نسخه چاپی
ارسال به دوستان
فوت و فن زندگی مشترک؛ آیا شما و شریک زندگیتان واقعاً برای هم ساخته شدهاید؟
تعاملات روزمره و الگوهای گرمی و غلبهجویی در گفتوگوهای زوجین میتواند سرنوشت بلندمدت رابطه را پیشبینی کند.
پژوهشی جدید نشان میدهد پاسخ بسیاری از پرسشهای مربوط به دوام یا فروپاشی روابط عاشقانه نه در اتفاقات بزرگ، بلکه در رفتارهای کوچک و واکنشهای لحظهای زوجین در دل اختلافات پنهان شده است.
به نقل از سایکولوژی تودی، تعیین اینکه یک رابطه عاشقانه در بلندمدت دوام خواهد آورد یا نه، کاری دشوار و حتی گاهی ناممکن بهنظر میرسد. آینده همیشه ناشناخته است و موانع زیادی ممکن است در مسیر یک رابطه ظاهر شود. شاید یکی از شما فرد دیگری را ملاقات کند و همهچیز ناگهان تغییر کند؛ شاید هم یکی از طرفین بهمرور دچار دلزدگی، خستگی یا سرخوردگی شود و این احساسات، آرامآرام پایان رابطه را رقم بزنند.
این حال، ممکن است تعجب کنید اگر بدانید که نشانههای اصلیِ سرنوشت رابطه، درست در دل همان گفتوگوهای روزمرهای پنهان است که با شریک زندگیتان دارید. تنها کافی است کمی دقیقتر گوش کنید، مخصوصاً زمانی که یک بحث یا دلخوری کوچک میان شما شکل میگیرد. در همان لحظات، الگوهایی آشکار میشود که پژوهشها نشان میدهند میتواند آینده یک رابطه را تا حد زیادی روشن کند.
«رقص» تعاملات مکملساز
پژوهشگران حوزه روابط نزدیک سالهاست که در تلاشاند بفهمند چه عواملی باعث دوام یا فروپاشی ارتباطات عاشقانه میشود. اریکا اسلاتر و همکارانش در دانشگاه ویلانووا در سال ۲۰۲۳ نظریهای مطرح کردند که برخلاف تصور رایج، «اتفاقات بزرگ» یا بحرانهای مهم نیستند که مسیر روابط را تعیین میکنند؛ بلکه آنچه بیشترین نقش را بازی میکند، تعاملات کوچک، کوتاه و تکراری روزمره است. همان لحظات سادهای که شاید بهچشم نیایند، اما وقتی در میانه یک اختلاف نظر، اندکی از مسیر آرام خارج شوند، میتوانند معنای بزرگی پیدا کنند.
بر اساس نظریه «میانوابستگی» یا interdependence theory، اسلاتر و همکارانش توضیح میدهند که هر رابطه میتواند بر اساس دو بُعد مهم در نظر گرفته شود: غلبهجویی (dominance) و گرمی (warmth). این دو بُعد، اساس چیزی است که پژوهشگران آن را «رقص مکملسازی» در رابطه مینامند.
طبق این رویکرد:
-
در بعد غلبهجویی: «غلبه موجب تسلیم میشود و تسلیم نیز غلبه را تقویت میکند.» یعنی وقتی یکی از طرفین در یک بحث، نقش قویتر یا هدایتکنندهتری میگیرد، طرف مقابل ناخودآگاه نقش نرمتر یا پیروتری پیدا میکند.
-
-
در بعد گرمی: «گرمی، گرمی میآفریند و سردی، سردی را.» اگر یکی از طرفین در یک بحث با مهربانی، آرامش و حس همدلانه واکنش نشان دهد، احتمال زیادی وجود دارد که طرف مقابل نیز واکنشی مشابه نشان دهد؛ و برعکس.
به بیان ساده، زوجها دائماً در حال تنظیم رفتار خود با یکدیگر هستند؛ درست مانند حرکات یک رقص که هر حرکت از سوی یک نفر، پاسخی را از سوی نفر دیگر ایجاد میکند.
ثبت و تحلیل تعامل زوجین در فضای آزمایشگاهی
یکی از روشهای رایج در مطالعات روابط نزدیک این است که زوجها را در آزمایشگاه کنار هم بنشانند و از آنها بخواهند درباره یک موضوعِ اختلافی صحبت کنند. موضوع معمولاً مهم است اما «بحرانی» نیست؛ یعنی اختلافی که پیشتر حل نشده اما تهدیدکننده رابطه هم نیست.
