه انتقال برق و توزیع را شامل می‌شود و سپس می‌توان تلفات انرژی را کم کنیم. همه این کار‌ها هم زمان بر است و هم هزینه بر. به اعتقاد من، درباره هیچ یک از این موارد ما حتی تلاش هم نکرده ایم. ما در بخش‌های تولید، انتقال و توزیع تماما دولتی عمل می‌کنیم. می‌توان شرایط را درست کرد، به شرطی که تفکر حاکم بر بخش انرژی کشور تغییر کند و از دلبستگی به سوخت‌های فسیلی کم شود و به انرژی‌های تجدیدپذیر توجه بیشتری شود. بخشی از مشکل ما فرهنگی است، اما بخش دیگر به علت مافیایی است که از اتکاء به سوخت‌های فسیلی سود می‌برد و نمی‌خواهد تغییری در این روند ایجاد شود.»