چهار نکته از ۲۵ دیدار خارجی رهبر انقلاب

تحلیل مزبور به شرح زیر است: رفت وآمدهای دیپلماتیک همواره برای دولت ها و به خصوص دولت های در حال توسعه، از اهمیت زیادی برخوردار بوده است و همچنان نیز اهمیت بالایی دارد. این رفت وآمدها ضمن اینکه منتقل کننده ی پیام های مهمی به همسایگان و همچنین سایر کشورهاست، آثار متعددی به خصوص در حوزه های اقتصادی و سیاسی برای طرفین دارد. سفرهای مقامات ارشد کشورهای مختلف به جمهوری اسلامی ایران نیز طی سال های اخیر، سیر صعودی داشته است.

از فروردین 1394 تا خرداد 1395، 25 مقام خارجی، شامل دوازده رئیس جمهور و نخست وزیر و یک رئیس اجرایی از قاره ی آسیا، شش رئیس جمهور یا نخست وزیر از قاره ی اروپا، دو رئیس جمهور از قاره ی آمریکا و سه رئیس جمهور و یک نخست وزیر از قاره ی آفریقا با رهبر انقلاب دیدار و گفت وگو کردند که در زیر قابل مشاهده است:

1- رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه 18 فروردین 1394

2- حیدر العبادی نخست وزیر عراق 27 خرداد 1394

3 - آلماس بیگ آتامبایف رئیس جمهور قرقیزستان 14 شهریور 1394

4 - هاینس فیشر رئیس جمهور اتریش 17 شهریور 1394

5 - قربان قلی بردی محمد اف رئیس جمهور ترکمنستان 1 آذر 1394

6 - ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه 2 آذر 1394

7 - نیکلاس مادورو رئیس جمهور ونزوئلا 2 آذر 1394

8 - محمد بوهاری رئیس جمهور نیجریه 2 آذر 1394

9 - عبدالمالک سلال نخست وزیر الجزایر 3 آذر 1394

10 - فواد معصوم رئیس جمهور عراق 3 آذر 1394

11 - اوو مورالس رئیس جمهور بولیوی 3 آذر 1394

12 - ویکتور اوربان نخست وزیر مجارستان 10 آذر 1394

13 - عبدالله عبدالله رئیس اجرایی دولت افغانستان 15 دی 1394

14 - آلکسیس سیپراس نخست وزیر یونان 19 بهمن 1394

15 - جان درامانی ماهاما رئیس جمهور غنا 25 بهمن 1394

16 - شی جین پینگ رئیس جمهور چین 3 اسفند 1394

17 - الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان 4 اسفند 1394

18 - یوهان اشنایدر آمان رئیس جمهور سوئیس 8 اسفند 1394

19 - ترونگ تان سانگ رئیس جمهور ویتنام 25 اسفند1394

20 - نورسلطان نظربایف رئیس جمهور قزاقستان 23فروردین1395

21 - متئو رنتزی نخست وزیر ایتالیا 24 فروردین1395

22 - جاکوب زوما رئیس جمهور آفریقای جنوبی 5اردیبهشت1395

23 - پارک گئون هی رئیس جمهور کره ی جنوبی 13اردیبهشت1395

24 - نارندرا دامورداس مودی نخست وزیر هند 3 خرداد 1395

25 - محمد اشرف غنی رئیس جمهور افغانستان 3 خرداد 1395

در میان مقاماتی که با رهبر انقلاب دیدار کرده اند، چهار قدرت نوظهور جهان، یعنی روسیه، چین، هند و کره ی جنوبی نیز حضور داشتند. روسیه و چین دو عضو اصلی شورای امنیت هستند که حق وتو دارند. هند یک قدرت اقتصادی، علمی و هسته ای و کره ی جنوبی نیز یک قدرت بزرگ اقتصادی است. بنا بر تحلیل کارشناسان بین المللی، سهم عمده ای از اقتصاد جهان در اختیار این کشورهاست.

