نسخه چاپی
ارسال به دوستان
علی بیگدلی: مذاکره غیرمستقیم زمینه‌ساز مذاکره مستقیم خواهد بود
مجموعه تحولات نشان می‌دهد که احتمال بروز جنگ ناچیز است و می‌توان امیدوار بود که مذاکراتی که ظاهراً دو طرف موافقت کرده‌اند که به‌صورت غیرمستقیم ازسر گرفته شود، در دستور کار قرار گیرد و می‌توان امیدوار بود که این مذاکرات در سطوح بالا و مشخصاً در سطح وزیران خارجه انجام شود.
احتمالاً بیراه نیست اگر روابط پرتنش و پرفراز و نشیب جمهوری اسلامی و ایالات متحده در این، یکی، دو هفته آغازین سال نوی خورشیدی را به یک جفت «خط موازی» تشبیه کنیم؛ خطوطی موازی که یکی به هر آن‌چه که به‌نحوی در زیرمجموعه «دیپلماسی»، «مذاکره»، رویارویی دیپلمات‌های دو کشور و در یک کلام مواجهه قدرت نرم تهران و واشنگتن علیه یکدیگر جای می‌گیرد، مربوط است و آن دیگری، خطی است که هر آن‌چه را که به توان دفاعی، نظامی و درمجموع قدرت سخت دو کشور ارتباط دارد، شامل می‌شود.
هر روی، وقتی با نگاهی گذرا و اجمالی مجموعه اخبار و تحولاتی که در این چند روز گذشته در این رابطه رسانه‌ای شده، مرور می‌کنیم، هم به روشنی خطی را می‌بینیم که دیپلمات‌ها و مقام‌های سیاسی دو کشور دنبال کردند تا مگر بالاخره شرایط را برای آغاز «مذاکرات غیرمستقیم تهران و واشنگتن» فراهم کنند و هم البته شاهد خط دیگری هستیم که چهره‌های نظامی و امنیتی ایران و امریکا ترسیم می‌کنند و طبیعتاً اگر به درازا بکشد، طرفین را درگیر مواجهه و رویارویی نظامی می‌کنند. هرچند به باور یک کارشناس ارشد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل، مجموعه تحولاتی که در روز‌ها و هفته‌های گذشته در رواط پرتنش تهران و واشنگتن شاهد بودیم، به‌نحوی نیست که منجر به شعله‌ور شدن آتش جنگی تمام‌عیار میان دو کشور شود.
نه ایران تمایلی به تنش و جنگ دارد، نه آمریکا
علی بیگدلی که در این رابطه با تاکید بر این‌که «بررسی مجموعه تحولات، اقدامات و اظهارات مقام‌های ایرانی و امریکایی که هفته‌های گذشته نشان می‌دهد که خوشبختانه هیچ‌یک از طرفین هیچ تمایلی به ورود به شرایط جنگی ندارند»، می‌گوید: «همین بحث تعرفه‌های اقتصادی که دونالد ترامپ در روز‌های گذشته مطرح و دنبال کرده، عملاً شرایط پیچیده‌ای را در وضعیت اقتصاد بین‌المللی ایجاد کرده که حتی اگر سایر گزاره‌ها و مولفه‌ها نیز به‌نحوی دیگر بود، به دلیل همین وضعیت خاصی که به‌لحاظ اقتصادی ایجاد شده، هم ایالات متحده و هم متحدان غربی این کشور، هیچ تمایلی به این ندارند که درگیر جنگ شوند.»
او با اشاره به مشکلاتی که درپی بالا گرفتن بحث تعرفه‌ها، اقتصاد جهانی ازجمله اتحادیه اروپا و خود امریکا را تحت‌الشعاع قرار داده، می‌گوید: «تعرفه‌ها عملاً اتحادیه اروپا را به‌شدت دچار تورم و تراکم سرمایه و کالا کرده و همزمان خود ایالات متحده را نیز تحت‌الشعاع قرار داده است؛ بنابراین اگر در این شرایط پیچیده اقتصادی، برفرض ایران مورد یک حمله نظامی قرار گیرد، از آن‌جا که هیچ بعید نیست ایران نیز به‌عنوان مقابله‌به‌مثل اقدام به حمله به پایگاه‌های نظامی امریکا و متحدان غربی ایالات متحده در منطقه کند. درنتیجه عربستان سعودی و شیخ‌نشین‌های حاشیه خلیج فارس به‌شدت در تلاش و تکاپو هستند تا به هر نحو ممکن جلوی هرگونه اقدام ایالات متحده و اسرائیل علیه ایران را بگیرند و آنها را از هرگونه اقدام نظامی و حمله علیه ایران منصرف کنند.»
اقدام نظامی امریکا علیه ایران می‌تواند خاورمیانه را به آتش بکشد
بیگدلی با تاکید بر این‌که «اقدام نظامی علیه ایران، اقدامی بسیار بسیار خطرناک است و می‌تواند به‌سادگی کل منطقه خاورمیانه را به آتش بکشد»، گفت: «همزمان آقای مکرون و دولت فرانسه نیز به‌عنوان رهبر اتحادیه اروپا وارد گود شده تا به‌نحوی از تشدید تنش نظامی در منطقه جلوگیری کند.»
