نسخه چاپی
ارسال به دوستان
انتخاب چهره فرهنگی بین آرون افشار و گرشا رضایی و همایون شجریان
در روزهای اخیر، گلایه‌های آرون افشار از رفتار مهران مدیری در برنامه دورهمی دوباره بحث چهره‌های فرهنگی و سرمایه‌های هنری کشور را داغ کرده است؛ همزمان مراسم اختتامیه جشنواره ۲۵ با تعریف برجسته شفیعی کدکنی از خاندان شجریان توجه‌ها را به تفاوت نقش هنرمند و میراث‌دار فرهنگی جلب کرد. حالا در هفته کتابخوانی، پرسش‌هایی جدی پیش روی خوانندگان جوان قرار دارد: سرمایه فرهنگی بودن کافی است یا باید مرز شهرت و فرهنگ را دقیق‌تر ترسیم کرد؟
گلایه‌های آرون افشار از مهران مدیری در روزهای گذشته با بازخوردهای متفاوتی روبه‌رو بوده است.
آرون افشار در گفت‌وگویی که اخیرا انجام داده است، از گلایه‌اش از مهران مدیری سخن گفت. او با محکوم کردن رفتار مهران مدیری در برنامه دورهمی، مدعی شد که مدیری با آبروی او بازی کرده است.
ماجرای آرون افشار و مهران مدیری چه بود؟
ماجرای اختلاف آرون افشار و مهران مدیری مربوط به حضور افشار در برنامه «دورهمی» چند سال پیش است. در این برنامه، مدیری از افشار می‌پرسد که آیا کتاب می‌خواند یا نه، و افشار جواب می‌دهد نه. بعد از این پاسخ، مدیری به صورت غیرمستقیم او را مورد انتقاد قرار می‌دهد و صحبت‌هایی درباره «مطالعه کردن» و ارزش انسان‌ها مطرح می‌کند که باعث ناراحتی و دلخوری افشار می‌شود.
آرون افشار در گفت‌وگوی اخیرش، با اشاره به آنچه در برنامه دورهمی مهران مدیری رخ داده بود، مدعی شد که مدیری با آبروی او بازی کرده است. سخنان آرون افشار، اشاره به بخشی از گفت‌وگوی او در برنامه دورهمی داشت که در آن مهران مدیری، افشار را بابت کتاب نخواندن سرزنش می‌کند.
افشار در بخشی از مصاحبه‌اش، به‌طعنه گفت: «چی شد آدمی که کتاب نمی‌خوند رفت آمریکا و ترکوند؟» او در ادامه، کتاب نخواندنش را به این موضوع ربط داد که در شهرستان بزرگ شده است و با فردی که در محله‌های شمال شهر تهران متولد شده، فرق دارد. افشار همچنین، مدیری را به «نداشتن ظرفیت برای درک صداقت» متهم کرد.
سرمایه‌های فرهنگی کشور چه کسانی هستند؟
پیش از آرون افشار، گرشا رضایی در یکی از اجراهای زنده‌اش، در جواب فردی که مدعی شده بود که اجرای او و گروهش به‌اصطلاح «پلی‌بک» است، گفته بود: «انقدر کم شده‌ایم که به سرمایه‌های فرهنگی این کشور حمله کنیم.»
پیش‌از گرشا رضایی نیز، «معین زد» با مقایسه خودش با مایکل جکسون به منتقدانش حمله کرده بود و در مصاحبه‌ای، از افرادی که او را نقد می‌کنند خواسته بود که به‌جای انتقاد از او، وی را تشویق کنند تا در اجراهای بعدی‌اش عملکرد بهتری داشته باشد.
از سوی دیگر در مراسم اختتامیه جشنواره «۲۵» که اخیراً برگزار شد، استاد محمدرضا شفیعی کدکنی تعریف جدید و بسیار برجسته‌ای از خاندان شجریان و همایون شجریان ارائه داد. شفیعی کدکنی هنگام اهدای لوح ویژه به همایون شجریان، احترام عمیقی نسبت به نقش هنری و فرهنگی خانواده شجریان ابراز کرد و حضور نسل ادبی (خودش) و نسل هنری (شجریان) را در یک قاب فرهنگی و هنری نشانه پیوند و تداوم میراث ایران دانست.
این حرکت، به معنای ستایش شجریان‌ها نه فقط به عنوان هنرمند، بلکه به عنوان میراث‌دار هویت فرهنگی و ادبی کشور بیان شد.
چند پرسش از خواننده‌های جوان
بافرارسیدن هفته کتابخوانی خوب است نگاهی داشته باشیم به آنچه در میان سلبریتی‌های حال‌حاضر ایران در جریان است. در وهله اول باید از آقای افشار پرسید که شما موفقیت خود را در چه می‌دانید؟ چه اتفاقی پس‌از شهرت می‌افتد که ظاهرا تنها باید از شما تعریف شود و گرنه موجب دلخوری و ناامیدی‌تان می‌شود؟ اینکه به عنوان یک خواننده «بوچلی» را نمی‌شناسید، اصلا ایرادی دارد یا ندارد؟
یا مثلا چرا از آقای «زِد» نپرسیم که آیا نباید به مخاطبان موسیقی که هزینه‌های گاه هنگفتی هم پرداخت می‌کنند احترام بیشتری گذاشته شود؟
یا چرا از آقای رضایی نپرسیم که سرمایه فرهنگی ایران را با چه متر و معیاری ارزیابی می‌کنید؟
چرا هر سلبریتی، لزوما چهره فرهنگی نیست
واژه فرهنگ در زبان پهلوی به معنی «خرد و دانش» است. با نگاهی ابتدایی به معنی واژه فرهنگ، به‌نظر می‌رسد که باید تفاوت قائل شد بین یک چهره فرهنگی و یک فرد مشهور. چهره فرهنگی چنان‌که از نام آن نیز برمی‌آید، با فرهنگ به‌شکل مستقیم در ارتباط است. این در حالی است که فرهنگ را هم نمی‌توان از دانش جدا کرد؛ طبیعی است که دانش نیز مستلزم مطالعه است.
موسیقی به‌شکل فی‌نفسه هنر فرهنگ‌آفرینی است. اما همین هنر فرهنگ‌آفرین، همزمان که می‌تواند با ساطع شدن از حنجره محمدرضا شجریان بیانگر تفکر و خلاقیت باشد، ممکن است با حضور در دست فردی دور از دانش کافی، به پدیده‌ای ضد فرهنگ هم مبدل بشود.
صاحب نظران بر این باورند که انسان صرفا با حضور در یک دستگاه فرهنگی (سینما، موسیقی، دانشگاه یا...) به چهره‌ای فرهنگی مبدل نمی‌شود. شاید بهتر باشد از توجیه نخ‌نمای شهرستانی بودن یا فخرفروشی آمریکا رفتن، مرزها را بهتر و دقیق‌تر مشخص کنیم.