در این دیدارها، رهبر انقلاب چندین بار در سخنانشان بر این نکته تأکید کرده اند که جمهوری اسلامی ایران از تعامل با «جامعه ی جهانی» و ارتباط با سایر کشورهای جهان در قاره های مختلف، استقبال می کند. در حقیقت، یکی از مبانی سیاست خارجی انقلاب اسلامی، تعامل با دنیا و همه ی کشورها به استثنای رژیم صهیونیستی و آمریکا است.

همچنین در این دیدارها رهبر انقلاب، بر استقلال ایران در جهت گیری های سیاست خارجی و همچنین بر لزوم تأثیر نپذیرفتن روابط دوجانبه از اراده ی قدرت های استکباری، تأکید کردند که از جمله می توان به اظهارات ایشان در دیدار با رئیس جمهور کره ی جنوبی مبنی بر اینکه «شایسته نیست که روابط کشورهایی همچون ایران و کره ی جنوبی، تحت تأثیر و اراده ی آمریکا باشد»، اشاره کرد.

*چهار محور مهم در محتوای دیدارهای مقامات خارجی با رهبر معظم انقلاب

با تحلیل محتوای 25 دیدار خارجه ی رهبر انقلاب، می توان دریافت که محتوای گفت وگوها در اغلب این دیدارها، محورهای مشترکی داشته است. برخی از مهم ترین محورهای مشترک در این دیدارها عبارت اند از:

1. تأکید بر افزایش مبادلات اقتصادی و تجاری میان طرفین

یکی از محورهای مهم و اصلی در بیانات رهبر انقلاب، تأکید بر افزایش مبادلات اقتصادی و تجاری، متناسب با ظرفیت های دو کشور است. برای نمونه، رهبر انقلاب در دیدار با جاکوب زوما، رئیس جمهور آفریقای جنوبی، عنوان کردند که «روابط ایران و آفریقای جنوبی بسیار خوب است و همکاری های دو کشور در مجامع جهانی با یکدیگر بسیار کارساز و مؤثر است، اما باید مبادلات اقتصادی و تجاری نیز متناسب با ظرفیت های دو کشور افزایش یابد.» این تأکید رهبر انقلاب بر لزوم افزایش مبادلات اقتصادی و تجاری، نشان دهنده ی لزوم نتیجه بخش بودن عینی و ملموس از سفرها نیز هست. یکی از مظاهر دستاورد عینی و عملی سفرها، جذب سرمایه گذاری خارجی، سرمایه گذاری خارجی جمهوری اسلامی ایران در کشورهای دیگر و افزایش مبادلات کالایی و صادرات جمهوری اسلامی ایران و به ویژه کالاهای غیرنفتی به دیگر کشورهاست. از سویی دیگر، این تأکید رهبر انقلاب بیانگر فهم دقیق از مسئله ی اصلی کشور یعنی اقتصاد و ایجاد روابط اقتصادی با سایر کشورها، به منظور برطرف کردن مشکلات معیشتی مردم است. در غیر این صورت، آمدوشدهای دیپلماتیک، جز ژست های رسانه ای، به کاری نمی آید.

2. مخالفت با تحریم ها

یکی از موضوعات مهمی که از زبان مقامات خارجی در دیدار با رهبر انقلاب به شکل مستقیم یا غیرمستقیم مطرح شده، مخالفت با تحریم های اعمال شده ی غرب علیه جمهوری اسلامی ایران است. رئیس جمهور آفریقای جنوبی صریحاً اشاره کرد که «ما همواره مخالف تحریم های غرب علیه ایران بوده ایم.» رئیس جمهور کره ی جنوبی نیز عنوان کرد که «ما در دوران تحریم نیز سعی کردیم تاآنجاکه می توانیم، به حضور خود در ایران ادامه دهیم.» واقعیت این است که تحریم ضمن اینکه ظلمی آشکار از جانب قدرت های غربی و آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران به طور خاص و علیه اکثریت کشورها به طور عام است، اثبات کننده ی دیدگاه نورئالیست ها مبنی بر اینکه نهادهای بین المللی ابزار دست قدرت های بزرگ هستند نیز هست. رهبر انقلاب نیز در دیدارهای خود، درصددند تا با تشویق کشورها به مبادلات اقتصادی و تجاری با ایران، حربه ی تحریمی آمریکا در برابر ایران را بشکنند و چرخه ی اقتصاد خارجی را به مسیر اصلی خود برگردانند.

