ترافیک سه ساله در بزرگراه دیپلماسی ایرانی

به گزارش تیک به نقل از ایرنا، «حسن روحانی» رییس جمهوری، مردادماه امسال در سخنرانی خود در جمع مردم استان کهگیلویه و بویراحمد تصریح کرد که در دولت تدبیر و امید 350 هیات اقتصادی و 160 هیات سیاسی به جمهوری اسلامی ایران سفر کرده اند. این اعلان روحانی، عینی ترین نمود از تحول در مناسبات خارجی ایران طی سه سال گذشته بوده است.

پس از روی کار آمدن دولت یازدهم، نگاه تعاملی دولتمردان به سیاست خارجی سبب شد یخ روابط تهران با بسیاری از دولت ها بشکند و پیوندهای ایران با کشورهای دوست نیز بیش از پیش مستحکم شود. از دید بسیاری از ناظران، سیاست خارجی دولت یازدهم از برجسته ترین نقاط قوت این دولت بود تا جایی که تهران را به یکی از پررفت و آمدترین مقاصد دیپلماتیک منطقه و حتی جهان تبدیل کرد.

در این گزارش به خاطر فراوانی سفرهای دیپلماتیک تلاش شده است تا تنها بخشی از مهمترین آنها مورد توجه قرار گیرد.

تا پیش از دستیابی ایران و 1+5 به توافق جامع هسته ای، سفرهای دیپلماتیک به مقصد ایران برقرار بود؛ سفرهایی که البته از نظر تعداد و سطح سیاسی- اقتصادی قابل قیاس با سفرهای پسابرجامی نیست؛ به همین سبب است که بسیاری از ناظران و صاحبنظران برجام را نقطه عطفی در تاریخ دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران می دانند.

هنوز چند روز از بیست و سوم تیرماه 1394 و توافق ایران و 1+5 نگذشته بود که هیات اقتصادی بزرگی از آلمان به سرپرستی «زیگمار گابریل» معاون صدراعظم و وزیر اقتصاد و انرژی این کشور به ایران قدم گذاشت تا گوی سبقت را از دیگر رقیبان خود برباید.

در این ارتباط، «میشائل توکوس» مدیرعامل اتاق بازرگانی و صنایع آلمان- ایران، نخستین روز از شهریورماه امسال در گفت وگو با «رویترز» از افزایش روابط اقتصادی میان 2 کشور پس از پایان تحریم ها سخن گفت و اظهار کرد: در نیمه نخست سال جاری میلادی (2016) صادرات آلمان به ایران با 15 درصد افزایش به رقم یک میلیارد و 100 میلیون یورو رسیده است. ...صادرات ما به ایران در نیمه دوم سال جاری باز افزایش خواهد یافت و به 20 تا 25 درصد خواهد رسید.

پس از هیات آلمانی، تهران از گروه های سیاسی- اقتصادی زیادی میزبانی کرد. سفر مردادماه پارسال «فدریکا موگرینی» نماینده عالی اتحادیه اروپا و مسوول سیاست خارجی این اتحادیه، «لوران فابیوس» وزیر امور خارجه فرانسه به همراه هیاتی اقتصادی، معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه صربستان، وزیر امور خارجه و وزیر توسعه اقتصادی ایتالیا از جمله سفرهایی بود که تنها طی چند روز انجام گرفت.

تلاش های جهانی برای بهبود روابط با تهران همچنان ادامه یافت و طی چند ماه پس از توافق، «فیلیپ هاموند» وزیر امور خارجه انگلیس، «هاینس فیشر» رییس جمهوری اتریش و وزیران امور خارجه غنا، چک، اسپانیا، برزیل و هلند در صدر هیات های بلندپایه وارد ایران شدند. افزون بر آن، وزیران امور خارجه ژاپن، اندونزی، لبنان و آلمان نیز شهریورماه پارسال در تهران با مقام های کشورمان گفت وگو کردند.

تهران پس از برجام، علاوه بر میزبانی موگرینی، پذیرای دیگر سران اتحادیه اروپا نظیر «مارتین شولتز» رییس پارلمان اروپا بود. در آذرماه 1394 و قبل از اعلان رسمی اجرای برجام، ایران میزبان سومین اجلاس سران «مجمع کشورهای صادرکننده گاز» (GECF) بود. این نشست فرصتی را فراهم آورد تا در آن رییسان جمهوری روسیه، عراق، بولیوی، ونزوئلا، گینه استوایی، نیجریه، ترکمنستان و نخست وزیر الجزایر در تهران حضور یابند و در حاشیه این اجلاس با رییس جمهوری ایران دیدار و گفت وگو کنند.

در ماه های پایانی پارسال نیز تهران مقصد سفر وزیران امور خارجه لوکزامبورگ، قزاقستان، یونان، بلغارستان، دانمارک، اندونزی، عراق، عمان، رومانی، تایلند، آلمان و ترکیه بود. همچنین «شی جین پینگ» رییس جمهوری چین، «الهام علی اف» رییس جمهوری آذربایجان، «یوهان اشنایدر آمان» رییس جمهوری کنفدراسیون سوییس، «آلکسیس سیپراس» نخست وزیر یونان و «ویکتور اوربان» نخست وزیر مجارستان، هر کدام در صدر هیاتی راهی ایران شدند.

