نسخه چاپی
ارسال به دوستان
روریستهای تحت حمایت اسرائیل در غزه / خلاء قدرت در غزه و ظهور گروههای شبهنظامی جدید / تروریستهای نوظهور در غزه علیه حماس میجنگند
اوایل نوامبر زمانی که شیخ محمد ابو مصطفی پس از اقامه نماز عصر از مسجد خود در جنوب غزه خارج شد یک مرد مسلح سوار بر موتورسیکلت نزدیکش شد و او را به ضرب گلوله کشت. این یک ترور هدفمند بود. تروری که یک گروه شبهنظامی اسلامگرا اعلام کرد توسط یک شبهنظامی محلی مورد حمایت اسرائیل انجام شده است.
ترور یک امام جماعت در غزه توسط گروههای شبهنظامی نوظهور، نگرانیها در مورد افزایش خشونتهای مسلحانه در این منطقه جنگزده پس از آتشبس را تشدید کردهاست.
یک گروه وابسته به حماس ادعا کرد که این امام کشتهشده یک جهادی بوده که در جریان جنگ غزه گروگانهای اسرائیلی را پنهان کرده و ضارب را به عضویت در یک شبهنظامی جدید مورد حمایت اسرائیل متهم کرد. گروهی که رهبری آن را حسام الاسطل بر عهده دارد. زندانی سابق در غزه تحت حکومت حماس که اکنون آشکارا برای سرنگونی این گروه شبهنظامی که نزدیک به دو دهه با مشت آهنین بر این سرزمین حکومت کرده فعالیت میکند.
الاسطل در گفتوگویی تلفنی با سیانان دخالت نیروهایش در ترور شیخ ابو مصطفی را رد کرد اما گفت از مرگ هر عضو حماس استقبال میکند. گروه کمنامونشان او که خود را «نیروی ضربت مبارزه با تروریسم» مینامد کنترل یک روستا در بخش تحت اشغال اسرائیل در خانیونس جنوب غزه را به دست گرفته است. از آنجا علیه حماس یورشهایی انجام میدهد و در عین حال میکوشد پایگاه کوچک داخلی خود را گسترش دهد.
غزه با فروکش کردن گردوخاک آن جنگ دو ساله ویرانگر عملاً به دو بخش تقسیم شده است. حماس در نیمه غربی این باریکه یعنی جایی که اسرائیل از آن عقبنشینی کرده در حال بازسازی و تحکیم کنترل خود است و همچنان نیروی غالب در مناطقی بهشمار میرود که اکثریت جمعیت غزه در آن زندگی میکنند. اما در شرق و جایی موسوم به «خط زرد» که مرز نظامی تعیینشده از سوی اسرائیل است جمعیت غیرنظامی اندکی باقی مانده است. در همین قلمرو تحت کنترل اسرائیل گروههای مسلح کوچک میکوشند سلطه خود را تحمیل کرده و حوزه نفوذی برای خود دستوپا کنند.
دستکم پنج جناح اکنون زیر نظارت نزدیک اسرائیل در داخل خط زرد فعالیت میکنند. آنچه در ابتدا باندهای پراکنده و فرصتطلبی بود که از هرجومرج جنگ سوءاستفاده میکردند اکنون به شبکهای هماهنگ از شبهنظامیان مسلح تبدیل شده که آشکارا خود را برای ایفای نقشی در غزه پساجنگ و در صورت کنار رفتن حماس از قدرت آماده میکنند.
الاسطل به سیانان گفت: «میان گروههای ما هماهنگی وجود دارد. ما اهداف و ایدئولوژی یکسانی داریم... هدف ما یکی است» و منظورش شکست حماس بود. این شبهنظامیان که تنها به سلاحهای سبک چند ده جنگجو و تعداد محدودی خودرو مجهز هستند از پایگاههایی جداگانه در مناطق تحت کنترل اسرائیل در غزه فعالیت میکنند. رهبرانشان در شبکههای اجتماعی مرتباً ویدئوهای تبلیغاتی منتشر میکنند که در آن مردانی نقابدار با یونیفورمهای سیاه دستساز اسلحه به دست با حالتی ناهماهنگ شعار میدهند و وعده میدهند غزه را از دست حماس «آزاد» کنند.