3. تروریسم، درد مشترک

رهبر انقلاب، همان گونه که در نامه ی دوم خود به جوانان غربی (که در آذر ماه گذشته نوشته شد) نوشته اند، در دیدار با مقامات خارجی نیز بر این موضوع تأکید کرده اند که تروریسم درد مشترک بشر است که جهان را ناامن کرده است و مبارزه با تروریسم نیز به عزم جهانی نیاز دارد و با شعار و ائتلاف های دروغین نمی توان با این تهدید جهانی مبارزه کرد. به نظر می رسد بیان این نکته از سوی رهبر انقلاب از دو منظر قابل تأمل است. اول آنکه ایشان در پی آن اند که چهره ی اسلام هراسانه و ایران هراسانه ای را که توسط مقامات و رسانه های غربی در جهان شکل گرفته است از بین ببرند و این پیام را منتقل کنند که ایران هم خود قربانی تروریسم است و هم آنکه در صف اول مبارزه با تروریسم قرار دارد. دوم آنکه برخلاف ادعای مقامات غربی مبنی بر مبارزه با تروریسم، این کشورهای غربی هستند که بانیان و حامیان اصلی تروریسم بوده و هستند.

4. هوشیار سازی از سیاست های بین المللی و منطقه ای آمریکا

یکی از مهم ترین محورهای سخنان رهبر انقلاب در دیدار با اغلب مقامات خارجی، تأکید ایشان بر لزوم آگاهی از سیاست های آمریکا و ادعاهای دروغین آن ها در حل مسائل بین المللی مانند مبارزه با تروریسم است. ایشان در دیدار با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، گفتند: «آمریکایی ها در نقشه ای بلندمدت، درصددند با تسلط بر سوریه و سپس گسترش کنترل خود بر منطقه، خلأ تاریخی تسلط نداشتن بر غرب آسیا را جبران کنند که این نقشه، تهدیدی برای همه ی ملت ها و کشورها، به ویژه روسیه و ایران است.» حضرت آیت الله خامنه ای در دیدار با نخست وزیر ایتالیا نیز کمک های مالی و تسلیحاتی آمریکا به گروه های تروریستی را از موانع حل مسئله ی تروریسم برشمردند و گفتند: «اخبار مستند و دقیقی از کمک های آمریکا به داعش و برخی گروه های تروریستی دیگر وجود دارد و همین حالا هم که ائتلاف ضدداعش تشکیل داده اند، برخی دستگاه های آمریکایی به شکل دیگری در حال کمک به داعش هستند.» مقام معظم رهبری در دیدار با خانم پارک گئون هی، رئیس جمهور کره ی جنوبی نیز عنوان کردند که «آمریکا، شعار مبارزه با تروریسم می دهد، اما در عمل، صادقانه برخورد نمی کند، درحالی که تروریسم در هر شکلی بد و برای ملت ها و امنیت کشورها خطرناک است، زیرا بدون وجود امنیت، پیشرفت مطلوب رخ نخواهد داد.»

نکته‌ی پایانی هم اینکه در هیچ کدام از دیدارهای رهبر انقلاب با مقامات کشورهایی به غیر از کشورهای اسلامی، ایشان درباره ی مسائل جهان اسلام صحبتی بازگو نکرده اند. مگر آنجا که صحبت از دشمن دست ساخته ای به نام داعش و تروریسم دولتی باشد. این موضوع البته برخاسته از یک منطق قرآنی و روایی است که می بایست در جای خود، مورد بررسی قرار بگیرد و می تواند درسی باشد برای سایر مسئولین.