نسخه چاپی
ارسال به دوستان
چه چیز تهران را خفه کرده؟ کیفیت سوخت، خودرو، پالایشگاه، حمل و نقل عمومی یا شاید قیمت بنزین؟
پشت پرده معضل آلودگی هوای تهران مجموعه‌ای از عوامل پنهان قرار دارد. حالا در میان آن‌ها بحث کیفیت بنزین بیش از دیگر موارد مورد توجه قرار گرفته است. در کنار آن، فرسودگی و ناکارآمدی ناوگان حمل‌ونقل عمومی نیز به پیچیدگی وضعیت افزوده. در چنین وضعی، کارشناسان بر این باورند که حتی افزایش قیمت بنزین نیز نمی‌تواند مردم را به استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی ترغیب کند.
آلودگی هوای پایتخت نفس‌گیر شده اما در میان تمام عواملی که به افزایش آلاینده‌های هوا دامن می‌زند بحث کیفیت بنزین و تاثیر آن بر آلودگی هوا داغ شده.
هر سال با فرارسیدن فصل سرد، حجم آلاینده‌ها در هوای پایتخت افزایش می‌یابد، اما امسال بار دیگر موضوع کیفیت بنزین و نقش آن در تشدید آلودگی هوا در مرکز توجه قرار گرفته است. دادستان عمومی و انقلاب تهران در نشستی بر لزوم رعایت استانداردهای یورو۴ در تولید بنزین و گازوئیل، ارتقای کیفیت سوخت و کاهش میزان گوگرد در فرآورده‌های نفتی تأکید کرده و از وزارت نفت خواسته اقدامات لازم را با جدیت پیگیری کند.
در همین حال، کارشناسان از واقعیتی سخن می‌گویند که ماجرا را پیچیده‌تر می‌کند؛ از پالایشگاه‌هایی که سال‌هاست با فناوری قدیمی کار می‌کنند تا ناوگان حمل‌ونقل عمومی‌ای که فرسودگی آن هر روز آشکارتر می‌شود. در این میان بحث افزایش قیمت بنزین و تاثیر آن بر استفاده از وسایل نقلیه عمومی نیز مورد توجه قرار گرفته است.
یوسف رشیدی، کارشناس آلودگی هوا و عضو هیات علمی دانشگاه، به بررسی این مساله پرداخت و گفت: «اصلی‌ترین مانع در مسیر ارتقای کیفیت بنزین در ایران به هدف‌گذاری ما بازمی‌گردد؛ ما بر تولید کیفی تمرکز نداریم، بلکه کمیت را در اولویت قرار داده‌ایم یا به بیانی کیفیت بنزین را فدای کمیت آن کرده‌ایم، چرا که مسئله ناترازی بنزین وجود دارد و در نتیجه کیفیت فدای کمیت می‌شود.»
او افزود: «اصلی‌ترین مانع در مسیر ارتقای کیفیت بنزین در ایران به هدف‌گذاری ما بازمی‌گردد؛ ما بر تولید کیفی تمرکز نداریم، بلکه کمیت را در اولویت قرار داده‌ایم یا به بیانی کیفیت بنزین را فدای کمیت آن کرده‌ایم، چرا که مسئله ناترازی بنزین وجود دارد و در نتیجه کیفیت فدای کمیت می‌شود.»
قدیمی بودن سیستم پالایشگاه‌ها مانعی برای تولید بنزین باکیفیت است/ اگر پالایشگاه بنزین باکیفیت تولید کند، حجم تولید کم می‌شود
رشیدی گفت: «از سوی دیگر، قدیمی بودن سیستم پالایشگاه‌ها نیز موجب شده بنزین و فرآورده‌های نفتی با کیفیت مطلوب تولید نشوند. در حالی که پالایشگاه‌های ایران توان تولید بنزین با استاندارد یورو۵ و یورو۶ را دارند، اما در این صورت حجم تولید کاهش پیدا می‌کند.»
افزایش قیمت بنزین به کاهش استفاده از سواری کمک نمی‌کند
این استاد دانشگاه گفت: «در این میان، گمانه‌زنی‌هایی درباره افزایش قیمت بنزین مطرح شده که این پرسش را به‌وجود می‌آورد که آیا مردم در چنین شرایطی استفاده از خودروهای شخصی را کاهش داده و به حمل‌ونقل عمومی روی خواهند آورد؟ پاسخ منفی است، زیرا ناوگان حمل‌ونقل عمومی در حال حاضر اشباع شده و پوشش‌دهی لازم را ندارد؛ بنابراین افزایش قیمت بنزین تأثیر قابل توجهی بر کاهش استفاده از خودروهای شخصی نخواهد داشت، هرچند ممکن است در بهبود وضعیت اقتصادی دولت نقش داشته باشد.»
سهم سواری‌ها در آلودگی هوا بیشتر از اتوبوس گازوئیلی است
او در نهایت افزود: «از سوی دیگر، هرچند یک اتوبوس گازوئیلی به‌طور معمول آلودگی بیشتری از یک خودروی سواری تولید می‌کند، اما اگر سرانه تولید آلودگی را بر اساس تعداد افرادی که جابه‌جا می‌کند در نظر بگیریم، سهم خودروهای سواری در آلودگی هوای شهر به‌مراتب بیشتر است. نکته مهم دیگر، اجرای دقیق آیین‌نامه مربوط به خودروهای فرسوده است که باید به‌درستی عملیاتی شود و در صورت نیاز، اصلاحات لازم در آن صورت گیرد.»
علت اصلی آلودگی هوای تهران کیفیت بنزین نیست/ نبود سیستم حمل‌ونقل کارآمد به آلودگی هوا دامن زده/ حتی اگر بنزین اروپایی وارد کنیم آلودگی هوا رفع نمی‌شود
یوسف رشیدی گفت: «در درجه اول باید اطلاعات دقیقی درباره کیفیت بنزین موجود در دست باشد تا کارشناسان بتوانند آن را بررسی کنند. سازمان ملی استاندارد این داده‌ها را به‌صورت عمومی منتشر نمی‌کند. اگر اطلاع‌رسانی شود که میزان آروماتیک و بنزن چقدر است، شاید بتوان اظهار نظر دقیق‌تری در این زمینه داشت.»
او افزود: «با این حال، نمی‌توان گفت علت اصلی آلودگی هوای تهران بنزین است؛ عامل اصلی، نبود حمل‌ونقل عمومی مناسب است که مردم را ناچار به استفاده از خودروهای شخصی می‌کند و در نهایت موجب افزایش تولید آلاینده‌ها می‌شود. در واقع، هم بنزین و هم خودروها مقصرند و نبود سیستم حمل‌ونقل کارآمد نیز به تشدید این وضعیت دامن زده است. حتی اگر بنزین وارداتی از اروپا و کشورهای پیشرفته را در خودروها استفاده کنیم، تا زمانی که مشکل ساختاری حمل‌ونقل حل نشود، تغییر چشمگیری در وضعیت آلودگی هوا رخ نخواهد داد.»
اگر خودرو بی‌کیفیت بهترین سوخت را مصرف کند معجزه‌ای رخ نمی‌دهد/ ما کیفیت بنزین را فدای کمیت آن کرده‌ایم
این کارشناس آلودگی هوا گفت: «اینکه بنزین باید باکیفیت باشد و خودروها کم‌مصرف و مطابق با استاندارد تولید شوند، نکته درستی است، اما این‌ها تنها دلایل آلودگی هوا نیستند. حتی اگر در این خودروها بهترین بنزین استفاده شود، معجزه‌ای در کیفیت هوای تهران رخ نخواهد داد.»