اگرچه این گروهها کوچکاند و نه توان و نه مهارت و نه حمایت کافی برای جایگزینی کامل حماس دارند اما همین حالا هم غزه را وارد مرحلهای تازه از بیثباتی کردهاند. آنها با حملات ایذایی بزنودررو تلاش کردهاند در مناطقی که پس از آتشبس دیگر تحت کنترل اسرائیل نیست حماس را به چالش بکشند. یعنی درست در زمانی حساس که این گروه در حال تثبیت سازوکارهای حکمرانی در غزه پس از جنگ است. به این ترتیب شبهنظامیان عملاً «شورش در دل یک شورش» به راه انداختهاند.
حماس نیز دست روی دست نگذاشته است. این گروه که نگران جایگاه خود در باریکه است اکنون به تعقیب و شکار این شبهنظامیان روی آورده آن هم در حالی که فلسطینیهای عادی هرچه بیشتر نگراناند غزه جنگزده به سوی یک جنگ داخلی آشکار سر بخورد. گزارشهای خشونت بهطور گسترده در شبکههای اجتماعی دستبهدست شده است. از جمله ویدئویی بسیار هولناک که کانالهای وابسته به حماس در اکتبر منتشر کردند و در آن گروهی از مردان نقابدار و برخی با سربندهای سبز حماس هشت فرد چشمبسته را در میدانی در شهر غزه به قتل میرسانند.
گروههای وابسته به حماس گفتند افراد اعدامشده با اسرائیل همکاری داشته یا در جرائم امنیتی و جنایی دخیل بودهاند اما هیچ مدرکی ارائه نکردند.
جاهطلبی برای حکمرانی
بیثباتکنندهترین گروههای ضدحماس و آنکه آشکارا بیشترین حمایت اسرائیل را دارد گروهی موسوم به «نیروهای مردمی» است که پیشتر یاسر ابوشباب رهبر باند همپیمان اسرائیل آن را هدایت میکرد. این گروه اعلام کرد ابوشباب این ماه پس از آنکه یک اختلاف خانوادگی در غزه به خشونت کشیده شد بهطور ناگهانی کشته شده است. حماس و حامیانش مرگ او را بهطور گسترده جشن گرفتند و در سراسر باریکه شیرینی پخش کردند. نمایشی از آسودگی خاطر گروههای اسلامگرا از حذف یکی از مهمترین چالشگران داخلیشان.
یک گروه وابسته به حماس در تلگرام نوشت: «این باند یکی از اصلیترین دلایل رنج مردم ما در نوار غزه بود... آنها نقش مهمی در هدایت نیروهای اشغالگر بهسوی جوانانی داشتند که در تونلهای رفح گرفتار شده بودند و همین باعث بازداشت یا هدف قرار گرفتن آنها شد.» منظور از این تونلها بُزروی کوچکی از نیروهای حماس است که پس از آتشبس در غزه تحت اشغال اسرائیل محاصره شده بودند.
با این حال جاهطلبی شبهنظامیان بهوضوح فراتر از شکست دادن حماس است. گروههایی مانند «نیروهای مردمی» ابوشباب در جنوب و از آن سو «ارتش مردمی» به رهبری اشرف منسی در شمال و نیز «نیروی ضربت مبارزه با تروریسم» حسام الاسطل در شرق و «ارتش دفاع مردمی» رامی حلاس در مرکز غزه فعالانه میکوشند توانایی خود برای حکمرانی محلی را به نمایش بگذارند.
این باندها در پی جذب غیرنظامیاناند و از پزشکان وکلا و معلمان میخواهند به آنها بپیوندند. ابوشباب در شبکههای اجتماعی بهصراحت حقوق ماهانه پیشنهاد داده و وعده ۱۰۰۰ دلار برای نیروهای عادی و ۱۵۰۰ دلار برای افسرانی داده است که حاضر به پیوستن شوند. اسرائیل حمایت خود از این گروه را تأیید کرده اما شیوه تأمین مالی آن همچنان نامشخص است.
