واگذاری ریاست جنبش نم از روحانی به مادورو

به گزارش تیک، در شانزدهمین اجلاس سران جنبش عدم تعهد که اوایل شهریورماه 1391 در تهران برگزار شد ریاست این جنبش از مصر به تهران منتقل شد.

در آن زمان محمد مرسی اولین رئیس‌جمهوری مصر پس از وقوع بهار عربی در این کشور در سفری یک روزه و کوتاه برای شرکت در اجلاس سران به تهران آمد و ضمن سخنرانی در این اجلاس ریاست جنبش را به مدت 3 سال به تهران واگذار کرد.

طبق روال معمول ریاست این اجلاس توسط کشورهای عضو سه ساله است و قرار بود که ایران در شهریور 1394 ریاست این اجلاس را به ونزوئلا واگذار کند و هفدهمین اجلاس سران این جنبش در کاراکاس برگزار شود، ولی به دلیل تحولات داخلی این کشور آمریکای لاتین و عدم آمادگی کاراکاس برای برگزاری اجلاس سران، برگزاری این اجلاس یک سال به تعویق افتاد و ریاست ایران بر این جنبش به مدت یک سال دیگر تمدید شد.

در نهایت بر اساس تصمیم مقامات ونزوئلایی بنا شد تا اجلاس سران را در 27 و 28 شهریورماه در جزیره مارگاریتا برگزار شود. در همین چارچوب اواخر مردادماه وزیر امور خارجه ونزوئلا به تهران آمد و از محمدجواد ظریف و دکتر حسن روحانی برای شرکت در این اجلاس دعوت کرد.

در همین چارچوب محمدجواد ظریف وزیر خارجه کشورمان صبح سه‌شنبه هفته گذشته برای شرکت در اجلاس وزیران خارجه این جنبش راهی آمریکای لاتین شد. 

گفتنی است این اجلاس در سه سطح کارشناسان ارشد، وزیران خارجه و سران برگزار می‌شود. نشست کارشناسان که در آن بیانیه نهایی مورد بحث و بررسی قرار گرفته تا برای ارایه به نشست وزیران آماده شود روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه هفته گذشته برگزار شد.

ظریف پس از توقفی کوتاه در مونیخ و مکزیکوسیتی و دیدار با همتای مکزیکی خود وارد جزیره مارگاریتا شد و به عنوان رئیس اجلاس وزیران خارجه این جنبش سخنانی را ایراد کرد.

صبح روز شنبه به وقت محلی نیز قرار است اجلاس سران جنبش عدم تعهد برگزار شود و در این اجلاس حسن روحانی در مراسم افتتاحیه به عنوان رئیس شانزدهمین اجلاس سران به ایراد سخنرانی می‌پردازد و در ادامه ریاست هفدهمین اجلاس این جنبش را به نیکلاس مادورو، همتای ونزوئلایی خود واگذار می‌کند.

 هفدهمین اجلاس جنبش سران عدم تعهد با شعار «صلح، حاکمیت و همبستگی برای توسعه» برگزار می‌شود.

بر اساس این گزارش، جنبش عدم تعهد  در حال حاضر  بیش از  120  عضو دارد و علائق سیاسی، اقتصادی و فرهنگی کشورهای در حال توسعه را در سطح جهانی نمایندگی می‌کند.

جنبش عدم تعهد بر پایه اصل احترام به تمامیت ارضی و حاکمیت ملی کشورهای عضو، عدم تجاوز، عدم دخالت در امور داخلی یکدیگر، برابری و امتیازات متقابل و همزیستی مسالمت‌آمیز در دهه 1950 شکل گرفت. این تشکل به عنوان یک تشکل مهم بین‌المللی، یکی از مجموعه‌های تأثیرگذار بر روند تحولات جهان است. 

این جنبش به مثابه نشانه‌ای از پایان دوران استعمار، اعلام مخالفت با پذیرش سلطه قدرت‌های بزرگ و تریبونی آزاد برای اعلام نظرات و مواضع کشورهای جهان سوم و در حال توسعه بود و عضویت در آن به منزله دستیابی به استقلال سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به شمار می‌آمد.

شانزدهمین اجلاس جنبش عدم تعهد در سال 1391 با حضور ۲۴ رییس‌جمهور، ۸ نخست‌وزیر، ۳ پادشاه در بالاترین سطح،  ۹ معاون رییس‌جمهور و ۸۰ وزیر (۶۰ نفرشان وزیرخارجه بودند) و ۲ رییس‌ مجلس و ۹ فرستادهٔ ویژه در تهران برگزار شد.

این اجلاس با توجه به تحولات شمال آفریقا و خاورمیانه و بهار عربی مورد توجه افکار عمومی و رسانه‌های گروهی مختلف در سراسر دنیا قرار گرفت.

در این اجلاس که با حضور بان کی‌مون دبیرکل سازمان ملل و محمد مرسی رئیس‌جمهوری وقت مصر و رئیس‌جمهوری وقت کشورمان برگزار شد، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای سخنرانی کردند.

بیانیه نهایی اجلاس شانزدهم در ۱۱ بند که در آن به مسائل متنوعی از جمله بحران‌های سیاسی و اقتصادی، موضوع فلسطین، حق انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای برای همه کشورها و صلح پایدار جهانی اشاره شده‌ بود.

بر اساس گزارشی که درباره عملکرد ایران در دوره ریاست بر جنش عدم تعهد منشتر شده است تاکید شده که ایران توانست در چارچوب‌های تعیین‌ شده، ضمن حفظ همبستگی و وحدت در درون جنبش، توان جنبش را مصروف انجام وظایف محتوای‌اش کند.

