نسخه مزد منطقه ای برای 2 معضل بازار کار

موضوعی که از جمله معایب تصویب حداقل دستمزد به‎صورت سراسری به شمار می آید و توجه بیشتر شورای عالی کار به تصویب یا رد مزد منطقه ای را آشکار می کند. در این حال خبر دیگری به نقل از یک مقام کارگری منتشر شد که نشان می دهدهم اینک سبد معیشت کارگران در تهران به 23.5 میلیون تومان در ماه رسیده و در نتیجه می توان گفت در صورتی که طبق سنوات قبل، حقوق کارگران به‎صورت سراسری تعیین شود، به احتمال زیاد اختلاف زیادی با سبد معیشت کارگران در تهران و یا کلان‎شهرها خواهد داشت و از آن کمتر خواهد بود. هر چند در برخی نقاط نیز می تواند از سبد معیشت بیشتر باشد.به گزارش خراسان، آمارهای جدیدی که خبرگزاری تسنیم به نقل از رستم پورمدیر کل نظارت و هماهنگی طرح های کارآفرینی و اشتغال وزارت کار ارائه کرده، حجم اشتغال غیررسمی را 50 درصد بیان می کند! به عبارت دیگر اگر بخشی از نیروی کار که تمایلی به بیمه شدن به دلایل مختلف را ندارند (و تعداد آن ها احتمالاً قابل توجه نیست) کنار بگذاریم، این آمارها بیان می کند که از هر دو نفر نیروی کار، یک نفر بیمه نیست.

مزد یکسان، یک علت پنهان پدیده شاغلان غیررسمی

در پاسخ به چرایی وضعیت عجیب اشتغال غیررسمی، بعضاً دلایل واضحی قابل ذکر است. از جمله این که بنگاه های اقتصادی اجمالاً این سال ها دوره پررونقی را تجربه نمی کنند و در نتیجه امکان استخدام بیمه ای کارگر برای آنان وجود ندارد. از سوی دیگر همان‎طور که در بالا نیز اشاره ای به آن شد، برخی شاغلان با درآمد بالا نیز هستند که با توجه به وضعیت نه چندان مطلوب حقوق مستمری بگیران تامین اجتماعی، ترجیح می دهند در طرح های شبیه تامین اجتماعی، منتها با بازده بالاتر (نظیر بیمه های عمر) شرکت کنند.اما جدای از موارد فوق، ردپای یک عامل پنهان دیگر یعنی «تعیین دستمزد به صورت سراسری» در شکل گیری این وضعیت قابل رویت است. همان طور که در گزارش های اخیر پیرامون مزد منطقه ای در این صفحه و با استناد به گزارش تحلیلی اتاق بازرگانی ایران ذکر شده، تفاوت هزینه معیشت در مناطق مختلف کشور همزمان با تعیین مزد یکسان و کشوری، دو پدیده متضاد را رقم زده است. اول ایجاد شاغلان فقیر در مناطق با هزینه های بالا (مانند تهران و کلان‎شهرها). دوم تمایل به استخدام غیر رسمی در مناطق با هزینه های پایین که عمدتاً در سایر مناطق و شهرها زمینه آن به وجود می آید. در این مناطق، تعیین دستمزد در سطحی بالاتر از هزینه ها، باعث می شود تا کارفرمایان تمایلی به استخدام کارگران به صورت رسمی نداشته باشند. زیرا هزینه کارگر در این مناطق برای آن ها بسیار بالا بوده و متناسب با درآمدها نیست.

نسبت شاغلان غیر رسمی به رسمی در استان ها به 90 درصد هم می رسد

بررسی های اتاق بازرگانی ایران با استناد به داده های «هزینه و درآمد خانوار» مرکز آمار ایران در سال 1400، پدیده شاغلان غیررسمی را به نحو شفاف تری نشان می دهد. بر این اساس، مشاهده می شود استان هایی که در آن‎جا خط فقر فاصله بیشتری با حداقل دستمزد دارد (حداقل دستمزد بیش از خط فقر است)، نسبت شاغلان غیررسمی نیز بیشتر است. در بخش خصوصی این شاخص در بین استان های کشور به 90 درصد (استان خراسان شمالی) هم می رسد. بالعکس در استانی مانند یزد، این میزان در حدود 34 درصد است.برآورد 23.5 میلیونی از سبد معیشت کارگران تهرانی و یک نکته قابل تامل

جدای از پدیده شاغلان غیررسمی، خبرهای دیگری از برآورد سبد معیشت نشان می دهد که در تهران این رقم به 23.5 میلیون تومان رسیده و در صورت مبنا گرفتن مزد یکسان کشوری، احتمالاً دو عیبی که برای مزد یکسان در دو قسمت قبل بیان شد، ادامه خواهد یافت.

باقری نماینده کارگران در شورای عالی کار گفت: سال گذشته رقم ماهانه هزینه سبد معیشت خانوار کارگری را ۱۷ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان استخراج کردیم ولی چون در جلسات کمیته مزد به نتیجه نرسید اولین بار بود که کمیته دستمزد مصوبه‌ای در مورد رقم سبد معیشت نداشت. با این حال مجموع دریافتی کارگر با اولاد به ۸ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان رسید. در حال حاضر و بر اساس تورم اعلامی مرکز آمار و بانک مرکزی، هزینه ماهانه سبد معیشت خانوار 3.3 نفری تا پایان آذرماه را ۲۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان استخراج کردیم.

این اظهارات نشان می دهد در صورتی که این سبد معیشت در قالب مبنای مزد یکسان در کل کشور پذیرفته شود، رشد 32 درصدی در آن اتفاق خواهد افتاد و در صورتی که همین میزان رشد را برای حداقل دستمزد در نظر بگیریم، حداقل دستمزد (برای یک کارگر مجرد بدون سابقه) می بایست از حدود 6 میلیون و 800 هزار تومان (پس از کسر حق بیمه) به حدود 9 میلیون تومان برسد. رقمی که در ادامه وضعیت خود تاکنون، با واقعیات معیشت کارگران در شهرهای بزرگ، فاصله داشته و از آن کمتر است. از سوی دیگر برای شهرهای کوچک تر و با هزینه معیشت نسبتاً پایین تر، نسبتاً بیشتر بوده و در نتیجه می بایست شاهد تداوم اشتغال غیر رسمی کارگران در این مناطق باشیم.در پایان باید بر این نکته تاکید کرد که توجه به مزد منطقه ای طبق بررسی های کارشناسی ضروری است. اما تمرکز بر آن، نباید موجب نادیده گرفتن واقعیات معیشتی یا حتی عقب افتادگی مزد کارگران در مناطق مختلف شود./ خراسان