خانواده موفق؛ رازها و رمزها

به گزارش تیک، همانطور که حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در اجرای بند یک اصل ۱۱۰ قانون اساسی سیاست های کلی «خانواده» را که پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام تصویب شده است به ایجاد جامعه ای خانواده محور و تقویت و تحکیم خانواده و کارکردهای اصلی آن بر پایه الگوی اسلامی خانواده به عنوان مرکز نشو و نما و تربیت اسلامی فرزند و کانون آرامش بخش اشاره کرده اند.

خانواده همواره کانون توجه همه دولتمردان و حکومت ها بوده و هست چرا که خانواده، جامعه کوچکی است که اعضا آن اجتماع را می سازند. جامعه شناسان معتقدند که بقا جامعه در گرو بقای خانواده است. از طرفی موفقیت جامعه نیز در گرو سلامت خانواده است و شکست آن نیز با گسستگی خانواده ارتباط مستقیمی دارد. بنابراین باید به خانواده به عنوان قلب تپنده جامعه نگریست و برای تشکیل یک خانواده موفق گام اول که انتخاب همسر مناسب است را درست برداشت و پس از آن با تقوا، سلامت جسم و روان، برنامه ریزی و هماهنگی درست افکار، رویاها، آرزوهای مشترک و درمجموع هدف مشترکی را تعیین کرد و برای رسیدن به آنها گامهایی یکسان برداشت.

دکتر بهروز بی رشک روان شناس با تایید نقش انتخاب همسر مناسب در تشکیل خانواده موفق نظر خود را اینگونه بیان می کند و می گوید:خانواده موفق خانواده ای است که گزینش همسر و پیمان ازدواج بین زن و مرد در آن بر اساس ضوابط و معیارهایی چون اصالت و نجابت، هم کفو بودن، ایمان ، بینش و عقل صورت گرفته باشد.

وی خانواده را به دو خانواده گرم و سرد تقسیم می کند و ادامه می دهد: مشکلات در بعضی از خانواده ها با گفتگو و مشورت و نگاه منطقی همراه با اعتماد برطرف می شود. در این خانواده ها بین زوجین یک هماهنگی همراه با اهداف یکسان و مشترک و توام با احترام وجود دارد. این خانواده ها خانواده های گرم هستند.

او با تاکید بر اهمیت تاثیر انتخاب درست در تشکیل خانواده موفق اضافه می کند: جایگاه زن و مرد در خانواده تعریف شده است بنابراین تقسیم وظایف نیز از جمله مهارت های ظریف و ریزی است که هر زن و مردی باید از آن بهره مند باشد که حتی مدیریت اقتصادی خانه را نیز دربر می گیرد.

بی رشک به اهمیت آموزش مهارت های زندگی اشاره می کند و می گوید: مهارت های زندگی یکی از بحث هایی که در جامعه ما صحبت می شود ولی به آن پرداخته نمی شود و باید در سیستم آموزشی به آن توجه شود.

وی ادامه می دهد: در این آموزش ها باید جوان ها را با مفهوم واقعی زندگی مشترک آشنا کرد. آنها باید بدانند که زندگی چیست و چه مسایلی در زندگی باید مطرح شود. حتی باید بیاموزند که چگونه باید احساساتشان را کنترل کنند ، چگونه با مشکلات کنار بیایند و بسیاری از مسائلی که در هر زندگی مشترکی وجود دارد و جوان ها باید قبل از ازدواج بیاموزند و معتقدم که این آموزش ها باید از مدرسه شروع شود.

این روان شناس، نقش خانواده ها را در آموزش جوان ها بسیار با اهمیت اعلام می کند و اضافه می کند: آشنایی فرزندان با وظایفشان در زندگی مشترک ، مواجه شدن با مشکلات و سختی های زندگی و نحوه مدیریت کردن آن، نقش زن و مرد در خانواده و شناخت مسوولیتهای آنها از جمله آموزش هایی است که فرزندان باید در خانواده به عنوان اولین کانونی که در آن قرار می گیرند آموزش ببینند.

بی رشک می گوید: در یک خانواده موفق جایگاه و وظایف افراد مشخص است یعنی جایگاه پدر و مادر به همراه مسوولیت و وظایفی که برعهده دارند تفکیک شده است. در چنین خانواده ای وظایف به خوبی انجام می شود و والدین با خوشحالی و رضایت به وظایف خود نسبت به یکدیگر عمل می کنند.

بی رشک می گوید: سیستم هایی در خانواده ها وجود دارد به نام سیستم باز و سیستم بسته. در خانواده ای که سیستم باز دارند پدر و مادرها با زمان جلو می روند و به زبان عامیانه به روز هستند. آنها با اطلاعات روز آشنا هستند چرا که می دانند نیازهای نسل گذشته که خودشان باشند با نسل جدید که فرزندشان است متفاوت است. آنها با این شناخت با فرزندانشان ارتباط برقرار می کنند. این خانواده ها جزو خانواده های موفق محسوب می شوند که از استحکام زیادی برخوردار هستند.

او در تعریف سیستم بسته می گوید: خانواده ها در سیستم بسته از قوانین ثابتی پیروی می کنند که از گذشته به ارث برده اند و سیستم در این خانواده ها دیکتاتوری است. منظور این است که هدف و مسیر رسیدن به آن از قبل مشخص شده است و همه باید مطابق میل یک نفر رفتار کنند. این خانواده ها برای رسیدن به نتیجه مطلوب از قدرت استفاده می کنند بدون ذکر علت و دلیل انتخاب این مسیر. این درحالی است که نوجوان نیاز به درک دارد و این نوع برخورد مانع ایجاد صمیمت بین آنها و والدین می شود. در چنین شرایطی است که فرزند از خانه گریزان می شود و برای پیداکردن دوست به محیط بیرون از خانه پناه می برد که ممکن است مشکلاتی پیش آورد که غیرقابل جبران باشد.

