رمزگشایی از مرگ و میر ماهی ها در جزیره کیش

به نقل از روابط عمومی واموربین الملل سازمان منطقه آزاد کیش٫ براساس تحقیقات و بررسیهای دقیق انجام شده توسط کارشناسان موسسه تحقیقاتی علوم شیلاتی و سازمان حفاظت ازمحیط زیست کشور و رد شدن نقش آلاینده های انسانی ونفتی، شوک حرارتی ناشی از افزایش ناگهانی آب به عنوان علت ریشه ای تلفات ماهیان در بخش هایی از سواحل کیش اعلام شد.

این شوک  به دنبال شکوفایی ناگهانی غیر سمی جلبک ها، افزایش NH4 حاصل از انباشت جوامع جلبکی غیر زنده و کاهش اکسیژن محلول روی می دهد و باعث تاثیرات منفی مرگ بار بر روی گروهی از آبزیان ناحیه کم عمق ساحلی و بخصوص گروههای حساس و غیر مقاوم  می شود.

درادامه پژوهش های کارشناسان٫ پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان – بندر عباس نیز به استناد تصاویر ماهواره‌ای تایید کرد در روز 20 اردیبهشت غلظت کلروفیل در آبهای منطقه کیش به میزان 110 میلی گرم بر متر مکعب افزایش یافته بود.

به دنبال تلفات ماهیان در بخش هایی از کرانه های جنوبی سواحل جزیره کیش که 23 اردیبهشت روی داد سازمان منطقه آزاد کیش به عنوان مهمترین متولی این جزیره بلافاصله پس از این اتفاق به بررسی اوضاع پرداخت تا درصورت غیر طبیعی بودن عامل مرگ ماهیها به منظور حفظ محیط زیست ضمن رفع علت این تلفات٫ چنانچه بی مبالاتی انسانی یا سازمانی دربروز این اتفاق دخیل است نسبت به جلوگیری از ادامه این روند وبرخورد با خاطیان اقدام کند.

فریدون عوفی پژوهشگر و عضو هیئت علمی بخش اکولوژی منابع آبی موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشوروشهرام فداکار کارشناس ارشد دفتر مدیریت سواحل سازمان حفاظت ازمحیط زیست با دعوت از سوی سازمان منطقه آزاد کیش با حضور درجزیره وبازدید ازمحل تلفات ماهی ها تحقیقات خود را برای روشن شدن علت این اتفاق آغاز کردند.

مستند سازی و جمع آوری اطلاعات و داده های مورد نیاز بر اساس مطالعات میدانی، آزمایشگاهی و پرسشگری٫ بررسی پیشینه مطالعات، تجربیات و وقایع نگاری گذشته از پدیده های مشابه ٫ تحلیل موضوعی و بررسی سناریو های مختلف بر اساس پژوهش ماتریس چند جهتی  (Multi-directional)٫ اقدامات اولیه این کارشناسان دربررسی علت مرگ ماهی ها درسواحل کیش بود.

براساس بررسیهای این کارشناسان در ترکیب ماهیان تلف شده سه گونه مشاهده و شناسایی شده است که شامل ماهی چغوک – جاشره٫ ماهی یلی – گمگام و یک مورد بادکنک ماهی بود.

 اما گروه اصلی ماهیان تلف شده متعلق به گونهAtherinomorus lacunosus Hardyhead Silverside از خانواده پهلو نقره ای  با اندازه های طولی کمتر از 10 سانتی متر است ومیانگین حجم وزنی این ماهیان حدود 10 تا 15 گرم است که به نظر نمی رسد کل حجم تلفات به 100 کیلو گرم هم رسیده باشد و حتی براورد اولیه حدود 60 تا 70 کیلو گرم بوده است.

فریدون عوفی وشهرام فداکار درادامه تحقیقات خود به بررسی وضعیت محیط ساحلی – دریایی ٫ بازدید میدانی و عملیات غواصی در تمام جوانب مربوط به سازه های انسان ساخت همجوار و تاسیسات در حال مصاحبه با کارشناسان، محیط بانان، صیادان و غواصان بومی از دیگر اقدامات این کارشناسان درانجام این پژوهش بود.

همچنین براساس برخی اظهارات دراخبار منتشر شده از تلفات ماهی ها٫ آلودگیهای نفتی از سوی افراد غیر متخصص به عنوان علت این تلفات عنوان شده بود به همین دلیل متخصصان امر این موضوع را نیز به صورت دقیق بررسی کردند.

