نسخه چاپی
ارسال به دوستان
گزارش نیویورک تایمز از بحران بی آبی در تهران / عمیق‌ترین سدهای ایران به برکه‌هایی کم‌عمق تبدیل شده‌اند / همه چیز به کشاورزی و ساخت سدهای متعدد برمی گردد
برخی از عمیق‌ترین سدهای ایران به برکه‌هایی کم‌عمق تبدیل شده‌اند. فشار آب در برخی شهرها آن‌قدر پایین است که شیرهای آب در آپارتمان‌ها برای ساعت‌ها خشک می‌مانند. مردم با ناامیدی به‌دنبال مخازن آب می‌گردند و هر قطره‌ای را که پیدا می‌کنند ذخیره می‌کنند.
دمای هوا چنان بالا رفته که ماه گذشته، یکی از نقاط ایران طبق گزارش وب‌سایت‌های ردیابی وضعیت‌های آب‌وهوایی، شاخص گرمایی ۱۴۹ درجه فارنهایت (حدود ۶۵ درجه سلسیوس) را ثبت کرد – یکی از بالاترین دماهای ثبت‌شده در زمین.
ایران اکنون در میانه یک بحران شدید آبی قرار دارد؛ بحرانی که بر بحران چندماهه انرژی نیز افزوده شده؛ بحرانی که باعث قطعی برنامه‌ریزی‌شده روزانه برق در سراسر کشور شده است. ایرانیانی که هنوز از جنگ ۱۲ روزه ماه گذشته با اسرائیل و ایالات متحده در حال بازیابی هستند، اکنون با زندگی بدون ابتدایی‌ترین نیازها مواجه شده‌اند.
دولت این هفته اعلام کرد که بسیاری از مخازن آب – به‌ویژه آن‌هایی که آب شرب پایتخت، تهران، را تأمین می‌کنند – در حال خشک‌شدن هستند. مقام‌ها هشدار دادند که منابع آبی تهران در عرض چند هفته تمام خواهند شد و از مردم خواستند تا مصرف آب را کاهش دهند.
رئیس‌جمهور مسعود پزشکیان روز دوشنبه در نشست هیئت دولت گفت: «بحران آب جدی‌تر از آن چیزی است که امروز درباره آن صحبت می‌شود و اگر امروز تصمیم‌های فوری نگیریم، با شرایطی مواجه خواهیم شد که دیگر قابل درمان نخواهد بود. ما نمی‌توانیم به این شکل ادامه دهیم.»
ایران که همواره مستعد خشکسالی بوده، با سیاست‌های ضعیف مدیریت منابع آبی، وضعیت را بدتر کرده است؛ موضوعی که آقای پزشکیان نیز روز دوشنبه به آن اذعان کرد. تغییرات اقلیمی نیز نقش داشته‌اند: کشور طی پنج سال گذشته با خشکسالی‌های متوالی روبه‌رو بوده است.
اکنون بحران آن‌قدر وخیم شده که دولت در روز چهارشنبه تمام ادارات و خدمات دولتی را در تهران و بیش از دو دوجین شهر دیگر تعطیل کرد و با ایجاد تعطیلات سه‌روزه سعی کرد مصرف آب و برق را کاهش دهد. فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت، گفت که ممکن است در هفته‌های آینده تعطیلی‌های مشابهی یک یا دو بار در هفته تکرار شوند، و به مردم پیشنهاد کرد "به تعطیلات بروند".
شرکت آب و فاضلاب استان تهران این هفته اعلام کرد که فشار آب را آن‌قدر کاهش داده که در تهران – شهری با ۱۰ میلیون نفر جمعیت و پر از ساختمان‌های بلندمرتبه – آب حتی نمی‌تواند به طبقات بالاتر از دوم آپارتمان‌ها برسد.
برخی از ساکنان تهران در مصاحبه‌ها گفتند که فقط چکه‌هایی از شیر آب خارج می‌شود، که حتی شستن ظرف یا لباس یا کشیدن سیفون را مشکل کرده است. در برخی مناطق، خدمات آب‌رسانی تا ۴۸ ساعت قطع شده بود.
مردم و مدیران ساختمان‌ها با عجله به‌دنبال خرید مخازن آب هستند تا بتوانند مقدار کمی آب را برای قطعی‌های بعدی ذخیره کنند. مدیر یکی از برج‌های مسکونی در محله مرفه الهیه گفت که ساختمان آن‌ها سه روز است که بدون آب است. زمانی که سرانجام یک مخزن آب تهیه کردند، آن مقدار آب فقط برای دو ساعت کافی بود. سپس با تانکر غیردولتی آب خریدند، اما متوجه شدند که آن آب، آب شور آلوده بوده که نه برای نوشیدن مناسب است و نه حتی برای شست‌وشو.
در سوی دیگر شهر، نفیسه، معلم دبستان، درباره ذخیره‌سازی آب ابراز تردید کرد. او گفت: «مادرم نیمی از آشپزخانه را با بطری‌های بزرگ و کوچک پر از آب کرده، اما فکر می‌کنم این اشتباه است. در بحران واقعی، چند تا ظرف آب ما را نجات نمی‌دهد.»
