کوچ بزرگ از کارمندی به مشاغل آزاد

مشاغل آزاد در سال ۱۴۰۳ نسبت به ابتدای دهه ۱۴۰۰، رشد ۹ درصدی داشته است

تمایل به مشاغل آزاد طی دهه۱۴۰۰ افزایش یافته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد متوسط درآمد ماهانه شاغلان آزاد در سال۱۴۰۳ نسبت به سال۱۴۰۰ حدود ۳.۵برابر شده است؛ درحالی‌که متوسط درآمد ماهانه مشاغل مزد و حقوق‌بگیری در همین بازه زمانی ۳برابر شده است.

به گزارش دنیای اقتصاد، سرعت‌گرفتن رشد درآمد مشاغل آزاد نسبت به حقوق‌بگیری، همسو با افزایش تعداد شاغلان آزاد از ابتدای دهه۱۴۰۰ بوده است. تعداد شاغلان آزاد در سال۱۴۰۳ نسبت به سال ابتدایی این دهه ۹درصد افزایش داشته، در حالی‌که رشد تعداد حقوق‌بگیران کمتر از ۵درصد بوده است.

رشد بیشتر درآمد شاغلان آزاد یکی از عوامل اثرگذار بر اقبال به این مشاغل است. عامل دیگر، انعطاف بیشتر مشاغل آزاد در مقابله با تورم است؛ زیرا شاغلان آزاد می‌توانند قیمت کالا و خدمات خود را متناسب با تورم افزایش دهند و در برابر آن مقاوم‌تر باشند.

در مقابل، دستمزد کارمندان در ابتدای سال مشخص می‌شود و تا سال بعد تغییری نمی‌کند. این در حالی است که هزینه‌هایی مانند مهدکودک و سایر خدمات در طول سال افزایش می‌یابد و قشر حقوق‌بگیر با ثبات نسبی درآمد، در وضعیت دشواری قرار می‌گیرد. ناتوانی در افزایش دستمزد متناسب با تورم، احساس عقب‌افتادگی در میان کارمندان ایجاد کرده و انگیزه فعالیت را از آنان می‌گیرد.

در دهه‌های پیش از انقلاب، کارمندی و به‌ویژه کارمندان دولت از جایگاه اجتماعی و مالی بالایی برخوردار بودند. با گسترش بخش خصوصی و نیاز به مهارت‌های تخصصی، خانواده‌ها فرزندان خود را به کسب تحصیلات و مهارت‌های بیشتر تشویق می‌کردند. اما در سال‌های اخیر این روند تغییر کرده است و بسیاری از جوانان به‌جای ادامه تحصیل دانشگاهی، به سمت مشاغل آزاد رفته‌اند؛ زیرا هزینه فرصت تحصیل بالا و چشم‌انداز حقوق کافی نامطمئن است.

افزایش مزمن تورم و کاهش درآمد واقعی کارمندان طی دهه۱۴۰۰ باعث شده است که افراد مسیر شغلی خود را به‌گونه‌ای تنظیم کنند تا کمتر از تورم آسیب ببینند. افزایش تورم از سطح ۲۰درصد به ۴۰درصد، درآمد واقعی کارمندان را کاهش داده و تقاضا برای مشاغل آزاد را افزایش داده است.

برخی مشاغل کارمندی همچون بانکداری، تنها به‌دلیل مزایایی مانند تسهیلات بانکی همچنان جذاب‌اند. در مقابل، صاحبان مشاغل آزاد می‌توانند متناسب با تورم، قیمت کالا یا خدمات خود را تغییر دهند و درآمدشان را با شرایط بازار هماهنگ کنند.

بررسی داده‌های مرکز آمار ایران نیز تأیید می‌کند که تمایل به مشاغل آزاد در دهه۱۴۰۰ افزایش یافته است. متوسط درآمد ماهانه مشاغل آزاد در سال۱۴۰۳ نسبت به سال۱۴۰۰ حدود ۳.۵برابر شده، در حالی‌که درآمد مشاغل مزدبگیری تنها ۳برابر شده است.

با وجود این، رشد مشاغل آزاد خالی از تبعات منفی نیست. این مشاغل ریسک‌هایی چون آسیب جسمی، افت سلامت و احتمال از دست دادن سرمایه را به همراه دارند. بی‌ثباتی اقتصاد کلان یا ریسک‌های صنعت می‌تواند درآمد این قشر را تهدید کند. در شرایطی که مشاغل مزدبگیری جذابیت کمتری دارند، حتی افراد با ریسک‌پذیری پایین نیز به سمت مشاغل آزاد کشیده می‌شوند که آنان را در معرض خطرات مالی و شغلی بیشتری قرار می‌دهد.