تنها طی سه ماه نخست سال 1395 چند سفر مهم به ایران انجام گرفت که سفر «نورسلطان نظربایف» رییس جمهوری قزاقستان، «ماتئو رنتزی» نخست وزیر ایتالیا، موگرینی به عنوان مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، «جاکوب زوما» رییس جمهوری آفریقای جنوبی (نخستین سفر فردی در این مقام به ایران پس از 37 سال)، «پارک گئون هی» رییس جمهوری کره جنوبی، «کولیندا گرابار کیتاروویچ» رییس جمهوری کرواسی، «نارندرا مودی» نخست وزیر هند و «محمداشرف غنی» رییس جمهوری افغانستان به ایران از آن جمله اند.

علاوه بر آن، طی روزهای گذشته ایران میزبان «مولود چاوش اوغلو» و «بورگه برنده» وزیران امور خارجه ترکیه و نروژ و نیز «سلیم الجبوری» رییس پارلمان عراق بود.

این سفرها یک طرفه نبوده است و دولتمردان ایران به ویژه رییس جمهوری و «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه از هر فرصتی برای بهبود روابط خارجی سود جسته اند.

روحانی از همان ماه های آغاز مسوولیت، سفرهای دیپلماتیک خود را کلید زد. وی شهریور ماه 1392 قرقیزستان را به عنوان نخستین مقصد سفر برون مرزی خود برگزید تا در اجلاس شانگهای شرکت کند. مهرماه همان سال دومین سفر خارجی روحانی به نیویورک رقم خورد تا در شصت وهشتمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد شرکت کند.

او ضمن سخنرانی در مجمع عمومی، در حاشیه این اجلاس با رییسان جمهوری فرانسه، اتریش، نخست وزیر پاکستان، تونس، ترکیه، ژاپن، لبنان، سریلانکا، کفیل ریاست جمهوری عراق، رییس صندوق بین المللی پول، دبیر سازمان کنفرانس اسلامی، دبیرکل سازمان ملل و معاونانش، نخست وزیران اسپانیا و ایتالیا و همچنین وزیر امور خارجه آلمان و نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل متحد در امور سوریه دیدار و گفت وگو کرد.

روحانی مهرماه سال های 1393 و 1394 نیز در نشست مجمع حضور یافت و با مقام های عالی رتبه بسیاری از کشورها دیدار و گفت وگو کرد. روحانی همچنین طرح خود با عنوان «جهان علیه خشونت و افراطی گری» را که سال 1392 به تصویب مجمع رسیده بود به طور مجدد از این تریبون به گوش جهانیان رساند.

افزون بر آن، سفر بهمن ماه 1392 رییس جمهوری به سوییس برای شرکت در چهل و چهارمین اجلاس «مجمع جهانی اقتصاد» در داووس، سفر به عمان به عنوان نخستین سفر به یکی از کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در روزهای پایانی آن سال و حضور در سیزدهمین اجلاس سران کشورهای عضو «سازمان همکاری اسلامی» (OIC) در استانبول ترکیه در فروردین ماه امسال تنها چند مورد از تلاش های دیپلماتیک روحانی بوده است.

رییس جمهوری اردیبهشت ماه 1394 با هدف شرکت در اجلاس شصتمین سال تاسیس کنفرانس آسیا– آفریقا به اندونزی سفر کرد و تیرماه همان سال برای حضور در اجلاس مشترک سران کشورهای عضو «سازمان همکاری شانگهای» و گروه «بریکس» عازم جمهوری باشقیرستان روسیه شد.

سفر بهمن ماه پارسال روحانی به رم و پاریس به امضای 14 سند همکاری با ایتالیا و 20 سند همکاری با فرانسه انجامید که اهمیت ویژه ای در تاریخ دیپلماسی کشور دارد زیرا روحانی نخستین رییس جمهوری است که پس از گذشت 10 دروازه قاره سبز را روی ایران گشود. همزمان، دیدار وی با «پاپ فرانسیس» رهبر مذهبی کاتولیک های جهان نیز از درجه اهمیت بالایی در عرصه دیپلماسی برخوردار بود.

سفر رییس جمهوری به پاکستان به عنوان همسایگان شرقی در روزهای آغازین سال 1395 و سفر مردادماه روحانی به باکو برای شرکت در نشست سه جانبه ایران، روسیه و جمهوری آذربایجان از دیگر اقدام های سازنده و دیپلماتیک رییس دولت یازدهم بود.

در کنار سفرهای پربار رییس جمهوری، وزیر امور خارجه کشورمان نیز تاکنون سفرهای بین المللی پرشماری را انجام داده است که به خاطر فراوانی آن، تنها به آخرین سفرهای دوره ای وی اشاره می شود.

مدتی است که سفرهای ظریف پهنه وسیعتری را پوشش می دهد و زیر عنوان سفرهای دوره ای انجام می گیرد. سفر اسفندماه پارسال وی در صدر هیاتی بلندپایه سیاسی به 6 کشور جنوب شرق آسیا و اقیانوسیه از جمله اندونزی، سنگاپور، برونئی، تایلند، نیوزیلند و استرالیا از مهمترین این سفرهای دوره ای است. ظریف همچنین خردادماه امسال در صدر یک هیات اقتصادی 60 نفره پا به سفری دوره ای به مقصد اروپا گذاشت و با مقام های چهار کشور لهستان، فنلاند، سوئد و لتونی دیدار و گفت وگو کرد.

سفر دوره ای 6 روزه وی به غرب آفریقا در مردادماه امسال و سفر دوره ای کنونی ظریف به کشورهای آمریکای لاتین را نیز می توان در راستای سیاست های تعاملی دولت یازدهم دانست که در فضای پسابرجام، تقویت مناسبات سیاسی و تجاری -اقتصادی را مورد توجه قرار داده است.