در مطالعه اسلاتر و همکارانش، ۱۸۰ زوج که بهطور متوسط نزدیک به ۱۰ سال با هم زندگی کرده بودند (میانگین سنی ۳۳ سال و دامنه ۱۸ تا ۷۳ سال)، به مدت ۸ دقیقه درباره یک مسئله «تا حدی ناراحتکننده» بحث کردند. سپس، گروهی از ارزیابان حرفهای فیلمها را در بازههای ۱۰ ثانیهای کدگذاری کردند تا میزان گرمی، مهربانی، سردی، غلبهجویی یا تسلیمپذیری هر فرد را در طول بحث اندازهگیری کنند.
علاوه بر این گفتوگوی بحثبرانگیز، از زوجها خواسته شد درباره تغییراتی که در طول رابطه در خود احساس کردهاند و ویژگیهایی که در شریکشان بیشتر میپسندند نیز صحبت کنند. آنها همچنین ۶۰ پرسشنامه مختلف را تکمیل کردند که طیفی گسترده از متغیرها شامل سرمایهگذاری در رابطه، برداشت از کیفیت رابطه، میزان عشق، سازگاری اهداف و سبک دلبستگی را میسنجید.
نتایج: الگوها روشناند، حتی اگر زوجها آنها را نبینند
یافتهها نشان داد که زوجها در حین بحث، معمولاً به سمت ناسازگاری در بُعد غلبهجویی و همخوانی در بُعد گرمی حرکت میکنند. به عبارت دیگر، در بحثها یکی از طرفین کمی غالبتر و دیگری کمی تسلیمتر میشود، اما در حالت عاطفی و احساسی، همچنان همسو باقی میمانند.
نکته مهمتر اینکه زوجهای خوشحال و کارآمد، بسیار زودتر از زوجهای مشکلدار به این نقطه تعادل میرسند. پژوهشگران این پدیده را «همترازی دوباره انگیزهها» توصیف کردند؛ یعنی زوجهای سالم حتی در میانه اختلاف، به سرعت انگیزههایشان را در راستای نیازها، اهداف و نگرانیهای طرف مقابل تنظیم میکنند.
در نتیجه، آنچه از بیرون دیده میشود، عملکردی مثل یک ماشین هماهنگ و روان است. هرچند پژوهشگران ترجیح میدهند از استعاره «رقص» استفاده کنند: «مانند زندگی، عشق نیز شاید همان رقصی باشد که آن را در طول مسیر یاد میگیرید.»
خواندن «حرکات رقص رابطه» خودتان
حال، کافی است به آخرین باری فکر کنید که با شریکتان وارد بحث یا دلخوری شدید. چقدر طول کشید تا یکی از شما کوتاه بیاید یا عقبنشینی کند؟ مهمتر از آن، آیا این روند باعث شد احساس گرمی یا محبت شما نسبت به طرف مقابل کم شود؟
بر اساس مطالعه ویلانووا، زوجهایی که میتوانند اختلافات را با کمترین تنش و کدورت حل کنند، خیلی سریعتر به نقطه توافق میرسند و دلخوری کمتری در دلشان باقی میماند.
البته این بهمعنای آن نیست که همیشه یک نفر باید کوتاه بیاید؛ یا اینکه غلبهجویی لزوماً نشانهای از شخصیت سلطهگر باشد. در این پژوهش، «غلبه» صرفاً به معنای این بود که در آن لحظه خاص، نظر یا خواسته چه کسی توانست دیگری را متقاعد کند.
چیزی که باید به آن توجه کنید، سیگنالهای رفتاری بسیار جزئی است که در طول بحث میان شما ردوبدل میشود؛ همان اشارات کوچک کلامی و غیرکلامی که شاید تنها چند ثانیه طول بکشند. همانطور که پژوهش نشان داد، این لحظات بسیار کوچک، ثابت و یکنواخت نیستند؛ بلکه دائماً در حال تغییرند. هر ۱۰ ثانیه ممکن است الگوهای جدیدی در رابطه شکل بگیرد.
اگر رابطه شما در مسیر سالم و رو به رشد باشد، معمولاً احساس میکنید که این تغییرات، حتی هنگام اختلاف، در نهایت شما را به هماهنگی و احساس نزدیکی بیشتر میرسانند.
پژوهشها نشان میدهند که پیشبینی سرنوشت یک رابطه الزاماً به بررسی مسائل بزرگ و بحرانهای بزرگ بستگی ندارد. بلکه تعاملات کوچک، واکنشهای لحظهای، تن تنظیم رابطه و نحوه رقص شما با شریکتان، در ابعاد گرمی و غلبهجویی، اطلاعات بسیار بیشتری درباره آینده رابطه در اختیار میگذارند.
اگر در دل بحثها و لحظههای حساس، هر یک از شما بتوانید رفتار خود را در هماهنگی با دیگری تنظیم کنید و پیامی از گرمی، احترام و انعطاف نشان دهید، احتمال اینکه رابطهتان همچنان سالم و پایدار ادامه پیدا کند، بسیار بیشتر است.
-