این روان شناس معتقد است : همواره درخانواده موفق مشکلات مورد بررسی قرار می گیرد و پس از آن برای رفع آن برنامه ریزی و تلاش می شود. در چنین خانواده ای تصمیم گیری ها درباره فرزندان به دور از حضور آنها صورت گیرد چرا که فرزندان باید بدانند حرف و نظر پدر و مادرها یکسان است و نمی توانند از موقعیت سوگیری و سواستفاده کنند.

بی رشک با تاکید بر اهمیت نقش خانواده در سلامت جامعه ادامه می دهد: خانواده مهمترین خشت بنای جامعه محسوب می شود بنابراین زمانی که با بحران مواجه می شود که توان مقابله و برطرف کردن آن را ندارند می توانند یه یک مشاور خانواده مراجعه کنند.

این روان شناس می گوید: خودشناسی یکی از راههای حل مشکلات است. جوان ها باید خود را بشناسند تا بتوانند مشکلات خود را شناسایی و مدیریت کنند. آنها باید از دنیای مجازی به دنیای واقعی سفر کنند و روابطش واقعی برقرار کنند. از طرفی باید ارتباطشان را با خانواده محکمتر کنند و در صورت مواجه شدن با بحران از مشاور کمک بگیرند.

دکتر سیامک طهماسبی استاد دانشگاه و رئیس مرکز مطالعات توسعه آموزش دانشگاه علوم بهزیستی نگاهی چند جانبه به خانواده موفق دارد. او معتقد است: خانواده موفق را هم می توان از دریچه آسیب شناسی مانند طلاق، اعتیاد، بزهکاری و خیانت نگاه کرد و هم از دریچه زیباشناسی مانند عشق، گذشت، آرمان گرایی و کارآفرینی نگریست. در هر دو نگاه هم ساختار هم روابط و هم افراد را می شود تحلیل کرد و به هدف رسید.

او در توضیح این مطلب ادامه می دهد: از دریچه آسیب شناسی به خانواده بسیار نگریسته شده است و مکتوبات و تولیدات مختلفی هم ارائه شده است همچون تحقیقاتی در خصوص آمار طلاق و علت های آن یا فیلم هایی در خصوص جدایی یا خیانت که این خود اثر روانی منفی برای جامعه بوجود آورده است که در آن فقط به موضوع آسیب شناسی خانواده مورد تحقیق قرار می گیرد و گزارش می شود. اما سوال اینجاست که پس الگو چه شد؟

این استاد دانشگاه در پاسخ به سوالی که خود طرح می کند اینگونه جواب می دهد: در مواردی خود این گزارش ها تسهیل گر آسیب شناسی هم می شوند. اما موضوع اینجاست که کمتر از دریچه زیبا شناسی به خانواده نگریسته شده است، شاید دلیل آن کم تجربگی باشد و شاید اصلا به این شیوه نگاه کردن آشنا نیستیم.

طهماسبی اضافه می کند: درهر صورت خانواده زیبا یعنی خانواده ای که در آن احترام و محبت حاکم باشد، گذشت وجود داشته باشد، علاقه ها ابراز شود. از طرفی خانواده نقش اجتماعی سازنده دارد و بیشتر لذت ها خانوادگی است تا فردی. همچنین در خانواده زیبا درک و همدلی به همراه قانون های مناسب وجود دارد. اعضای خانواده برای هم وقت می گذارند و به حریم یکدیگر احترام می گذارند و ورود نمی کنند. از سویی رفت و آمد خانوادگی نیز در تشکیل یک خانواده زیبا نقش مهمی دارد البته به همراه تربیت مناسب زمان که در آن رشد و تکامل افراد رخ می دهد و اتفاقات خوب و مفید زیادی به وقوع می پیوندد. تا حدودی شبیه خانواده فیلم طلا و مس یا سریال پایتخت.

رئیس مرکز مطالعات توسعه آموزش دانشگاه علوم بهزیستی به اهمیت نقش نهادهای فرهنگی در تشکیل یک خانواده موفق اشاره می کند و خاطرنشان می کند: حال باید ارزیابی کنیم که نهادهای فرهنگی همچون سینما، تلویزیون، مبلغین، اساتید، معلمان، کتاب ها، مقالات و قوانین چقدر در تشکیل یک خانواده موفق و ترویج فرهنگهای مناسب یک خانواده ایده آل نقش دارند. در صورت شناخت نقش و تاثیر نهادهای فرهنگی است که می توان از نسل آینده در تشکیل یک خانواده موفق و کاهش نرخ آسیب های مختلف انتظار داشت.

طهماسبی پیشنهادی برای بالا بردن جایگاه خانواده موفق در کشور دارد. او می گوید: همه برنامه های فرهنگی از مهد کودک تا دانشگاه به صورت خانواده محور اجرا شوند. همچنین برنامه آموزش والدین با حضور الزامی پدر و مادر برگزار شود نه فقط یکی از والدین.

از طرفی در برنامه های فرهنگی از جمله فیلم های خانوادگی که در تلویزیون و یا سینما تهیه می شود یک خانواده سالم و مثبت و روابط درون خانوادگی به نمایش گذارده شود. همچنین سازمان ها و اداره ها نیز می توانند با برگزاری مراسم های فرهنگی و دعوت از خانواده های کارکنان خود نقش بسزایی در آموزش های لازم تدبیر لازم رابیاندیشند.

وی در خاتمه ابراز امیدواری کرد که با سیاست های ابلاغی اخیر مقام معظم رهبری بتوان بیشتر از قبل برای تشکیل یک خانواده زیبا و سالم برنامه ریزی شود.

منبع: ایرنا