فوت و فن تربیت فرزند؛ نکاتی برای اطمینان از سلامت روان فرزندتان

ایجاد اعتماد، شنیدن فعالانه، توجه به تغییرات رفتاری و گفت‌وگوی صادقانه می‌تواند به والدین کمک کند تا سلامت روان فرزندان خود را بهتر درک کرده و در صورت نیاز، حمایت‌های لازم را فراهم کنند.

- با افزایش نگرانی‌ها درباره سلامت روان کودکان، بررسی وضعیت روانی فرزندان به یکی از اولویت‌های والدین تبدیل شده است؛ اما بسیاری از آن‌ها نمی‌دانند از کجا باید شروع کنند.

 به نقل از ایندیپندنت، در شرایطی که بحران‌های روانی در میان کودکان و نوجوانان به مسئله‌ای شایع تبدیل شده، نتایج یک نظرسنجی جدید نشان می‌دهد که بسیاری از والدین در تأمین حمایت‌های لازم برای فرزندان خود با چالش مواجه‌اند. طبق یافته‌های نظرسنجی انجام‌شده، دو نفر از هر پنج والدی که به‌دنبال کمک برای سلامت روان فرزندشان بوده‌اند، اعلام کرده‌اند که پشتیبانی لازم را دریافت نکرده‌اند. با توجه به اهمیت روزافزون سلامت روان کودکان و نوجوانان، متخصصان توصیه‌هایی ارائه داده‌اند تا والدین بتوانند به شیوه‌ای مؤثر، بدون اعمال فشار و کنترل بیش از حد، از حال روحی فرزندشان باخبر شوند.

به گفته دکتر سب تامپسون، روان‌شناس بالینی «مهم‌ترین گام در این مسیر، ایجاد احساس امنیت و اعتماد در رابطه بین والدین و فرزند است. افراد تنها زمانی درباره مشکلات روانی خود صحبت می‌کنند که احساس امنیت و درک شدن داشته باشند.» او توصیه می‌کند والدین باید فضای گفت‌وگو را بدون قضاوت و دعوا پیش ببرند و به‌طور فعال به صحبت‌های فرزندشان گوش دهند. حتی نشان دادن این‌که برای فرزند خود وقت می‌گذارید و کاملاً حواس‌تان به اوست، می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی داشته باشد.
سوالات باز بپرسید
تامپسون ادامه می‌دهد: «پرسیدن سوالات باز مانند «اوضاع چطور پیش می‌ره؟» یا «این روزها چه احساسی داری؟» باعث می‌شود کودک یا نوجوان احساس کند واقعاً برای والدین مهم است و احتمال بیشتری دارد که شفاف صحبت کند.» او تأکید می‌کند در صورت مشاهده تغییر در رفتار فرزند، والدین نباید از مطرح کردن موضوع بترسند. باید صادقانه آنچه دیده‌اند را بازگو کنند و بدون پیش‌فرض یا قضاوت، سوال کنند.
وقت گذراندن بدون فشار
دکتر النا تورونی، روان‌شناس و بنیان‌گذار کلینیک روان‌شناسی چلسی، پیشنهاد می‌دهد که فعالیت‌های جانبی مانند آشپزی، پیاده‌روی یا بازی می‌توانند فرصتی مناسب برای گفت‌وگوهای غیرمستقیم ایجاد کنند. به‌گفته او، گاهی اوقات صحبت‌کردن وقتی روبه‌رو یکدیگر نیستید، مثلاً هنگام پیاده‌روی، بسیار آسان‌تر می‌شود.
توجه به تغییرات رفتاری
یکی از نشانه‌های اصلی بروز مشکل روانی در کودکان و نوجوانان، تغییر در الگوهای رفتاری است. تامپسون می‌گوید: «اگر فرزند شما به‌طور معمول فردی اجتماعی و پرانرژی است، اما ناگهان منزوی و کم‌حرف می‌شود، این ممکن است نشانه‌ای از یک مشکل عمیق باشد.» به‌همین شکل، اگر کودکی که به‌طور طبیعی خجالتی است، ناگهان رفتاری بسیار برون‌گرا و نامعمول از خود نشان دهد، نیز ممکن است حاکی از درگیری روانی باشد. تغییرات در الگوی خواب و خوراک، کاهش علاقه به فعالیت‌های اجتماعی یا مدرسه نیز می‌توانند نشانه‌هایی از آشفتگی روانی باشند.
الگو بودن در بیان احساسات
تورونی توصیه می‌کند والدین خودشان احساسات‌شان را به‌شکلی متناسب با سن کودک ابراز کنند. برای مثال، گفتن جمله‌ای مثل «امروز خیلی خسته بودم، برای همین رفتم پیاده‌روی تا ذهنم آرام شود» نشان می‌دهد که احساسات چیز عادی و قابل‌مدیریتی هستند.

احساسات کودک را تأیید کنید
تامپسون هشدار می‌دهد والدین ممکن است به‌طور ناخودآگاه وارد حالت «حل مسئله» شوند و تلاش کنند مشکل را برطرف کنند. اما گاهی تنها چیزی که کودک نیاز دارد، تأیید و درک احساسات درونی‌اش است. او می‌افزاید: «دوره نوجوانی به‌خودی‌خود زمان دشواری است و اگر مشکلات روانی نیز به آن افزوده شود، اوضاع بسیار سخت‌تر خواهد شد. شنیده شدن و اطمینان خاطر می‌تواند بسیار تسکین‌دهنده باشد.»
کمک به درک احساسات
یکی از چالش‌های مهم کودکان و نوجوانان، ناتوانی در درک و تحلیل احساسات درونی است. تامپسون توضیح می‌دهد: «وظیفه والدین این است که به فرزندان کمک کنند تا احساسات‌شان را شناسایی، درک و مدیریت کنند. این فرآیند باعث می‌شود آن‌ها در آینده توانایی تنظیم هیجانی خود را به‌صورت مستقل داشته باشند.»
نظارت هوشمند بر فضای مجازی
تورونی بر اهمیت توجه به فعالیت‌های آنلاین کودکان تأکید می‌کند و می‌گوید: «بدون ورود به حریم خصوصی، لازم است بدانید فرزندتان با چه محتوایی در فضای مجازی درگیر است. شبکه‌های اجتماعی می‌توانند به عزت‌نفس و سلامت روان ضربه بزنند، بنابراین گفت‌وگوهای باز در این زمینه ضروری است.»
اطمینان خاطر از وجود حمایت
در نهایت، تورونی یادآور می‌شود که باید به کودک اطمینان داد که هیچ‌گاه تنها نخواهد بود. او می‌گوید: «همیشه تأکید کنید که برای شنیدن او آماده‌اید و در صورت لزوم، حمایت‌های بیرونی مانند مشاور، معلم یا روان‌درمانگر را در دسترس خواهید گذاشت.»
در دنیایی که فشارهای اجتماعی، تحصیلی و رسانه‌ای بر کودکان و نوجوانان به‌شدت افزایش یافته، مراقبت از سلامت روان آن‌ها نه تنها یک وظیفه والدینی، بلکه مسئولیتی انسانی و اجتماعی است. همراهی، گفت‌وگو و درک متقابل، کلید عبور از این مرحله حساس زندگی است.