بحران آب در حالی رخ می‌دهد که کشور با خاموشی‌های برنامه‌ریزی‌شده روزانه هم دست و پنجه نرم می‌کند. از ماه دسامبر، ایران که یکی از بزرگ‌ترین منابع گاز طبیعی و نفت خام جهان را دارد، با بحران شدید انرژی روبه‌رو شده که مدارس، دانشگاه‌ها و ادارات را وادار به تعطیلی یا کاهش ساعات کاری کرده و برق کارخانه‌های صنعتی نیز جیره‌بندی شده است.
اثر تجمعی بحران‌های متعدد – از تورم افسارگسیخته، تا قطعی برق و آب – باعث شده بسیاری از ایرانیان احساس کنند کشورشان در [شرایط نامساعدی] است. در مصاحبه‌ها و پست‌های شبکه‌های اجتماعی، آن‌ها توانایی دولت برای بهبود اوضاع را زیر سؤال می‌برند.
حمیدرضا خدابخشی، رئیس اتحادیه مهندسان آب استان خوزستان، در گفت‌وگوی تلفنی گفت: «پرداختن به تنها یک جنبه از بحران بی‌فایده است؛ مدیریت برق و آب هر دو باید اصلاح شوند. تکرار مداوم درخواست صرفه‌جویی از مردم، بدون اقدام واقعی از سوی دولت، ناعادلانه است و بار مسئولیت را به دوش مردم می‌اندازد.
کارشناسان محیط‌زیست می‌گویند که بحران آب ریشه در دهه‌ها مدیریت نادرست منابع آبی دارد، از جمله سیاست‌هایی مانند گسترش بی‌رویه شهرها، برداشت بی‌رویه از منابع زیرزمینی برای کشاورزی، و ساخت سدهای متعدد.
ایران همچنین آب را به مناطق مرکزی کویری برای تأمین صنایع پرمصرفی چون فولاد (که اغلب تحت مالکیت دولت هستند) منتقل کرده است.
تغییرات اقلیمی نیز بحران را تشدید کرده‌اند. وزارت نیرو می‌گوید میانگین بارندگی سالانه در پنج سال گذشته از حدود ۲۸۰ میلی‌متر به کمتر از ۱۵۰ میلی‌متر کاهش یافته، که بدترین خشکسالی در ۵۰ سال گذشته را رقم زده است. محمدصادق معتمدیان، استاندار تهران، به رسانه‌های داخلی گفت که ذخایر آب چهار سد تأمین‌کننده آب تهران به حدود ۱۴ درصد ظرفیت‌شان رسیده است.
تالاب‌های سرسبز به بسترهایی از شن و ماسه تبدیل شده‌اند، طوفان‌های گردوغبار منطقه را دربر گرفته‌اند، و چاه‌ها خشک شده‌اند. محصولات کشاورزی و دام‌ها در حال تلف شدن‌اند. بخش‌هایی از کشور به‌دلیل خالی‌شدن سفره‌های آب زیرزمینی با نرخ نگران‌کننده‌ای در حال فروریزش هستند – در تهران، برخی نقاط شهر سالانه بیش از ۳۰ سانتی‌متر فرونشست دارد. دریاچه‌ها و مخازن آبی که زمانی محل قایق‌سواری، ماهی‌گیری و شنا در تابستان بودند، اکنون خشک یا کوچک شده‌اند.
سعید، مالک ۳۷ ساله یک شرکت فناوری در تهران، گفت: «یادم می‌آید وقتی بچه بودم در این مکان‌ها شنا می‌کردم، همه‌جا پر آب بود – حالا کاملاً خشک شده‌اند و می‌شود از یک طرف تا طرف دیگر پیاده رفت.»
نگین، مادر ۲۸ ساله دو فرزند، در شهر بوشهر در جنوب ایران زندگی می‌کند، جایی که دما در تابستان معمولاً بالای ۴۸ درجه سانتی‌گراد است و رطوبت بالا شرایط را طاقت‌فرسا کرده. او در مصاحبه‌ای گفت که در محله‌اش، در روز فقط چند ساعت آب در دسترس است.
او گفت به‌دلیل قطع مکرر برق، استفاده از کولر نیز دشوار یا غیرممکن شده، و خانه‌اش به سونا شبیه شده است؛ وضعیتی که باعث عصبانیتش از دولت شده: «چطور باید این‌طوری زندگی کنیم؟ با چی بچه‌هایمان را بشوییم؟ با چی لباس بشوییم؟»
کم‌آبی‌های دوره‌ای در سال‌های اخیر در استان‌های خوزستان، اصفهان و سیستان و بلوچستان، به اعتراضاتی منجر شده است.
کاوه مدنی، رئیس مؤسسه دانشگاهی سازمان ملل برای آب، محیط زیست و سلامت، گفت که ده سال پیش، زمانی که معاون رئیس سازمان محیط‌زیست ایران بود، کم‌آبی‌ها خفیف و محدود به مناطق دورافتاده بود. اکنون، با خطر خشک‌شدن تهران و دیگر شهرهای بزرگ، او وضعیت را نه به ورشکستگی مالی بلکه به "ورشکستگی آبی" تشبیه می‌کند.
وی افزود «واکنش‌ها شتاب‌زده، آشفته، اضطراری و واکنشی هستند.آنچه بیش از همه من را نگران می‌کند، نابرابری است. ساکنان ثروتمند شهرها توان تهیه مخازن آب، تانکر خصوصی یا راه‌حل‌های دیگر را دارند، در حالی که فقرا بیشترین رنج را متحمل خواهند شد.»
