توافق ایران و آمریکا شدنی ست؟
وجود فضای پرتنشی که پس از «جنگ ژوئن» میان ایران و آمریکا ایجاد شده بود، اکنون دوباره صحبت از احتمال ازسرگیری مذاکرات بین واشنگتن و تهران به میان آمده است. دونالد ترامپ، رئیسجمهور ایالات متحده، در سخنرانی روز پنجشنبه خود در ایالت آیووا اعلام کرد که «ایران میخواهد با آمریکا گفتوگو کند» و او در صورت لزوم آماده دیدار با نمایندگان تهران است.

وجود فضای پرتنشی که پس از «جنگ ژوئن» میان ایران و آمریکا ایجاد شده بود، اکنون دوباره صحبت از احتمال ازسرگیری مذاکرات بین واشنگتن و تهران به میان آمده است. دونالد ترامپ، رئیسجمهور ایالات متحده، در سخنرانی روز پنجشنبه خود در ایالت آیووا اعلام کرد که «ایران میخواهد با آمریکا گفتوگو کند» و او در صورت لزوم آماده دیدار با نمایندگان تهران است.
در ادامه این مطلب آمده است: در همین زمینه، وبسایت آمریکایی Axios به نقل از دو منبع مطلع فاش کرد که استیون ویتکوف، فرستاده ویژه آمریکا، قصد دارد هفته آینده در پایتخت نروژ، اسلو، با عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، دیدار و مذاکرات هستهای را از سر بگیرد.
به گزارش Axios، تهران و واشنگتن هنوز تاریخ نهایی این دیدار را تعیین نکردهاند و هیچیک بهطور رسمی این دیدار را اعلام نکردهاند. با این حال، طبق گفته منابع، ویتکوف و عراقچی از زمان پایان جنگ اخیر میان ایران و اسرائیل در تماس مستقیم بودهاند.
در صورت برگزاری، این دیدار نخستین گفتوگوی مستقیم میان دو کشور پس از حملات آمریکا و اسرائیل به سایتهای هستهای ایران در ژوئن گذشته خواهد بود؛ حملاتی که ترامپ مدعی است منجر به «نابودی کامل» برنامه هستهای ایران شده است.
با انتشار گزارشهایی درباره احتمال آغاز مذاکرات جدید، مقامات ایرانی نیز تمایل خود را برای ازسرگیری گفتگوها پنهان نکردهاند. مجید تختروانچی، معاون وزیر خارجه ایران، اعلام کرد که کشورش از دیپلماسی حمایت میکند، به شرط آنکه آمریکا تضمین دهد در روند مذاکرات از زور استفاده نخواهد کرد. او همچنین تأکید کرد که سیاست ایران در زمینه غنیسازی تغییری نکرده و این کشور حق کامل دارد که در خاک خود غنیسازی انجام دهد.
عبدالقادر فایز، رئیس دفتر الجزیره در تهران، در برنامه «ما وراء الخبر» (پشت خبر) گفت: با وجود تعهد ایران به دیپلماسی، مقامات تهران این مذاکرات احتمالی را بسیار پیچیده میدانند، چرا که اهداف ایران کاملاً متفاوت از اهداف آمریکاست. او افزود که تهران دیگر به آمریکاییها اعتماد ندارد و خواهان آغاز مذاکرات از نقطه پایان جنگ اخیر است.
ایرانیها میگویند حملات آمریکا و اسرائیل به تأسیسات هستهایشان موجب تضعیف موقعیتشان نشده و در صورتی که تصمیم به مذاکره بگیرند، شرایطی حتی پیچیدهتر از مذاکرات مسقط و رم مطرح خواهند کرد. هادی افقهی، دیپلمات پیشین ایرانی، در گفتوگو با «ما وراء الخبر» اظهار داشت که از دیدگاه تهران، حق غنیسازی موضوعی نیست که قابل چانهزنی باشد و ایران هرگز از آن چشمپوشی نخواهد کرد.
او همچنین هرگونه تماس مستقیم یا غیرمستقیم با آمریکا را رد کرد و گفت: «ما هیچ نشانهای از سوی مقامات ایرانی ندیدهایم که دعوتی را پذیرفته باشند یا تماسی با طرف آمریکایی برقرار کرده باشند.»
تغییر رفتار، نه تغییر حکومت
از آوریل گذشته تاکنون، ایران و آمریکا پنج دور گفتوگوی غیرمستقیم با میانجیگری عمان در مسقط و رم برگزار کردهاند که هدف آن یافتن راهحلی دیپلماتیک برای پرونده هستهای ایران بوده است. اما اسرائیل در ۲۲ ژوئن حملاتی را به تأسیسات نظامی و هستهای ایران انجام داد و چندین فرمانده نظامی و دانشمند هستهای ایرانی را ترور کرد. در پاسخ، ایران حملات موشکی گستردهای را آغاز کرد که به جنگی ۱۲ روزه انجامید. پس از آن، ترامپ بهطور ناگهانی آتشبس میان دو کشور را اعلام کرد.
افقهی در ادامه افزود: هدف اصلی حملات آمریکا نه برنامه هستهای، بلکه «سرنگونی نظام ایران» بوده است. او گفت ترامپ در حالیکه درگیر مذاکرات دیپلماتیک بود، تحت فشار بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل ـ که تحت تعقیب دادگاه کیفری بینالمللی است ـ وارد جنگ شد، در حالیکه این اقدام آشکارا ناقض قوانین بینالمللی و آژانس بینالمللی انرژی اتمی بوده است.
اگرچه ایران شروط تازه و متفاوتی برای بازگشت به میز مذاکره خواهد داشت، اما طرف آمریکایی همچنان به رویکرد پیشین خود پایبند است.
در این راستا، کلنل هاینو کلینک، مشاور پیشین شورای امنیت ملی آمریکا، در برنامه «ما وراء الخبر» تأکید کرد که کاخ سفید امیدوار است ایران با «چشماندازی شفاف» به مذاکرات بازگردد و اینکه گزینه هستهای بنبستی بیش نیست.
وی افزود که آنچه برای واشنگتن اهمیت دارد، این است که «ایران آمادگی تغییر رفتار خود را داشته باشد». او تصریح کرد که ترامپ به دنبال تغییر حکومت در ایران نیست و تصمیماتش در قبال تهران بر مبنای حاکمیت ملی و با هدف رسیدن به راهحل دیپلماتیک بلندمدت اتخاذ میشود.