حلاس فرمانده «ارتش دفاع مردمی» به سیانان گفت گروهش عمدتاً از مردانی تشکیل شده که پیشتر توسط حکومت حماس زندانی شده بودند. او گفت این شبهنظامی در ماه مه و با هماهنگی تشکیلات خودگردان فلسطین مستقر در کرانه باختری شکل گرفت و مأموریت اولیهاش تأمین امنیت مسیرهای کمکهای بشردوستانه در شرق غزه بود. او افزود این مأموریت از آن زمان به چیزی تبدیل شده که آن را «پروژهای بزرگتر» مینامد. او در گفتوگوی تلفنی با سیانان گفت: «این یک پروژه بسیار بزرگ است و من بخشی از آن هستم.»
طرح «فردای غزه»
جرد کوشنر داماد رئیسجمهور آمریکا دونالد ترامپ و یکی از معماران اصلی طرح «فردای غزه» در اکتبر گفت بازسازی این باریکه میتواند از مناطق عاری از حماس آغاز شود و بهطور مشخص به رفح اشاره کرد. منطقهای که نیروهای ابوشباب در آن فعالیت میکنند. رهبران شبهنظامیانی که سیانان با آنها گفتوگو کرده اصرار دارند بخشی از «فردای» غزه خواهند بود. هرچند هنوز روشن نیست که در صورت خروج کامل اسرائیل آیا از حمایت عمومی کافی برای حکمرانی برخوردار خواهند شد یا نه.
الاسطل گفت: «نقش ما محوری خواهد بود» و سپس از برنامههایی برای بازسازی یک بیمارستان در منطقه تحت نفوذش پرده برداشت. «ما پدیدهای نیستیم که ناپدید شود... ما قطعاً در طرح روز بعد حضور خواهیم داشت.»
دو منبع اسرائیلی آگاه از موضوع به سیانان گفتند اسرائیل حتی پس از مرگ ابوشباب نیز به حمایت از این شبهنظامیان ادامه خواهد داد. به گفته یکی از این منابع قرار بود شبهنظامیان او در تأمین امنیت محل بازسازی مورد نظر در رفح مشارکت داشته باشند.
محمد شهاده کارشناس غزه در شورای روابط خارجی اروپا گفت این شبهنظامیان بههمراه خانوادههایشان و شماری دیگر از فلسطینیهای «غربالشده» اجازه خواهند داشت بهعنوان یک «جمعیت نمایشی» در مناطق تحت کنترل اسرائیل در رفح بازسازیشده زندگی کنند. او گفت: «شرق غزه جایی است که بازسازی در آن انجام میشود. غرب غزه در ویرانهها رها میشود. این دو با خط زرد از هم جدا شدهاند... نکته اینجاست که عملاً کسی در شرق غزه زندگی نمیکند و کسی هم اجازه زندگی در آنجا را ندارد... بنابراین اکنون این باندها به یک جمعیت نمایشی خدمت میکنند.»
مشخص نیست ساکنان غزه اصلاً به رفتن به مناطق تحت اشغال اسرائیل فکر کنند یا نه. نیروهای اسرائیلی پیشتر شماری از فلسطینیانی را که به خط زرد نزدیک شده بودند کشتهاند. مجدی یکی از ساکنان شهر غزه که برای حفظ هویتش فقط نام کوچک خود را ذکر کرده به سیانان گفت: «عجیب است که مردم چطور میتوانند جابهجا شوند. اگر به خط زرد نزدیک شوی کشته میشوی. کسانی که میروند جاسوس (اسرائیل) محسوب میشوند. باید یک مرجع فلسطینی وجود داشته باشد که به ما بگوید جابهجا شویم... ما فقط زمانی حرکت میکنیم که اسرائیل عقبنشینی کند.»
در برزخ دیپلماتیکی که میان مرحله اول و دوم آتشبس شکل گرفته این شبهنظامیان تلاش کردهاند خود را بهعنوان بخشی ثابت از آینده غزه تثبیت کنند. اما بدون طرحی برای حکمرانی مسیر پیش رو را حتی مبهمتر میکنند و منافع خاص خود را در سرزمینی جنگزده که هنوز در جستوجوی صلح است پیش میبرند.
ابوریاض یکی دیگر از ساکنان غزه گفت اکثریت مردم غرب غزه به مناطق تحت کنترل اسرائیل نقل مکان نخواهند کرد. او گفت: «چرا باید به این مناطق تحت کنترل باندها برویم؟ این یعنی حرکت بهسوی ناشناخته.»