براساس این تحقیقات نزدیکترین حوزه استخراج و پالایش ٫ مجموعه سکو های دریایی و میادین بهره برداری نفتی به جزیره کیش با فاصله بیش از 80 کیلومتر جنوب شرقی (جزیره سیری) و بیش از 60 کیلومتر غربی ( جزیره لاوان)  واقع شده است ودر بخش جنوبی جزیره کیش هیچگونه تاسیسات نفتی و صنایع سنگین مرتبط با نفت و گاز مستقر نیست .

همچنین دربررسی های این کارشناسان ودیگرآزمایشات مراکز تحقیقاتی و پژوهش های انجام شده توسط مسئولان و کارشناسان ادارات دامپزشکی، شیلات، و محیط زیست کیش بر روی ماهیان و آبزیان منطقه، هیچگونه آثار باقیمانده و یا بوی مواد نفتی بر روی نمونه های ماهیان مشاهده و گزارش نشده است.

از سویی دیگر٫ محدوده ابهای جنوب جزیره کیش خارج از محدوده خطوط کشتیرانی تجاری (نفتکش ها) منطقه ای – بین المللی خلیج فارس است  و حدود 15 مایل با مسیر کشتیرانی فاصله داردو تمام فعالیت های قایق رانی تفریحی و تند رو، جت اسکی و مسافرتی در بخش شمالی و شرق ، و بخش غربی (در ارتباط با جزیره هندورابی) متمرکز است. 

بر اساس اطلاعات بدست امده از سازمان بنادر و دریانوردی و اداره بندر جزیره کیش و همچنین دریابانی منطقه، دراردیبهشت ماه هیچ گزارشی مبنی بر تصادم دریایی و یا غرق شدن شناور ثبت و اعلام نشده است. 

درپایان این تحقیقات مشخص شد با استناد به اعلام پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان – بندر عباس مبنی بر بالابودن میزان کلروفیل در روز20 اردیبشت در آبهای منطقه کیش تنها علت بروز این اتفاق  شوک حرارتی ناشی از افزایش ناگهانی آب است.

گونه ماهی تلف شده دراین اتفاق  ارزش شیلاتی – اقتصادی نداشته و همچنین با توجه به عدم حضور آلاینده های محیطی  مانند ترکیبات نفتی و فلزات سنگین و نیز ترکیبات سمی ناشی از کشند قرمز Red Tide))، ضمن اینکه دلیل تلفات٫ آلاینده های نفتی و ترکیبات سمی نبوده  برای بهداشت و سلامت جوامع انسانی نیز خطر آفرین نیست.

اما آنچه دراین ماجرا بیش از هرچیز خاطر شهروندان ومسئولان جزیره کیش را آزرد انتشار اخبار ناصحیح بود.

اخباری که عجولانه و براساس اظهار نظرهای افراد ناآگاه ٫ بدون توجه به مستندات دربرخی رسانه ها انعکاس یافت و چهره نادرستی از چگونگی حفاظت از محیط زیست درجزیره کیش ترسیم کرد.

وقایعی نظیر مرگ و میر آبزیان رخداد تازه ای در کشورما یا مناطق دریایی و ساحلی جهان نیست .

همچنین  تلفات ماهیان جزیره کیش به لحاظ نوع گونه که غیر خوراکی ٫غیر تجاری و شیلاتی بود وهیچگونه ضرر وزیان اقتصادی واجتماعی را درپی نداشت با این حجم بسیار کم قابل اغماض است .

با این وجود سازمان منطقه آزاد کیش که حتی درکوچکترین آسیب های زیست محیطی با بهره گیری از حضور کارشناسان به بررسی اتفاقات این چنین ودلایل بروز آن می پردازد باز هم بلافاصله با حضور کارشناسان بررسیهای میدانی وآزمایشگاهی را دراولویت فعالیت هایش قرارداد تا طبیعت زیبای جزیره کیش که همیشه به عنوان جزیره پاک وسبز شناخته شده همانند سنوات گذشته پاک وسبز باقی بماند. 

حفاظت از طبیعت زیبای جزیره مرجانی کیش به عنوان یک از مهمترین اصول درتصمیم گیریها وبرنامه ریزیهای سازمان منطقه آزاد کیش همواره مدنظر بوده ودرتمامی فعالیت های عمرانی واقتصادی انجام توسعه برمبنای پایداری محیط زیست استوار بوده است.

گفتنی است درحال حاضرجزیره کیش زیستگاه حدود 700 راس آهو٫ 170گونه پرنده و محل زندگی دو گونه کمیاب از لاپشت های جهان به نام پوزه عقابی وسبز است.

همچنین اطراف این جزیره تا عمق 8 متری پوشیده از مرجانهای حاشیه ای ومملو از تعداد بیشماری از ماهیان وسایر آبزیان جوامع مرجانی است.