بیگدلی همچنین با اشاره به مواضع اخیر مقام‌های اسرائیل مبنی‌بر موافقت با مذاکره و استفاده از گزینه دیپلماسی در مواجهه واشگنتن با تهران به‌جای گزینه نظامی گفت: «مجموعه این تحولات نشان می‌دهد که احتمال بروز جنگ ناچیز است و می‌توان امیدوار بود که مذاکراتی که ظاهراً دو طرف موافقت کرده‌اند که به‌صورت غیرمستقیم ازسر گرفته شود، در دستور کار قرار گیرد و می‌توان امیدوار بود که این مذاکرات در سطوح بالا و مشخصاً در سطح وزیران خارجه انجام شود. چراکه این مذاکرات حتی اگر غیرمستقیم باشد، به‌ویژه اگر در سطح وزیران خارجه انجام شود، می‌تواند بسیار موثر باشد و تنش داخلی و منطقه‌ای را تا حد بسیاری کاهش دهد. ضمن آن‌که آغاز این مذاکرات غیرمستقیم می‌تواند در ادامه زمینه‌ساز حرکت طرفین به‌سوی مذاکرات مستقیم شود.»
سخنان لاریجانی درخصوص ساخت بمب هسته‌ای نامعقول بود
این کارشناس ارشد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل همچنین در واکنش به اظهارات اخیر برخی مقام‌های سیاسی و نظامی جمهوری اسلامی ازجمله آن‌چه علی لاریجانی در خصوص احتمال تغییر فتوای هسته‌ای مطرح و تاکید کرد که اقدامات خصمانه و تهدید‌های گاه و بی‌گاه ایالات متحده ممکن است تهران را ناگزیر به‌سمتی سوق دهد که به‌سوی ساخت بمب هسته‌ای گام بردارد، گفت: «البته آن‌چه در ارتباط با خروج از ان‌پی‌تی و حرکت به‌سوی ساخت بمب هسته‌ای ازسوی آقای لاریجانی مطرح شد، تازگی نداشت و در گذشته نیز ازسوی برخی از دیگر چهره‌های تصمیم‌گیر ازجمله آقای کمال خرازی نیز در گذشته در این رابطه اظهارنظر کرده بود.»
او با تاکید بر این‌که «طرح این مباحث چه آن‌چنان در که گذشته شاهد بودیم و چه در شرایط کنونی، به هیچ عنوان معقول نبود» گفت: «هرچند این نکته را نیز نمی‌توان نادیده گرفت که طرف مقابل ایران را در شرایطی قرار داده که ناچار به طرح این مواضع شویم. با این همه، اما باید تاکید کنم صحبت از بحث خروج از ان‌پی‌تی بسیار خطرناک است.»
شرایط ایران به هیچ عنوان مشابه کره شمالی نیست
این استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه با اشاره به آن‌چه ازسوی برخی ناظران درخصوص ایجاد نوعی این‌همانی و تشبیه وضعیت جمهوری اسلامی به کره شمالی مطرح می‌شود، گفت: «واقعیت این است که وضعیت ایران به هیچ عنوان با وضعیت کره شمالی قابل مقایسه نیست. کره شمالی کشوری است کاملاً منزوی که در یک گوشه دنیا قرار گرفته و با هیچ کشوری هم در تعامل نیست. حال آن‌که ما در نقطه‌ای بسیار حساس قرار داریم و باتوجه به این‌که بازو‌های امنیتی ایران در این سال‌ها در منطقه بسیار فعال بوده‌اند، به هیچ عنوان نمی‌توانیم از ان‌پی‌تی خارج شویم؛ چراکه در این صورت، فشار‌ها بر ما به‌مراتب افزایش خواهد یافت و در سطح و شرایطی به‌شدت خطرناک قرار می‌گیریم.»
او با تاکید بر این‌که این دست موضع‌گیری‌هایی که اخیراً ازسوی آقای لاریجانی مطرح شد، «اظهارنظر‌های عصبی بوده که به هیچ عنوان جایز نیست و نباید در این شرایط به‌سمت طرح چنین مواضعی برویم؛ چه آن‌که اگر به مرحله‌ای برسیم که امریکا و اسرائیل به‌واقع بخواهند به‌سمت اقدام نظامی علیه ایران بروند، طرح این دست مواضع نیز تاثیر چندانی در نوع و چگونگی اقدام آنها تاثیر نخواهد داشت. چراکه طرح این مواضع نه‌تنها مشکلی را حل نخواهد کرد، بلکه می‌تواند ما را در تنگنا‌های بیشتری نیز قرار دهد.
هراس‌افکنی ترامپ با هدف ترغیب ایران به مذاکره انجام می‌شود
همزمان با طرح آن‌چه در راستای افزایش تنش نظامی ازسوی مقام‌های دو کشور شاهد بودیم، اخباری نیز در خصوص تلاش دو کشور برای یافتن راه‌حل‌های دیپلماتیک مطرح شد و در همین راستا، به‌تازگی یک رسانه امریکایی به نقل از منابعی در دولت ترامپ از این مهم خبر داد که دولت ترامپ بحث مذاکرات غیرمستقیم را نیز به‌طور جدی مورد بررسی قرار داده و ظاهراً مخالفتی با آن ندارد. نکته‌ای که علی بیگدلی با اشاره به آن می‌گوید: «این گزارش نشان می‌دهد که آمریکایی‌ها نیز به هیچ عنوان علاقمند به درگیری نظامی و تشدید تنش نیستند و می‌خواهند به‌نحوی با استفاده از راهکار‌های دیپلماتیک، مشکل را مرتفع کنند. ضمن آن‌که امریکایی‌ها نیز به‌ویژه به دلیل همین بحث تعرفه‌ها و مشکلات اقتصادی ناشی از آن، شرایط چندان مساعدی ندارند و سعی دارند با حداقل هزینه، بیشترین دستاورد را به دست بیاورند. درواقع هدف ترامپ از این مواضع خصمانه ظاهراً این است که با ایجاد نوعی هراس، ایران به سمت مذاکره ترغیب کند. شرایطی که طبیعتاً اگر ما هم بتوانیم در راستای منافع ملی خودمان با آن مواجه شویم، می‌تواند دستاورد‌های قابل‌توجهی برایمان داشته باشد.»