در بخش‌هایی از این گزارش آمده است: جنبش عدم تعهد به طور عمده یک ‌نهاد سازمان ملل محور است. به این معنا که تقریبا همه فعالیت‌های آن در داخل سیستم ملل متحد و در نیویورک انجام می‌شود. جنبش در واقع از یک سو  ابزار هماهنگی مواضع بین اعضای جنبش در ارتباط با طیفی از همه موضوعات به استثنای موضوعات اقتصادی است و از سوی دیگر بازوی مذاکراتی کشورهای در حال ‌توسعه با کشورهای توسعه یافته است. کشورهای در حال ‌توسعه در داخل جنبش نخست مواضع خود را در حوزه‌هایی مثل حقوق بشر، حفظ صلح، خلع سلاح، امور حقوقی، اصلاح سازمان ملل و مسائل منطقه‌ای در بین خود هماهنگ می‌کنند و سپس می‌کوشند تا مواضع هماهنگ خود را در مذاکرات با کشورهای توسعه‌یافته پیش ببرند. سفیر ایران به عنوان رئیس دفتر همآهنگی در 4 سال محور انجام تمامی این فعالیت‌ها بوده است.

در این گزارش آمده است: تصمیم‌گیری در داخل جنبش از طریق اجماع صورت می‌گیرد و رای‌گیری در آن جایی ندارد. این روش تصمیم‌گیری ایجاب می‌کند که رئیس ناچار از انجام تلاشی بیش از حد معمول در هر مورد برای نزدیک کردن نظرات متعارض به یکدیگر و ایجاد اجماع بین طرف‌های ذی‌ربط شود، چراکه در صورت عدم اجماع، مذاکرات می‌تواند به شکست بیانجامد و چنین امری در عین حال شکستی برای ریاست دوره‌ای نیز محسوب می‌شود. از آن‌جا که هدف رئیس جنبش باید به طور عمده حفظ انسجام جنبش و اعتلای آن و جلوگیری از تشتت و اختلاف در آن باشد، تصمیم‌گیری با اجماع و بدون رای‌گیری مسوولیت مضاعفی را بر عهده روسای دوره‌ای جنبش می‌گذارد.

این گزارش می‌افزاید: رئیس جنبش به عنوان تسهیل‌کننده و هماهنگ‌کننده، وظیفه تلاش برای اجماع‌سازی در درون جنبش را دارد. عمل به این وظیفه مستلزم انعطاف‌پذیری، میانه‌روی و عدم اصرار بر مواضع ملی خویش است. رئیس جنبش باید هم‌چنین جنبش را در عرصه‌های مختلف و مواجهه با دیگر گروه‌بندی‌های بین‌المللی نمایندگی کند.

در بخش دیگری از متن این گزارش آمده است: ایران توانست در چارچوب‌های تعیین‌ شده برای اداره یک نشست بین‌المللی به طور اعم و با توجه به محدودیت‌های جنبش عدم تعهد به طور اخص، ضمن حفظ همبستگی و وحدت در درون جنبش، توان جنبش را مصروف انجام وظایف محتوای‌اش کند و برای انجام این مهم فعالیت‌هایی به شرح زیر انجام شده است:

هماهنگی مواضع در داخل جنبش و مذاکره با کشورهای توسعه‌یافته بر مبنای مواضع هماهنگ

هماهنگی گروه‌های کاری پنج‌گانه جنبش و فراکسیون‌های جنبش در شورای امنیت و کمیسیون تحکیم صلح

ایفای وظیفه نمایندگی و سخنگویی جنبش از طریق ارائه نظرات جنبش در نهادها و مجامع بین‌المللی

تدوین، کسب اجماع و صدور بیانیه‌های دفتر هماهنگی جنبش که منعکس‌کننده نظرات جنبش در ارتباط با تحولات جاری است

برگزاری نشست وزیران علوم و تکنولوژی کشورهای عضو جنبش در تهران در آباد 1392

برگزاری نشست‌های ماهانه و نشست‌های فوق‌العاده و هماهنگی نشست‌های گروه‌های کاری و دو فراکسیون جنبش در شورای امنیت و کمیسیون تحکیم صلح

ریاست کمیته فلسطین جنبش عدم تعهد و هماهنگی فعالیت‌های آن و

مذاکرات دوره‌ای با تروئیکای اتحادیه اروپا و انجام طیفی از اقدامات، ملاقات‌ها، مکاتبات، مصاحبه‌ها و امور دبیرخانه‌ای و لجستیک از جمله اقداماتی بوده است که ایران در چهار سال گذشته انجام داده است.

امروز در حالی پس از چهار سال ریاست جنش عدم تعهد به ونزوئلا منتقل می شود که تحولات سیاسی و اجتماعی در شمال آفریقا و خاورمیانه با سرکوب مردم در کشورهایی از جمله مصر و تونس مواجه و اوضاعی آرام را شاهد هستیم. در عین حال بحران از شمال آفریقا در چهار سال گذشته حرکت کرده و در قلب خاورمیانه در سرزمین شام خانه کرده است.

امروز سوریه به جولانگاه قدرت‌های فرامنطقه‌ای و منطقه‌ای تبدیل شده است و امیدها برای رفع این بحران هر روز کم‌تر و کم‌تر می‌شود و دیگر از میانجی‌گری و تلاش سازمان ملل به عنوان مهم‌ترین و بزرگ‌ترین نهاد بین‌المللی برای حل این بحران کمتر سراغ داریم. از این رو انتظار است تا سازمان‌ها و نهادهایی از جمله سازمان کنفرانس اسلامی و جنبش غیرمتعهد در این زمینه به رایزنی و تلاش برای نزدیک کردن دیدگاه‌ کشورهای موثر در مساله سوریه بیش از پیش بپردازند و از ظرفیت این جنبش به ویژه در چارچوب سازمان ملل استفاده شود.

منبع: ایسنا